Fındık Bakteriyel Yanıklığı (Xanthomonas Arboricola Pv. Corylina)

Fındık bakteriyel yanıklığı, Xanthomonas arboricola pv. corylina bakterisinin neden olduğu, fındık (Corylus avellana) ağaçlarında özellikle genç sürgünlerde, yapraklarda ve meyve tomurcuklarında ciddi hasara yol açan önemli bir hastalıktır. Bu hastalık, özellikle Karadeniz Bölgesi'nde fındık üretimini olumsuz etkileyebilir.

🌰 Fındık Bakteriyel Yanıklığı (Xanthomonas arboricola pv. corylina)

1. 🦠 Hastalığın Tanımı ve Yayılımı

• Etmen: Xanthomonas arboricola pv. corylina (Xac)

• Yayılım: Bu bakteri, rüzgarla savrulan yağmur damlaları ve sıçramaları yoluyla yayılır. Ağaca, genellikle budama yaraları, yaprak döküm izleri veya rüzgarın neden olduğu mekanik yaralanmalar gibi doğal açıklıklardan girer.

• Hastalık Gelişimi: Bakteri için en uygun koşullar, ilkbahar ve sonbahar aylarındaki yüksek nem ve ılıman sıcaklıklardır (18°C - 25°C).

2. 🔍 Belirtiler

Hastalık, bitkinin farklı kısımlarında farklı belirtiler gösterir:

A. Sürgün ve Tomurcuklarda

• Sürgün Yanıklığı: En karakteristik belirtidir. Genç sürgünler üzerinde koyu kahverengi veya siyah renkte, uzunlamasına nekrotik (ölü doku) lekeler oluşur. Bu lekeler sürgünü tamamen kuşattığında, o kısmın üstündeki sürgün kurur ve yanık görünümü alır.

• Tomurcuk Ölümü: Özellikle kışın veya erken ilkbaharda, çiçek tomurcukları ve yaprak tomurcukları kararır ve açılmadan ölür.

B. Yapraklarda

• Lekelenme: Yaprak yüzeyinde, başlangıçta su emmiş gibi görünen küçük, yuvarlak ve köşeli lekeler oluşur.

• Renk Değişimi: Bu lekeler zamanla kahverengileşir veya siyaha döner. Yoğun lekeler yaprağın sararmasına ve erken dökülmesine neden olabilir.

C. Meyvelerde

• Fındık Kabuğunda Leke: Meyve kabuğu üzerinde siyah veya koyu kahverengi, hafif çökük lekeler oluşabilir. Bu durum, fındık iç kalitesini (buruşma, kararama) etkileyebilir.

3. 🛡️ Mücadele Yöntemleri

Bakteriyel hastalıklarla mücadelede önleyici kültürel tedbirler ve doğru zamanlanmış kimyasal mücadele esastır.

A. Kültürel Önlemler

1. Budama Zamanı: Budama işlemleri, hastalığın aktif olmadığı kuru ve soğuk dönemlerde (kış ortası) yapılmalıdır.

2. Alet Dezenfeksiyonu: Budamada kullanılan tüm aletler, sağlıklı ağaçlara geçmeden önce alkol veya seyreltilmiş çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir.

3. Bulaşık Kısımların Uzaklaştırılması: Hastalıklı ve kurumuş sürgünler, enfeksiyonun bir miktar altından kesilerek bahçeden uzaklaştırılmalı ve imha edilmelidir.

4. Hava Sirkülasyonu: Ağaçların hava almasını sağlayacak şekilde budama yapılarak bahçedeki nem oranı düşürülmelidir.

B. Kimyasal Mücadele

• İlaç Türü: Bakteriyel hastalıklara karşı en etkili kimyasallar, genellikle bakır içerikli bileşiklerdir (Bordo Bulamacı, Bakır Oksiklorür vb.).

• Uygulama Zamanı (Kritik Dönemler):

  1. Erken Sonbahar: Yaprak dökümünün %75 civarına ulaştığı dönemde (yaprak döküm izlerinin kapanması için).

  2. Kış Sonu/Erken İlkbahar: Tomurcuklar kabarmaya başlamadan hemen önce, bakterinin kışlaklardan çıkışını engellemek amacıyla.

Dikkat: Bakır içerikli ilaçlar, yanlış dozajda veya çok geç ilkbaharda uygulanırsa genç yapraklarda fitotoksiteye (yanıklığa) neden olabilir. Bu nedenle uygulama zamanına ve dozajına dikkat edilmelidir.