Makro Elementler Azot (N) Kullanımı Nasıl Olmalıdır?

Azot (N), bitkiler için en temel ve en çok ihtiyaç duyulan makro besin elementlerinden biridir. Bitkisel üretimde verimi ve kaliteyi doğrudan etkiler. Ancak azotun fazlası da eksikliği de ciddi sorunlara neden olabilir. Bu nedenle azot kullanımı mutlaka bilinçli ve dengeli yapılmalıdır.

 

🌱 Azot (N) Kullanımı Nasıl Olmalıdır?

1. Bitkinin Gelişme Dönemlerine Göre Azot Uygulaması

Azot, özellikle vejetatif gelişim döneminde (yaprak, gövde, dal oluşumu) önemlidir.
Bu yüzden azot uygulaması:

• Çıkış öncesi veya çıkışla birlikte verilmelidir.

• İlk büyüme döneminde en yüksek seviyede alınır.

• Çiçeklenme ve meyve oluşumu döneminde azaltılmalıdır.

 

🔍 Not: Meyve döneminde fazla azot verilmesi, meyve yerine yaprak gelişimini artırır, kaliteyi düşürür.

 

2. Toprak Analizine Göre Azot Verilmelidir

Her toprağın azot ihtiyacı farklıdır. Toprak analizleri, azot uygulamasının miktarını ve zamanlamasını belirlemede temel bir rehberdir.

🔬 Analiz yapılmadan azot uygulaması:
Ya azot eksikliği ile gelişme yavaşlar
Ya da fazla verilip çevre kirliliği ve ekonomik kayıp yaşanır.

 

3. Azotlu Gübre Türü Doğru Seçilmelidir

Bazı yaygın azotlu gübre türleri:

• Üre (%46 N): Toprağa verildiğinde amonyak gazı çıkışıyla azot kaybı yaşanabilir. Genellikle sulama veya yağmur öncesi verilir.

• Amonyum sülfat (%21 N + kükürt): Asidik etki yapar, pH'ı düşürür. Kireçli topraklarda tercih edilir.

• Amonyum nitrat (%33-34 N): Hem amonyum hem nitrat formunda azot içerir, hızlı alınır.

• Kalsiyum amonyum nitrat (CAN): Dengeli ve güvenli bir azot kaynağıdır.

 

⚠️ Azotun nitrat formu yağışla hızlı yıkanabilir.
Bu yüzden bölerek (parça parça) vermek daha etkilidir.

 

4. Bitkinin Türüne ve Beklenen Verime Göre Ayarlanmalıdır

Her bitkinin azot ihtiyacı farklıdır:

• Buğday – Arpa: Çıkışta ve kardeşlenme döneminde azot verilir.

• Mısır: Azotu yüksek tüketir, birkaç seferde verilmelidir.

• Sebzeler: Hızlı gelişen yapıya sahip oldukları için düzenli azot ister.

• Meyve ağaçları: Uyanma döneminde azot verilir, meyve döneminde azaltılır.

 

5. Fazla Azottan Kaçınılmalıdır

Aşırı azot:

• Bitkide aşırı yapraklanmaya neden olur.

• Meyve ve dane oluşumunu geriletir.

• Hastalıklara karşı direnci düşürür.

• Nitrat birikimiyle hem çevre hem insan sağlığı için risk oluşturur.

 

6. Azot Eksikliği Belirtileri Tanınmalıdır

• Yapraklarda sararma (özellikle alt yapraklarda)

• Büyümede yavaşlama

• Zayıf kök gelişimi

• Verim düşüklüğü

 

Bu belirtiler görülüyorsa dikkatli bir analizle azot eksikliği doğrulanmalı ve dengeli şekilde takviye yapılmalıdır.

 

🔚 Sonuç

Azot kullanımı, verimli ve sağlıklı tarım için kritik öneme sahiptir. Ancak:
✅ Dozunda,
✅ Zamanında,
✅ Uygun formda ve
✅ Bitki-toprak analizine göre yapılmalıdır.

 

SİZİN İÇİN HAZIRLADIĞIMIZ ÖRNEK GÜBRELEME PROGRAMLARI

🌾 Buğday İçin Azot Gübreleme Programı

Toplam Azot İhtiyacı: 12–18 kg N / dekara

 

Uygulama Zamanı ve Şekli:

1. Ekimle birlikte veya hemen sonra (taban gübresi):

   • 4–6 kg N (örneğin 15-15-15 veya DAP ile birlikte)

2. Kardeşlenme dönemi:

   • 4–6 kg N (üre veya CAN)

3. Sapa kalkma dönemi:

   • 4–6 kg N (CAN veya amonyum nitrat)

 

🔍 Not: Kardeşlenme ve sapa kalkma dönemleri azot açısından en kritik zamanlardır.

 

🌽 Mısır İçin Azot Gübreleme Programı

Toplam Azot İhtiyacı: 20–25 kg N / dekara

 

Uygulama Zamanı:

1. Ekimde (taban gübresi):

   • 5–7 kg N (DAP veya kompoze gübre)

2. 5–6 yapraklı dönemde:

   • 10–12 kg N (üre veya CAN)

3. Fırça püskül öncesi:

   • 5–6 kg N (CAN, nitrat formu tercih edilir)

 

🥬 Lahana, Marul, Ispanak (Yaprak Sebzeleri)

Toplam Azot İhtiyacı: 15–20 kg N / dekara

 

Program:

1. Dikimle birlikte:

   • 5–6 kg N

2. 15–20 gün sonra:

   • 5–7 kg N

3. Baş oluşumu öncesi:

   • 5–7 kg N

 

🌿 Azot, yaprak gelişimi için çok önemlidir. Ancak fazla verilirse, gevşek yapılar ve nitrat birikimi olabilir.

 

🍅 Domates – Biber – Patlıcan

Toplam Azot İhtiyacı: 18–22 kg N / dekara

 

Uygulama Şekli:

1. Dikimde:

   • 4–6 kg N

2. Çiçeklenme öncesi:

   • 6–8 kg N

3. Meyve tutumu sonrası:

   • 6–8 kg N

 

🔍 Not: Meyveye geçişte azot azaltılmalı, dengeli potasyumla desteklenmelidir.

 

🍎 Elma – Armut – Şeftali (Meyve Ağaçları)

Azot ihtiyacı: 15–20 kg N / dekara (yaşa ve verime bağlı değişir)

 

Zamanlama:

1. İlkbaharda (uyanma öncesi veya hemen sonrası):

   • Yıllık ihtiyacın %60'ı

2. Çiçeklenmeden sonra:

   • Kalan %40'lık kısım, meyve büyüme döneminde verilir.

 

⚠️ Meyveye fazla azot verilmesi kaliteyi düşürür, yumuşama ve raf ömrü sorunları oluşturabilir.

 

💡 Uygulama Önerileri:

• Bölerek verme: Tek seferde değil, birkaç aşamada verilmesi hem kaybı azaltır hem verimi artırır.

• Yağış/sulama öncesi verme: Üre gibi azotlu gübrelerin buharlaşmaması için sulamayla birlikte verilmesi gerekir.

• Yaprak analizi: Özellikle sezon ortasında azot takviyesi gerekip gerekmediğini görmek için önemlidir.