Zeytin Filiz Kıran Nedir? Zararları Ve Mücadele Yöntemleri

Zeytinde Filizkıran (Phloeotribus scarabaeoides). Bu kabuk böceği türü, zeytin yetiştiriciliğinde dalların ve sürgünlerin kurumasına neden olarak özellikle budama sonrası dönemde büyük sorun yaratır. İşte Zeytinde Filizkıran'ın genel özellikleri, zararları ve mücadele yöntemleri:

 

🪲 Zeytinde Filizkıran (Phloeotribus scarabaeoides)

Zeytinde Filizkıran, Coleoptera (Kınkanatlılar) takımının Scolytidae (Kabuk Böcekleri) ailesine ait bir zararlıdır. Esas zararı, hem erginlerin yeni sürgünlerde beslenmesi hem de kuluçka galerileri açarak ağaca zarar vermesiyle oluşur.

1. Tanımı ve Yaşayışı

Aşama	Özellikler
Ergin	1.8 - 2.5 mm uzunluğunda, oval yapılı, koyu kahverengi veya siyah renkte bir böcektir. Baş kısmı göğüs kısmının altına gömülüdür.
Kışlama	Kışı genellikle ergin dönemde, zeytin ağacının dalları üzerindeki kabuk altlarında veya çatlaklarda geçirir.
Aktivasyon	İlkbaharda (genellikle Mart-Nisan aylarında), hava sıcaklığının yükselmesiyle kışlaklarından çıkarak hareketlenirler.
Zarar Dönemi	Hem yeni nesil erginlerin taze sürgünlerde beslenmesi hem de kışlamış erginlerin kuluçka galerisi açmasıyla zararı yıl boyunca devam eder.
Döl Sayısı	Akdeniz Bölgesi koşullarında yılda 3 ila 4 döl verebilirler, bu da popülasyon artışını hızlandırır.
Konukçuları	Zeytin (esas konukçu), nadiren dişbudak, leylak gibi diğer bitkiler.

 

2. Zarar Şekilleri

Filizkıran zararı iki ana aşamada gerçekleşir:

 

A. Kuluçka Zararı (Dalların Kuruması)

1. Kuluçka Galerisi: Dişi erginler, genellikle yeni budanmış kalın dalların veya kesilmiş kısımların hemen altındaki kabuklar arasına girerek ana galeri açar.

2. Yumurta Bırakma: Ana galerinin iki yanına, merkezden dışa doğru uzanan larva galerileri açılır ve yumurtalar bırakılır.

3. Doku Tahribatı: Bu galeriler, dalın kabuk ve odunsu kısmı arasındaki hayati iletim dokularına (kambiyum) zarar verir.

4. Dalın Kuruması: Kuluçka faaliyeti yoğunlaştığında, bu dal kesimlerinin üstünde kalan bütün dallar ve sürgünler kurur. Bu durum, budama artıklarının zamanında uzaklaştırılmadığı bahçelerde en yoğun şekilde görülür.

 

B. Beslenme Zararı (Filizlerin Kırılması)

1. Taze Sürgünlerde Beslenme: Kuluçka galerilerinden çıkan yeni nesil erginler, taze zeytin sürgünlerinin dibine veya yanına girerek beslenme galerisi açarlar.

2. Sürgün Kırılması: Bu beslenme sonucu sürgün zayıflar, kırılır ve kurur. Zarar gören sürgünler, yapraklarıyla birlikte aniden solar ve kahverengileşir, uzaktan kolayca fark edilir.

3. Gelişim Geriliği: Genç ağaçlarda ve fidanlarda, sürgün uçlarının kuruması nedeniyle ağacın gelişimi yavaşlar ve şekil bozukluğu oluşur.

 

3. Mücadele Yöntemleri

Filizkıran ile mücadelede, zararlının yaşam döngüsü budama artıkları ve kesik dallara bağımlı olduğu için, kültürel önlemler en etkili ve en kritik yöntemdir.

 

A. Kültürel ve Mekanik Mücadele (En Kritik Yöntem)

1. Budama Artıklarının İmhası: Zeytinde Filizkıran'ın temel üreme ortamı budama artıklarında biriktirilen odunlardır. Bu nedenle:

   • Budama artıkları, erginlerin yumurtlama dönemi başlamadan (genellikle Mart ayı sonuna kadar) bahçeden çıkarılmalı ve imha edilmelidir (yakılmalı veya derinlere gömülmelidir).

2. Karantina ve Tuzak:

   • Budanmış dallar, erginlerin yumurtlaması için bir süre (örneğin 15-20 gün) bahçede bırakılarak tuzak olarak kullanılabilir. Bu süre sonunda, içindeki yumurtalarla birlikte bahçeden çıkarılıp imha edilmelidir.

3. Ağaç Sağlığı: Ağaçların zayıf, kuru ve hastalıklı dalları düzenli olarak budanmalı ve bahçeden uzaklaştırılmalıdır.

 

B. Kimyasal Mücadele

Kimyasal mücadele, kültürel önlemlerin yetersiz kaldığı durumlarda ve erginlerin faaliyete geçtiği dönemde yapılır.

• Zamanlama: İlaçlama, ilkbaharda kışlaktan çıkan erginlerin uçuşu başladığı ve kuluçka galerilerini açmadan önceki kısa periyotta yapılmalıdır. Bu dönem, genellikle sıcaklığa bağlı olarak Mart-Nisan aylarına denk gelir.

• Hedef: Erginlerin taze sürgünlerde beslenme zararı görülmeye başlandığında veya tuzak dallarda ergin aktivitesi saptandığında ilaçlama yapılabilir.

• Uygulama: İlaçlama, özellikle ağacın gövdesini ve ana dallarını hedef almalıdır, çünkü erginler burada kuluçka galerisi açar.

 

❓ Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Zeytinde Filizkıran'ın adı neden'Filizkıran'dır?

Yeni nesil erginlerin taze sürgünlerin dibinde beslenme galerileri açması sonucu, bu filizlerin kolayca kırılması ve kuruması nedeniyle bu adı almıştır.

 

2. Filizkıran'ın en yoğun kuluçka faaliyeti nerede görülür?

En yoğun kuluçka faaliyeti, zeytin bahçelerinde bırakılan budama artıklarında ve yeni budanmış kalın dalların kesim yerlerinin hemen altındaki kabuklar altında görülür.

 

3. Zararlının yaptığı kuluçka galerisi nasıl tanınır?

Kuluçka galerisi, kabuk altında, merkeze yakın bir ana galeri ve bu galeriden iki yana doğru yayılan ince larva galerileri şeklinde, yıldızsı veya tüy benzeri bir desen oluşturur.

 

4. Filizkıran ile mücadelede en kritik ve etkili yöntem nedir?

En kritik yöntem, budama artıklarının bahçede kesinlikle bırakılmaması ve erginler yumurtlamadan önce (Mart sonuna kadar) bahçeden çıkarılarak yakılması veya imha edilmesidir.

 

5. Kimyasal mücadele ne zaman yapılmalıdır?

Kimyasal mücadele, kışlaktan çıkan erginlerin ilkbaharda uçuşa geçtiği ve henüz kuluçka galerisi açmadığı döneme denk getirilmelidir. Bu, zararlının ağaca girmeden yakalanması için önemlidir.