Hububat Hastalıkları İle Kimyasal Mücadele Nasıl Yapılır?

Hububatlar (buğday, arpa, çavdar, yulaf), dünya genelinde temel besin kaynaklarıdır ve verimlilikleri büyük ölçüde fungal hastalıklar tarafından tehdit edilir. Kimyasal mücadele, modern hububat üretiminde bu kayıpları önlemek için vazgeçilmez bir araçtır.

İşte hububat hastalıklarıyla kimyasal mücadele yöntemleri ve başarıyı sağlayan kritik stratejiler:

🌾 Hububat Hastalıklarında Kimyasal Mücadele Aşamaları

Hububatta kimyasal mücadele, bitkinin gelişim dönemlerine göre farklılık gösterir. Başlıca iki ana uygulama yöntemi vardır:

1. Tohum İlaçlaması (Erken Dönem Koruma)

Tohumla taşınan veya toprak kökenli hastalık etmenlerinin fide döneminde bitkiye bulaşmasını engellemek için ekim öncesi yapılır.

• Hedef Hastalıklar: Sürme (karadoğu), rastık, kök çürükleri ve bazı yaprak lekesi hastalıklarının fide dönemindeki enfeksiyonları.

• İlaç Türü: Sistemik etkili fungisitler kullanılır.

• Uygulama: Tohumlar, özel tohum ilaçlama makineleri kullanılarak, tavsiye edilen dozda fungisitle homojen bir şekilde kaplanır. Bu uygulama, özellikle sürme ve rastık gibi hastalıklar için tek ve en etkili mücadele yöntemidir.

• Önlem: İlaçlanmış tohumların kuşlar veya diğer hayvanlar tarafından yenmemesi ve insan gıdası olarak kullanılmaması için gerekli uyarılar ve boya maddeleri kullanılır.

2. Vejetasyon (Yaprak ve Başak) İlaçlaması

Bitki tarlada büyümeye başladıktan sonra, özellikle yaprak ve başak hastalıklarına karşı, riskin en yüksek olduğu dönemlerde yapılan uygulamalardır.

• Hedef Hastalıklar: Pas (sarı pas, kahverengi pas), külleme, septorya yaprak lekesi, başak yanıklığı (Fusarium).

• Zamanlama (En Kritik Adım): Yaprak ilaçlamasında doğru zamanlama, mücadelenin başarısını doğrudan etkiler.

  • Pas Hastalıkları: İlk pas püstüllerinin tarlada görülmesiyle, hastalığın yayılma potansiyeli yüksekse hemen başlanmalıdır.

  • Külleme ve Septorya: Hastalığın mücadele eşiğine ulaştığı, genellikle kardeşlenme sonu-sapa kalkma dönemlerinde ilk uygulama yapılır.

  • Başak İlaçlaması: Başak yanıklığı (Fusarium) gibi hastalıklar için çiçeklenme başlangıcı (Anthesis) en kritik dönemdir.

3. 🧪 Kullanılan Kimyasal Sınıfları ve Stratejiler

Hububat hastalıkları ile mücadelede genellikle sistemik etkili fungisitler tercih edilir, ancak direnç yönetimi esastır.

A. Popüler Fungisit Grupları

B. Direnç Yönetimi Zorunluluğu

Hububat fungisitlerine karşı hastalık etmenlerinde (özellikle külleme ve pas) direnç gelişimi ciddi bir sorundur.

• Münavebeli Kullanım: Aynı etki mekanizmasına (aynı koda sahip) sahip ilaçlar art arda kullanılmamalıdır. Bir sezon içinde farklı kodlara sahip fungisitler (Örn: Triazol + Strobilurin veya SDHI + Triazol karışımları) tercih edilmelidir.

• Karışım Ürünleri: Piyasada, direnç riskini azaltmak ve daha geniş spektrumda etki sağlamak için iki veya daha fazla etken maddeyi içeren hazır karışım ürünler yaygın olarak kullanılmaktadır.

4. 📈 Mücadele Başarısını Artıran Kritik Faktörler

• Tahmin ve Erken Uyarı: Hastalıkların gelişimi (özellikle paslar) hava sıcaklığı, nem ve yağış ile yakından ilişkilidir. Hava tahmin sistemleri ve erken uyarı modelleri, ilaçlama kararını doğru zamanda vermek için kullanılmalıdır.

• Mücadele Eşiği: İlaçlama kararı, tarladaki hastalığın şiddetinin ekonomik zarar eşiğini aşıp aşmadığına göre verilmelidir.

  • Örn: Türkiye'de sarı pas için %1'lik bulaşıklık genellikle kritik eşik kabul edilir.

• Sıra İlaçlaması: Hastalıklar (özellikle paslar) ilk uygulamadan sonra tarlaya yayılmaya devam edebilir. İlacın etki süresi (genellikle 14-21 gün) dolduğunda, koşullar uygunsa ikinci bir ilaçlama gerekebilir.

• Uygulama Kalitesi: İlacın, yaprağın alt yüzeyleri ve bitkinin alt kısımları da dahil olmak üzere, bitkiye homojen ve yeterli miktarda (kalibrasyon) ulaşması sağlanmalıdır. Rüzgarsız ve çiğ kalkmış bir havada uygulama tercih edilmelidir.

Özet: Hububatta kimyasal mücadele, tohum ilaçlaması ile temel koruma sağlar ve vejetasyon dönemi ilaçlamaları ile verimi korur. Başarılı olmak için doğru zamanda (erken uyarı), doğru ilaç (direnç yönetimi) ve doğru teknikle (kalibrasyon) uygulama yapmak esastır.