Lahana Siyah Damar Çürüklüğü Hastalığı Hastalığı
Lahana Siyah Damar Çürüklüğü (Black Rot) hastalığı, lahana ve diğer tüm turpgiller (Brassicaceae) familyası sebzelerinde görülen, dünya çapında en yıkıcı bakteriyel hastalıklardan biridir.
İşte etmeni, belirtileri ve mücadele yöntemleri hakkında detaylı bilgiler:
🥬 Lahana Siyah Damar Çürüklüğü (Black Rot)
| Kategori | Detaylar |
| Etmeni (Patojen) | Xanthomonas campestris pv. campestris (Gram-negatif bir bakteridir.) |
| Konukçular | Lahana, karnabahar, brokoli, Brüksel lahanası, şalgam, turp, hardal ve yabani turpgiller (turp otu vb.). |
| Bulaşma Yolu | Esas olarak hastalıklı tohumlarla taşınır. Ayrıca enfekte bitki kalıntıları, sulama suyu ve yağmur sıçraması ile yayılır. |
| Gelişme Koşulları | Sıcak (25-30°C) ve nemli hava koşulları (yağmur, çiğ, sis) hastalığın hızlı yayılması için idealdir. |
🔎 Belirtileri ve Zarar Şekli
Hastalık, bitkinin her gelişim döneminde görülebilir ve ismi, damarların siyahlaşmasından gelir.
1. Fide Döneminde
-
Kararma ve Kuruma: Tohumdan enfekte olan fidelerde, kotiledon (çenek) yaprakları ve ilk gerçek yapraklar kenarlarından sararır, kararır ve fidenin hızla kurumasına neden olur.
-
Fide Kökeni: Eğer enfeksiyon tohumdan geliyorsa, fide kök boğazı kararmış olabilir.
2. Olgun Bitkilerde
-
'V' Şeklinde Sararma: En tipik belirti, yaprak kenarlarında genellikle 'V' şeklinde başlayan sararmadır. Bu sarı alanlar, damar boyunca yaprağın içine doğru ilerler.
-
Damar Kararması: Hastalığın ilerlemesiyle, sarı lekenin içerisindeki iletim demetleri (damarlar) siyaha döner. Bu siyah damarlar, hastalıklı yaprak kesildiğinde çok net görülür.
-
Gövdeye Yayılma: Bakteri, damarlar aracılığıyla yapraktan gövdeye ilerler. Gövde kesildiğinde de kahverengi-siyah damarlar fark edilir.
-
Kelle Çürüklüğü: Baş bağlayan lahana ve karnabahar gibi bitkilerde, enfeksiyon gövdeden kellenin içine girerek çürümelere yol açar. Bu çürükler genellikle yumuşak ve kötü kokuludur (sekonder yumuşak çürük bakterilerinin yerleşmesiyle).
-
Büyüme Geriliği: İletim sisteminin zarar görmesi nedeniyle bitkinin gelişimi yavaşlar, baş bağlama zorlaşır ve verim düşer.
🛡️ Mücadele Yöntemleri
Siyah Damar Çürüklüğü'nde kimyasal mücadele zor ve sınırlıdır; bu nedenle koruyucu ve kültürel önlemler temel mücadele stratejisini oluşturur.
1. Koruyucu ve Kültürel Önlemler
-
Sertifikalı Tohum: Kesinlikle hastalıktan ari (temiz) ve sertifikalı tohum kullanılmalıdır.
-
Tohum Dezenfeksiyonu: Temiz tohum bulunamıyorsa, tohumlar ekimden önce ruhsatlı kimyasallarla ilaçlanmalı veya 50°C sıcak suda 25-30 dakika tutularak termal dezenfeksiyon uygulanmalıdır.
-
Münavebe (Ekim Nöbeti): Aynı alanda turpgil familyasına ait bitkiler 3 yıl üst üste yetiştirilmemelidir. Turpgil olmayan bitkilerle münavebe yapılmalıdır.
-
Bitki Kalıntılarının İmhası: Hastalıklı bitki kalıntıları toprağa karıştırılmamalı, toplanarak imha edilmelidir (yakılmalı veya gömülmelidir).
-
Sulama: Mümkünse üstten yağmurlama sulamadan kaçınılmalı, damlama sulama tercih edilmelidir. Aksi takdirde, sulama rüzgarsız, sabah erken saatlerde yapılmalı ve yaprakların uzun süre ıslak kalması engellenmelidir.
-
Yabancı Ot Kontrolü: Yabani turpgiller, bakterinin barınabileceği ve yayılabileceği konukçular olduklarından kontrol altında tutulmalıdır.
2. Kimyasal Mücadele
-
Fidelik İlaçlaması: Hastalığın fidelikte görülmeye başlamasıyla birlikte, ruhsatlı bakırlı preparatlar veya diğer uygun bakterisitlerle koruyucu ilaçlamalar yapılabilir.
-
Tarla İlaçlaması: Tarla döneminde kimyasal mücadele, hastalığın ilerlemesini durdurmakta sınırlı kalabilir, ancak yayılımı yavaşlatmak için bakırlı preparatlar ile uygulamalara devam edilebilir. İlaçlamalar, nemli ve yağışlı koşullarda hızlanan yayılımı kontrol altına almak için koruyucu amaçla yapılmalıdır.
Mücadelede başarılı olmak için tohumdan başlayarak hasada kadar hijyene ve kültürel uygulamalara azami dikkat gösterilmelidir.
