Toprakta Ph Değeri Neden Önemlidir?

Toprak Reaksiyonu (Toprak pH' sı)

Bir Toprağın asit, nötr veya alkalin yapıda olduğunu ifade eder. Toprak reaksiyonu toprak çözeltisindeki hidrojen iyonu (H+) ve hidroksil iyonu (OH-) konsantrasyonlarının bir fonksiyonu olarak ortaya çıkar. Bu iyonlar arasındaki ilişki pH değeri olarak ifade edilir.

Toprakta pH değeri en basit anlatımı ile insanlarda tansiyon (kan basıncı) ne anlam taşıyor ise topraktaki pH değeri de yaklaşık aynı anlam taşımaktadır. İnsanlarda tansiyonun yüksek veya düşük olması kişinin sağlığı ve beslenmesiyle ne kadar yakından alakalı ise toprağın pH değerinin yüksek (7.0 ve üzeri) veya düşük (6.5' den düşük) olması bitki gelişimini, toprakta bitki besin maddesi yarayışlılığını ve bitkilerce besin maddesi alımını etkilemektedir.

pH Değerlerine Göre Toprağın Sınıflandırılması

Toprak pH değeri toprağın fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik özellikleri üzerinde etkilidir. Bu nedenle bitkisel üretimde gübreleme yönünden birim alandan yüksek verim ve kaliteli ürün elde etmek için bitkinin kılcal kök bölgesindeki toprak tabakasının pH değerinin bitkinin en iyi geliştiği pH değerinde olması gerekir. Her bitkinin optimum gelişimi için gerekli pH değerleri farklıdır. Ancak bitki besin maddelerinin çoğunluğunun azami alınabilirliği 5.5 ile 6.5 arasındaki pH değerlerinde gerçekleşir.

Bazı Bitkilerce Bitki Besin Maddelerinin Bitkiler Tarafından Alımı ve Bitki Gelişimi İçin Gereken Optimum Toprak pH' sı Değerleri

Toprak pH' sının bitki besin maddelerinin bitkiler tarafından alımı üzerinde de önemli derecede etkisi bulunmaktadır. Toprak pH değerinin yüksek olması özellikle 8 pH değerinden fazla olması durumunda mikro elementlerden demir (Fe), bakır (Cu), mangan (Mn), çinko (Zn) ve bor (B) alımında ve ayrıca fosforun (P) elverişliliğinde önemli derecede bir azalma olur. Yüksek pH' lı toprakların verimsiz olmasının baş nedeni yüksek pH' nın fosfor ve iz elementlerin (Fe, Cu, Zn) toprakta hareket etmez hale gelmesine yol açması ve buna ilaveten bu tür topraklarda yüksek miktarda sodyum bulunabilmesidir. Bitkiler için yarayışlı fosforun en uygun olduğu toprak pH' sı 6.5-7 arasındadır.

Mikroelementlerin Toprakta pH Alım Aralıkları

Mikroorganizmalar toprağın, bitki gelişimi ve büyümesine, uygun verimli bir ortam haline dönüşmesinde çok önemli rol oynarlar. Mikroorganizma popülasyonlarının çoğunluğu toprağın biyolojik aktivitesini oluşturan fonksiyonları nötr civardaki pH değerlerinde ideal bir biçimde yerine getirirler.

Yüksek pH değerlerinde topraktaki mikroorganizma faaliyeti azalmakta, bunun sonucu olarak da topraktaki bitki besin elementlerinin bitkiler için faydalanılabilirliği büyük ölçüde azalmaktadır. Bu durum tarımsal üretim sürecinde verim azalmasına yol açmakta ve ağır sonuçlar yaratmaktadır.

Yüksek pH' lı toprakların verimi pH' sını düşürerek iyileştirilebilir. Ancak böyle toprakların etkin şekilde düzeltilebilmesi toprağın alkalinite (baziklik) yapısı ve düzeyine, sulama suyunun kalite ve miktarına, toprak tipine ve yetiştirilen mahsule bağlıdır.