Zeytin Kabuklu Biti Nedir? Zararları Ve Mücadele Yöntemleri

Zeytin Kabuklu Biti (Parlatoria oleae). Bu zararlı, zeytin ve diğer meyve ağaçlarında beslenerek ağacın zayıflamasına, ürün kalitesinin düşmesine ve dalların kurumasına neden olan önemli bir emici zararlıdır. İşte Zeytin Kabuklu Biti'nin genel özellikleri, zararları ve mücadele yöntemleri:

Zeytin Kabuklu Biti

🐞 Zeytin Kabuklu Biti (Parlatoria oleae)

Zeytin Kabuklu Biti, Hemiptera (Yarım Kanatlılar) takımının Diaspididae (Koşniller) ailesine ait bir böcektir. Vücudunu saran sert, kalkana benzer kabuğu nedeniyle'Kabuklu Bit' adını alır ve hareket kabiliyeti oldukça sınırlıdır.

1. Tanımı ve Yaşayışı

Aşama	Özellikler
Ergin Dişi	Kabuğu yaklaşık 2 mm çapında, gri-mor renkte oval veya daire şeklindedir. Kabuğun merkezinde veya kenarında koyu renkli, küçük bir nokta (larva derisi kalıntısı) bulunur. Kabuk sabit ve hareketsizdir.
Ergin Erkek	Kabukları daha küçüktür. Kanatlı erkekler, üreme döneminde kısa süreliğine uçar.
Kışlama	Kışı genellikle ergin dişi olarak, ağacın kabukları üzerinde veya meyve ve yapraklarda geçirir.
Yumurta ve Nimf (Yavru)	Yumurtalar kabuk altında korunur. Yumurtadan çıkan 1. dönem nimfleri ('gezgin' dönemi) sarımsı renkte ve hareketlidir. Bu dönem, zararlının yayılması için kritiktir.
Döl Sayısı	Yıl içerisinde iklim koşullarına bağlı olarak 2 ila 3 döl verebilir.
Konukçuları	Zeytin (en önemli konukçu), elma, armut, erik, şeftali, nar, badem, kiraz ve birçok süs bitkisi.
Yerleşimi	Ağacın tüm organlarında (yaprak, dal, sürgün, meyve) bulunabilir.

2. Zarar Şekilleri

Kabuklu Bitler, ağız yapıları (sokucu-emici) ile bitki özsuyunu emerek zarara neden olurlar.

Özsu Emme ve Zayıflama:
- Bitkinin özsuyunu sürekli emmeleri sonucu ağacın genel gelişimi zayıflar, sürgünler bodurlaşır ve yaprak dökümü artar.
- Şiddetli bulaşmalarda dallar ve sürgünler kurur, ağaçlar verimden düşer.
Meyve ve Yapraklarda Leke Oluşumu (Kozmetik Zarar):
- Kabuklu bitin beslendiği noktada, özellikle zeytin meyvesinin üzerinde mor veya kırmızı-mor renkli lekeler oluşur.
- Bu lekeler, ürünün kalitesini ve pazar değerini düşürür. Lekelenme nedeniyle meyve pazarlanamaz hale gelebilir.
Hormonal Bozukluklar:
- Beslenme sırasında salgılanan toksik maddeler, bitkinin fizyolojisini bozabilir.

3. Mücadele Yöntemleri

Zeytin Kabuklu Biti ile mücadelede zorluk, zararlının kendisini koruyan kalın kabuğundan kaynaklanır. Bu nedenle mücadelede zamanlama, böceğin kabuksuz olduğu'gezgin' döneme denk getirilmelidir.

A. Biyolojik Mücadele (Doğal Düşmanlar)

Zeytin Kabuklu Biti'nin birçok doğal düşmanı vardır ve biyolojik kontrol, bu zararlıya karşı en önemli mücadele yöntemlerinden biridir.

Parazitoitler: Aphytis ve Encarsia türleri gibi parazitoit arılar, kabuk altında bulunan dişileri parazitleyerek popülasyonu etkili bir şekilde baskı altında tutar.
Predatörler: Uğur böceği türleri, özellikle Chilocorus bipustulatus, kabuklu bitleri yiyerek önemli bir rol oynar.

B. Kültürel Önlemler

Budama: Ağacın hastalıklı, kurumuş ve yoğun bulaşık dalları budanarak bahçeden uzaklaştırılmalı ve imha edilmelidir.
Hava Sirkülasyonu: Ağacın taç içini havalandıracak şekilde budanması, nemi azaltarak zararlının gelişmesini yavaşlatır.

C. Kimyasal Mücadele (Gezgin Dönem)

Kimyasal mücadele, en savunmasız dönem olan gezgin nimf dönemine (1. döl) karşı yapılmalıdır.

Zamanlama (En Kritik Adım): İlaçlama, ilkbaharda yumurtadan çıkan 1. dönem larvalarının (gezginlerin) yoğun olarak görülmeye başlandığı döneme (genellikle Mayıs-Haziran ayları) denk getirilmelidir.
Tespit: Gezgin dönemi, ağaç dallarına sarılan siyah bantlar veya beyaz kağıtlar üzerinde yürüyen küçük, sarımsı, hareketli larvaların sayılmasıyla tespit edilebilir.
Kullanılacak İlaçlar:
- Yazlık Yağlar: Gezginler çıktıktan hemen sonra uygulanacak olan yazlık yağlar (mineral yağlar), hem kabuklu bitleri boğarak öldürür hem de doğal düşmanlara kimyasal ilaçlar kadar zarar vermez.
- Geleneksel İlaçlar: Zorunlu durumlarda, gezgin nimflere karşı etkili olan ruhsatlı insektisitler kullanılabilir.
Kışlık Yağlar: Kış aylarında (dinlenme dönemi) kalın dallardaki kışlayan dişilere karşı kışlık yağlar uygulanarak popülasyon baskılanabilir.

❓ Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Zeytin Kabuklu Biti'nin en karakteristik özelliği nedir?

En karakteristik özelliği, vücutlarını kaplayan ve onları kimyasallardan koruyan, gri-mor renkteki sert, kalkana benzer kabuklarıdır.

2. Kabuklu Bitin zeytinde yaptığı en önemli zarar nedir?

En önemli zarar, beslenme sonucu meyve ve yapraklar üzerinde oluşan mor veya kırmızı-mor renkli lekelerdir. Bu lekeler ürünün pazar değerini düşürür. Ayrıca özsu emilimi ile ağacı zayıflatır.

3. Kabuklu Bit ile mücadelede neden zamanlama çok önemlidir?

Zamanlama, zararlının kendisini koruyan kabuğu olmadığı,'gezgin' adı verilen 1. dönem larvaları halinde olduğu döneme (Mayıs-Haziran) denk getirilmelidir. Kabuk oluştuktan sonra kimyasallarla mücadele etmek zordur.

4. Kabuklu Bitten en çok zarar gören meyve ağaçları hangileridir?

Başta zeytin olmak üzere, sert çekirdekli meyveler (erik, şeftali, kiraz) ve yumuşak çekirdekli meyveler (elma, armut) de kabuklu bitin önemli konukçularıdır.