Turunçgil Taşlama Hastalığı Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadelesi
Turunçgil Taşlaşma Hastalığı, turunçgil meyvelerinin normal gelişimini tamamlayamayarak küçük, sert ve kalitesiz kalmasına neden olan, genellikle viroidler veya virüsler kaynaklı bir sorundur. Bu durum, meyvelerin pazar değerini tamamen yok eder.
İşte turunçgillerde meyve kalitesini bozan Taşlaşma Hastalığı'nın belirtileri, nedenleri ve mücadelesi;
🍋 Turunçgil Taşlaşma Hastalığı: Meyve Kalitesini Yok Eden Viroid ve Virüs Tehdidi
Turunçgil Taşlaşma Hastalığı veya meyve sertleşmesi, meyve kalitesini düşüren, meyvelerin küçük, şekilsiz ve sert kalmasına yol açan sistemik bir sorundur. Bu durumun arkasındaki ana etmen, ağacın iletim sistemini bozan Turunçgil Viroidleri (özellikle CEVd) ve bazı Virüslerdir (özellikle CTV). Hastalık, ağacın verimini ve ekonomik ömrünü doğrudan etkiler.
1. Hastalığın Etmeni ve Yayılma Yolları
Taşlaşma belirtileri, ağacın besin ve su iletimini bozan mikroorganizmalardan kaynaklanır.
A. Başlıca Etmenler (Nedenleri):
-
Turunçgil Viroidleri (CEVd ve CTLV): Turunçgil Cüceleşme Viroidi (CEVd) ve benzeri viroidler, ağacın özellikle iletim dokusunda hasara neden olarak besin akışını kısıtlar. Bu durum, özellikle duyarlı anaçlar üzerinde aşılanan çeşitlerde cüceleşmeye ve meyvelerin küçük kalmasına yol açar.
-
Turunçgil Tristeza Virüsü (CTV): CTV'nin bazı şiddetli ırkları, hassas anaçlar üzerinde cüceleşme, gerileme ve meyve boyutunda ciddi azalma yaparak meyvelerin sert, kalitesiz kalmasına neden olabilir.
B. Bulaşma Yolları:
-
Enfekteli Üretim Materyali: Viroidler ve virüsler, enfekteli aşı kalemleri veya anaçlar kullanılarak yeni fidanlara bulaşır. Bu, hastalığın bahçeye girişinin en önemli yoludur.
-
Mekanik Bulaşma: Viroidler (özellikle CEVd), budama, aşılama ve hasat sırasında kullanılan aletler aracılığıyla ağaçtan ağaca mekanik olarak yayılabilir.
-
Vektörler: Tristeza Virüsü (CTV), yaprak bitleri (afitler) aracılığıyla bulaşır.
2. Taşlaşma Hastalığı Belirtileri
Hastalık, öncelikle meyvelerdeki kalite bozukluğu ile dikkat çekerken, ağacın gövdesinde de hasar belirtileri oluşturur.
A. Meyvelerdeki Belirtiler (Taşlaşma):
-
Küçülme ve Deformasyon: Meyveler normal boyutlarına ulaşamaz, çok küçük kalır ve bazıları şekilsiz (düzensiz) olur.
-
Sertlik ve Odunlaşma: Meyveler, normal sulu ve yumuşak dokusunu kaybeder, sertleşir (taşlaşır) ve iç kısmı odunsu bir yapı kazanabilir.
-
Kalite Kaybı: Meyvelerin kabukları kalınlaşır, suyu azalır ve tadı bozulur (asit oranı artar, şeker oranı düşer). Meyveler ticari değerini kaybeder.
B. Ağaç ve Gövdedeki Diğer Belirtiler:
-
Cüceleşme: Ağacın büyümesi ciddi şekilde yavaşlar ve ağaç bodur kalır.
-
Gövde Pullanması (Exocortis): Özellikle viroid enfeksiyonlarında, duyarlı anaçlar üzerinde kabukta pullanma, çatlaklar ve dökülmeler görülebilir (Turunçgil Cüceleşme Viroidi belirtisi).
-
Genel Zayıflık: Ağaçlar zayıf görünür, verimleri düşer ve ciddi hastalık durumlarında dal kurumaları başlayabilir.
3. Taşlaşma Hastalığı ile Mücadele Yöntemleri
Taşlaşmaya neden olan viroid ve virüslerin tedavisi mümkün değildir. Mücadele, tamamen koruyucu önlemlere ve hijyene odaklanır.
A. Koruyucu ve Kültürel Önlemler (Temel Strateji):
-
Sertifikalı Üretim Materyali (Kritik): Bahçede kullanılacak tüm anaç, aşı kalemi ve fidanlar, viroid ve virüslerden ari (temiz) sertifikalı kaynaklardan sağlanmalıdır. Bu, hastalığın bahçeye girmesini önlemenin tek kesin yoludur.
-
Duyarlı Anaçlardan Kaçınma: Viroidlere karşı hassas anaçlar yerine, enfeksiyona karşı toleranslı olduğu bilinen anaçlar tercih edilmelidir.
-
Alet Dezenfeksiyonu: Budama, aşılama ve diğer bakım işlemleri sırasında kullanılan tüm kesici aletler, viroidlerin mekanik bulaşmasını önlemek için her ağaçtan sonra dezenfekte edilmelidir (Sodyum Hipoklorit/çamaşır suyu çözeltisi kullanılarak).
-
Hastalık Taşıyıcı Vektör Kontrolü: Tristeza Virüsü riskinin olduğu bölgelerde, virüsü taşıyan yaprak bitlerine (afitlere) karşı düzenli ve etkili kimyasal mücadele yapılmalıdır.
-
Bulaşık Ağaçların Sökümü: Meyvelerde belirgin taşlaşma ve gövde belirtileri gösteren, viroid veya virüs taşıdığı tespit edilen ağaçlar, diğer ağaçlara yayılımı önlemek amacıyla derhal sökülerek imha edilmelidir.
Özetle, Turunçgil Taşlaşma Hastalığı'ndan korunmanın en temel yolu, yalnızca güvenilir ve sertifikalı fidanlar kullanmak ve bahçede mekanik hijyen kurallarına uymaktır.