Domates Septoria Yaprak Lekesi Hastalığı

Domateste Septoria Yaprak Lekesi (Septoria lycopersici) 🍅⚫

Septoria Yaprak Lekesi hastalığına, Septoria lycopersici mantarı neden olur. Domates yetiştiriciliğinde dünya çapında yaygın ve yıkıcı bir hastalık olup, özellikle nemli ve ılıman hava koşullarında hızla yayılarak bitkide erken yaprak dökülmesine ve önemli verim kayıplarına yol açar.

1. Hastalığın Zarar Şekli ve Belirtileri

Septoria mantarı, genellikle yapraklarda lezyonlar oluşturarak zarar verir, ancak nadiren gövde ve meyvede de görülebilir.

A. Yaprak Belirtileri (Ayırt Edici Özellik)

• Halka Şeklinde Lekeler: Hastalığın en ayırt edici özelliği, yapraklarda oluşan küçük, yuvarlak ve sudan ıslanmış gibi görünen lekelerdir. Bu lekeler zamanla gri veya beyaz merkezli, kenarları koyu kahverengi veya siyah halkalı bir görünüme bürünür.

• Piknitler: Lekelerin beyaz veya açık renkli merkezlerinde, çıplak gözle veya büyüteçle görülebilen küçük, siyah noktacıklar (piknitler) bulunur. Bu piknitler, mantarın sporlarını içeren üreme yapılarıdır ve Septoria tanısı için kritik öneme sahiptir.

• Yayılım: Hastalık genellikle bitkinin alt, yaşlı yapraklarından başlar ve yukarı doğru yayılır.

• Yaprak Dökülmesi: Lekeler çoğaldıkça yapraklar sararır, kurur ve erken dökülür. Yaprak kaybı, meyvelerin güneş yanığına maruz kalmasına ve fotosentez kapasitesinin ciddi ölçüde azalmasına neden olur.

B. Gövde ve Meyve Belirtileri

• Gövde: Nadiren gövde ve yaprak saplarında da küçük, siyah, uzun lekeler oluşabilir.

• Meyve: Meyveler nadiren enfekte olur, ancak enfekte olduğunda siyah, kabuklu lekeler görülür.

2. Hastalığın Gelişimini Etkileyen Faktörler

• Nem ve Islaklık: Septoria mantarı sporları, su varlığında (yağmur, çiğ, üstten sulama) ve yaprakların uzun süre ıslak kalması durumunda hızla yayılır ve çimlenir.

• Sıcaklık: Hastalık, 20-25C arasındaki ılıman sıcaklıklarda en hızlı gelişir.

• Bulaşma Kaynakları:

  • Hastalık Kalıntıları: Mantar, hasattan sonra tarlada kalan hastalıklı bitki kalıntıları üzerinde kışı geçirebilir.

  • Tohum: Nadiren de olsa tohumla taşınabilir.

  • Sıçrama: Yağmur ve sulama suyu sıçramaları ile bir bitkiden diğerine kolayca bulaşır.

3. Mücadele ve Tedavi Yöntemleri

Septoria ile mücadelede öncelik, mantarın yayılmasını kontrol altına almak ve koruyucu fungisit uygulamalarını zamanında yapmaktır.

A. Kültürel Önlemler (Önleyici)

1. Münavebe (Ekim Nöbeti): Domates ve diğer Patlıcangiller ardı ardına yetiştirilmemeli, en az 3 yıllık münavebe uygulanmalıdır.

2. Bitki Artıklarının Temizlenmesi: Hasattan sonra tüm bitki kalıntıları tarladan uzaklaştırılmalı veya toprağa gömülerek mantarın kışlama alanı ortadan kaldırılmalıdır.

3. Sulama Yöntemi: Üstten sulamadan kaçınılmalı, damlama sulama tercih edilmelidir. Eğer üstten sulama yapılıyorsa, yaprakların hızla kuruyabileceği sabah saatleri seçilmelidir.

4. Hava Sirkülasyonu ve Budama: Alt yaprakların budanması ve bitkiler arası mesafenin korunmasıyla hava akışı artırılmalı, nemlilik azaltılmalıdır.

B. Kimyasal Mücadele (Fungisit Uygulamaları)

Kimyasal mücadele, koruyucu ve düzenli olmalıdır.

1. Zamanlama: İlaçlamaya, hastalığın ilk belirtileri görülür görülmez veya hastalığın yayılma riski yüksekse çiçeklenme döneminde koruyucu olarak başlanmalıdır.

2. Koruyucu Fungisitler: Klorotalonil ve Mancozeb gibi koruyucu etkili, temas fungisitleri çok etkilidir. Bu ilaçlar, sporların çimlenmesini engelleyerek mantarın bitkiye girişini önler.

3. Sistemik Fungisitler: Triazoller (örneğin Difenokonazol) gibi sistemik ilaçlar, hastalığın ilerlemiş aşamalarında veya hızlı yayılma dönemlerinde koruyucu ilaçlarla birlikte veya dönüşümlü olarak kullanılabilir.

4. Uygulama Tekniği: İlaçlama, alt ve orta yaprakları hedef alarak yapılmalıdır, zira hastalık bu bölgelerden yayılmaya başlar.

Önemli Not: Septoria Yaprak Lekesi ile mücadelede ana hedef, enfeksiyon döngüsünü kırmak ve yeni yaprakların sağlıklı kalmasını sağlamaktır. Kullanılacak fungisitler ve dozajlar için yerel Tarım ve Orman Müdürlüklerinin tavsiyelerine uyulmalıdır.