Zeytin Antraknozu (Gloeosporium Olivarum Alm.)

Zeytin antraknozu, aynı zamanda halkalı leke hastalığı (farklı bir mantar hastalığı olsa da halk arasında bu isimle karıştırılır) veya 'Kolletotrikum Lekesi' olarak da bilinen, özellikle zeytin meyvesi üzerinde büyük ekonomik kayıplara neden olan önemli bir mantar hastalığıdır. Hastalığın ana etmeni genellikle Colletotrichum gloeosporioides mantarı olsa da, eski literatürde Gloeosporium olivarum Alm. adı da kullanılmıştır. Günümüzde bilimsel adı Colletotrichum acutatum veya Colletotrichum gloeosporioides'dir.

Bu hastalık, özellikle yağlık çeşitler başta olmak üzere, zeytinin verim ve yağ kalitesini düşürmesi nedeniyle mücadele edilmesi gereken en önemli hastalıklardan biridir.

🌳 Zeytin Antraknozu (Colletotrichum spp.): Belirtileri ve Mücadele

1. 🦠 Hastalığın Tanımı ve Yayılımı

• Etmen: Colletotrichum acutatum ve Colletotrichum gloeosporioides

• Yayılım: Mantar, yağışlı ve ılık hava koşullarında hızla yayılır. Özellikle sonbahar yağmurları ve yüksek nem (%95 ve üzeri) hastalığın gelişimi için idealdir. Mantar, yağmur sıçramaları ve rüzgar yoluyla bir meyveden diğerine taşınır.

• Kışlama: Mantar, enfekteli hastalıklı meyve mumyalarında, kuru dallarda veya zeytin ağacının kabuklarında kışlar.

2. 🔍 Belirtiler

Antraknozun en yıkıcı belirtisi meyveler üzerinde görülür.

A. Meyvede (En Önemli Belirti)

• Çürüme ve Lekelenme: Meyve olgunlaşma döneminde (sonbaharda) meyve üzerinde kahverengi, hafifçe çökmüş, yuvarlak lekeler oluşur.

• Mumyalama: Hastalık ilerledikçe bu lekeler büyür, meyvenin tamamını kaplar ve meyveler buruşarak siyah, sert mumya şeklini alır ve dökülmez.

• Portakal Rengi Kitle: Özellikle nemli havalarda, lekeli bölgeler üzerinde mantarın üreme yapıları olan portakal-pembe renkli spor kitleleri görülür.

• Yağ Kalitesinin Bozulması: Hastalıklı meyvelerden elde edilen zeytinyağında asitlik derecesi yükselir ve tadı bozulur (küflü, acımsı tat).

B. Yaprak ve Sürgünlerde

• Yaprak ve genç sürgünlerde de kahverengi veya siyah renkte küçük, yuvarlak lekeler görülebilir. Ancak bu belirtiler meyvedeki kadar şiddetli değildir.

3. 🛡️ Mücadele Yöntemleri

Mücadele, enfeksiyonun kritik olduğu sonbahar yağışları öncesine ve sonrasına odaklanmalıdır.

A. Kültürel Önlemler

1. Hava Sirkülasyonu: Ağaçların iç kısımlarının iyi havalanması için düzenli budama yapılmalıdır. Bu, meyve ve yaprak yüzeyinin kurumasını hızlandırır ve mantar gelişimini yavaşlatır.

2. Hasat Zamanı: Hasat mümkün olduğunca erken (yağışlar başlamadan önce veya hemen sonra) yapılmalıdır. Hastalıklı meyvelerin ağaçta kalma süresi uzadıkça enfeksiyon riski artar.

3. Temizlik: Mumyalaşmış meyveler ve hastalıklı dallar toplanarak imha edilmelidir.

B. Kimyasal Mücadele

Kimyasal mücadelede en etkili ve yaygın kullanılan ilaçlar bakır içerikli fungisitlerdir (Bordo Bulamacı, Bakır Oksiklorür vb.).

• Uygulama Zamanı:

  1. Birinci Uygulama (Sonbahar Yağışları Öncesi): İlkbahar sürgünleri tam olgunluğa ulaştığında veya sonbahar yağmurları başlamadan hemen önce (Eylül sonu, Ekim başı). Bu uygulama koruyucu amaçlıdır.

  2. İkinci Uygulama (Yağışlı Dönemde): Eğer sonbahar çok yağışlı geçerse, ilk ilaçlamadan 20-30 gün sonra veya hasattan 1 ay önce ikinci bir uygulama yapılabilir.

Dikkat: İlaçlama, özellikle meyveler üzerinde tam bir kaplama sağlayacak şekilde yapılmalıdır. Hasat öncesi son ilaçlama ile hasat arasında mutlaka ilacın bekleme süresine (son ilaçlama ile hasat arasındaki süre) uyulmalıdır.