Tütün Hastalıkları: Belirtiler, Zararlar Ve Etkili Koruma

🦠 Tütün Hastalıkları: Belirtiler, Zararlar ve Etkili Korunma Yolları

Tütün (Nicotiana tabacum) verimi ve kalitesi üzerinde zararlılar kadar, bakteriyel, fungal ve viral hastalıkların da yıkıcı etkileri bulunmaktadır. Özellikle yüksek nem ve uygun sıcaklık koşullarında hızla yayılan bu hastalıklar, büyük ekonomik kayıplara yol açabilir.

İşte tütün tarlalarında en sık karşılaşılan ana hastalıklar, karakteristik belirtileri ve korunma yöntemleri.

1. Fungal Hastalıklar: Çürüklük ve Yanıklıklar

Fungal (mantar) hastalıklar, tütünde en yaygın görülen ve en büyük zararı veren gruptur.

A. Tütün Mildiyösü (Mavi Küf)

• Etmeni: Peronospora tabacina

• Önem: Tütünün en önemli hastalığıdır ve hızla yayılarak tüm tarlayı yok edebilir.

• Belirtiler:

  • Fidelik Dönemi: Yaprakların üst yüzeyinde sarımtırak lekeler, alt yüzeyinde ise karakteristik mavi-gri veya mor küf tabakası görülür.

  • Tarla Dönemi: Lekeler hızla büyür, yaprak dokusu kahverengileşerek kurur. Nemli havalarda yaprağın altındaki küf tabakası belirginleşir. Sistemik enfeksiyon bitkide bodurlaşmaya neden olur.

• Mücadele: Kimyasal mücadelede sistemik ve temas etkili fungisitler kullanılır. Fide döneminde koruyucu uygulamalar hayati önem taşır. Fide yatağı havalandırılması ve kültürel önlemler esastır.

B. Çökerten Hastalığı (Siyah Köklü Çürüklük)

• Etmeni: Thielaviopsis basicola

• Önem: Özellikle fide yataklarında ve yeni dikilmiş genç bitkilerde görülür.

• Belirtiler: Fidelerin kök boğazı ve kökleri üzerinde siyah renkli çürümeler oluşur. Bitki bu bölgeden çökerek devrilir. Enfekte olmuş fideler bodur kalır ve tarlaya dikildiklerinde iyi gelişemez.

• Mücadele: Fidelerin temiz (hastalıksız) toprakta yetiştirilmesi, tohum ilaçlaması ve fide yatağı dezenfeksiyonu zorunludur.

2. Bakteriyel Hastalıklar: Solgunluk ve Lekeler

Bakteriyel hastalıklar, bitkinin iletim demetlerini tıkayarak veya dokularda nekroz oluşturarak zarar verir.

A. Bakteriyel Solgunluk (Tütün Solgunluğu)

• Etmeni: Ralstonia solanacearum

• Önem: Tütün ve domates gibi birçok önemli bitkide görülen yıkıcı bir hastalıktır.

• Belirtiler: Ani solgunluk görülürken, yapraklar yeşil rengini korur. Gövde kesildiğinde, iletim demetlerinin kahverengileştiği ve parmağa sürüldüğünde sümüklü bir akıntı geldiği görülür. Enfeksiyon ilerledikçe bitki tamamen kurur.

• Mücadele: Kimyasal mücadelesi yoktur. Dayanıklı çeşit kullanımı ve uzun süreli (en az 4-5 yıl) münavebe (ekim nöbeti) tek etkili yöntemlerdir.

B. Bakteriyel Yaprak Lekesi (Ateş)

• Etmeni: Pseudomonas tabaci

• Belirtiler: Yapraklar üzerinde başlangıçta yağlı, yuvarlak, su ile ıslanmış görünümlü lekeler oluşur. Lekeler büyüdükçe ortası beyazlaşır, kahverengiye döner ve etrafı sarı bir hale ile çevrilir. Şiddetli enfeksiyonlarda lekeler birleşir ve yaprak yırtılabilir.

• Mücadele: Bakır içerikli preparatlar ile koruyucu ilaçlama yapılabilir.

3. Viral Hastalıklar: Virüsler ve Vektörler

Virüsler, tütün yaprağının kalitesini ve miktarını doğrudan etkiler. Mücadele, virüslerin taşıyıcılarına odaklanır.

A. Tütün Mozaik Virüsü (TMV)

• Etmeni: Tobacco Mosaic Virus

• Önem: En yaygın ve inatçı tütün virüsüdür. Temasla (elle, aletle) kolayca bulaşır ve tütün yapraklarında yıllarca canlı kalabilir.

• Belirtiler: Yapraklarda açık yeşil ve koyu yeşil alanların düzensiz dağılımıyla oluşan mozaik deseni görülür. Yapraklar bazen deforme olur ve bitkide büyüme geriliği oluşur.

• Mücadele: Kimyasal mücadelesi yoktur. Hijyen esastır: Hastalıklı bitkiler derhal imha edilmeli, tarla içinde tütün işlerken eller sık sık dezenfekte edilmeli, sigara içilmemelidir. Dayanıklı çeşit kullanımı önemlidir.

B. Domates Lekeli Solgunluk Virüsü (TSWV)

• Etmeni: Tomato Spotted Wilt Virus

• Önem: Tütünde ciddi kayıplara neden olur ve ana taşıyıcısı Tütün Tripsi'dir.

• Belirtiler: Bitkide nekrotik (ölü) halkalar, lekeler ve tepe tomurcuklarının kararması görülür. Genç bitkilerde ani solgunluk ve ölüm gözlenebilir.

• Mücadele: Virüsün kendisi ilaçlanamaz. Mücadele, virüsü taşıyan Trips zararlısının kontrolüne odaklanmalıdır.

🛡️ Tütün Hastalıklarında Bütünleşik Mücadele (IPM) İpuçları

1. Temiz Başlangıç: Sertifikalı, hastalıktan ari tohum ve fide kullanın.

2. Münavebe: Aynı araziye sürekli tütün dikmekten kaçının. En az 3 yıl süreli ekim nöbeti (özellikle virüs ve bakteriyel solgunluk için) uygulayın.

3. Vektör Kontrolü: Virüsleri taşıyan zararlılar (Trips, Beyaz Sinek) ortaya çıkar çıkmaz kontrol altına alınmalıdır.

4. Sıra Temizliği: Hastalıklı bitkiler görülür görülmez, tarlanın diğer kısımlarına bulaşmadan sökülüp imha edilmelidir.

5. Nem ve Havalandırma: Özellikle fide yataklarında aşırı nemden kaçının ve iyi havalandırma sağlayın.

Anahtar Kelimeler: Tütün Hastalıkları, Tütün Mildiyösü, Tütün Solgunluğu, Tütün Mozaik Virüsü, Çökerten Hastalığı, Tütün Yaprak Lekesi, Tütün Hastalıkları Mücadelesi, Tütün Zararları.