Domateste Yaprak Güvesi (Tuta Absoluta)

Domateste Yaprak Güvesi (Tuta absoluta) Zararı ve Mücadele Yöntemleri

Domates, hem taze tüketim hem de sanayi için en çok yetiştirilen sebzelerden biridir. Ancak üretimde verim kaybına yol açan birçok zararlı bulunmaktadır. Bunların başında Tuta absoluta, yani domates yaprak kurdu gelir. Larvaları yaprak, sap ve meyveleri deler ve beslenir, bu da ciddi verim kayıplarına neden olur.

Zararlının Biyolojisi ve Yaşam Döngüsü

Tuta absoluta, Lepidoptera takımına ait bir kelebek türüdür. Yumurtadan larvaya, pupaya ve yetişkin kelebeğe kadar geçen yaşam döngüsü, sıcaklık ve nem koşullarına bağlı olarak 25-30 gün sürer. Larvalar yaprak ve meyvelerde galeriler açarak bitkiyi zayıflatır.

Belirtiler ve Tanı

• Yapraklarda galeriler ve kahverengi lekeler
• Genç meyvelerde delikler ve deformasyon
• Bitkide genel büyüme geriliği ve yaprak dökülmesi
• Sıcak bölgelerde kısa sürede yayılma

Zararları

• Bitkide fotosentez kaybı ve verim düşüşü
• Meyvelerde kalite kaybı ve satış değerinin düşmesi
• Organik ve seracılık üretiminde ciddi ekonomik kayıp

Mücadele Yöntemleri

Kültürel Önlemler

• Erken ekim ve hasat ile zararlı yoğunluğunu azaltma
• Bitki kalıntılarının tarladan uzaklaştırılması
• Fide ve tohumların sağlıklı olmasına dikkat edilmesi

Kimyasal Mücadele

• Uygun insektisit uygulamaları
• Zamanlama ve dozaj yönetimi ile etkinlik artırımı

Biyolojik Mücadele

• Doğal düşmanlar (Parazitoit ve predatör böcekler) kullanımı
• Organik tarımda biyolojik çözümlerin tercih edilmesi

Domates yaprak kurdu (Tuta absoluta) ile mücadelede kullanılan doğal düşmanlar, yani zararlıyı kontrol eden predatör ve parazitoitler şunlardır:

1. Predatör Böcekler (Yırtıcı Böcekler)

1. Nesidiocoris tenuis → Küçük yaprak kurdu larvalarını ve yumurtalarını yer.
2. Macrolophus pygmaeus → Hem yumurta hem larva dönemine etkilidir, sera koşullarında sık kullanılır.
3. Orius spp. (Kırmızı gözlü minik böcekler) → Larvaları ve yumurtaları yiyerek kontrol sağlar.
4. Coccinellidae familyası (Uğur böcekleri) → Küçük larvaları ve yumurtaları tüketir.

2. Parazitoitler (Yumurtaları veya Larvaları Parazitleyen Böcekler)

1. Trichogramma spp. → Tuta absoluta yumurtalarını parazitleyerek çoğalmasını engeller.
2. Necremnus tutae → Larvalar üzerinde etkili parazitoit, özellikle seralarda tercih edilir.
3. Stenomesius spp. → Larva üzerinde parazit etkisi sağlar.

3. Diğer Doğal Yöntemler

1. Entomopatojenik mantarlar → Beauveria bassiana, Metarhizium anisopliae gibi mantarlar, larvalara bulaşarak öldürür.
2. Biyopestisitler → Bitki özleri veya doğal bakterilerle yapılan uygulamalar (Bacillus thuringiensis kurdu öldürücü etkili).

Notlar:

Serada yetiştirilen domateslerde Macrolophus pygmaeus ve Nesidiocoris tenuis en yaygın kullanılan doğal düşmanlardır.

Doğal düşmanlar, kimyasal insektisitlerle uyumlu bir şekilde entegre edildiğinde en yüksek etkinlik sağlanır.

Sonuç

Domateste Tuta absoluta, yüksek verim kayıplarına yol açan ciddi bir zararlıdır. Entegre mücadele yöntemleri, yani kültürel, kimyasal ve biyolojik uygulamaların birlikte kullanılması, zararlının kontrolünde en etkili yöntemdir. Düzenli takip ve önleyici uygulamalar, üretici açısından ekonomik ve güvenli üretim sağlar.