Zeytin Güvesi Nedir? Zararları Ve Mücadele Yöntemleri

Zeytin Güvesi (Prays oleae). Bu zararlı, zeytin yetiştiriciliğinde en önemli ekonomik kayba neden olan zararlılardan biridir çünkü üç farklı dölüyle zeytin ağacının farklı kısımlarına (yaprak, çiçek, meyve) zarar verir. İşte Zeytin Güvesi'nin genel özellikleri, üç dölünün zararı ve mücadele yöntemleri:

Zeytin Güvesi (Prays oleae)

Zeytin Güvesi, Lepidoptera (Kelebekler) takımının Yponomeutidae ailesine ait bir zararlıdır. Zeytin ağacının yapraklarına, çiçeklerine ve meyvelerine zarar veren üç farklı dölü (nesli) bulunur.

1. Tanımı ve Yaşayışı

2. Zarar Şekilleri (Üç Dölün Zararı)

Zarar, yıl boyunca birbirini takip eden üç farklı larva nesli tarafından ağacın farklı organlarında gerçekleştirilir.

A. 1. Döl: Yaprak Dölü (Kış ve Erken İlkbahar)

• Zarar Veren Larva: Kışı geçiren ilk larva neslidir.

• Zarar Şekli: Larvalar, zeytin yaprağının iki zarı arasında galeriler açarak beslenir. Daha sonra sürgün uçlarına geçerek sürgün ucunu kurutur.

• Önemi: Bu dölün zararı genellikle ekonomik açıdan düşük kabul edilir, ancak genç fidanlarda veya aşı kalemlerinde gelişim geriliğine neden olabilir.

B. 2. Döl: Çiçek Dölü (Nisan-Mayıs)

• Zarar Veren Larva: Yaprak dölünden çıkan larvalar pupa olup, bu dölün erginleri çiçeklenme döneminden hemen önce yumurtlar.

• Zarar Şekli: Larvalar, çiçek tomurcukları, çiçek sapları ve açmış çiçekler üzerinde beslenir. Tırtıllar, çiçekleri ipeksi ağlar ile birbirine tutturarak toplu halde beslenirler.

• Önemi: Bu döl, zeytin güvesinin en büyük ekonomik kayba yol açan dölüdür. Beslenme sonucu çiçek salkımları kurur, kahverengileşir ve dökülür, bu da doğrudan verimi sıfırlayabilir.

C. 3. Döl: Meyve Dölü (Mayıs Sonu-Haziran)

• Zarar Veren Larva: Çiçek dölünden çıkan erginlerin yumurtladığı larva neslidir.

• Zarar Şekli: Dişi kelebek, yumurtalarını yeni oluşmuş genç zeytin meyvelerinin çanak yaprakları arasına bırakır. Larva meyve içine girer ve çekirdeği yiyerek beslenir.

• Önemi: Çekirdek içi beslenme sonucu meyvenin sapı kararır ve meyve dökülür. Bu döl, hasat edilen ürünün miktarını doğrudan etkiler, ancak zararı Çiçek Dölü kadar yaygın ve yıkıcı olmayabilir.

3. Mücadele Yöntemleri

Zeytin Güvesi'ne karşı mücadele, üç dölün farklı hassas dönemlerine göre ayrı ayrı planlanır. Genel olarak, ekonomik açıdan en önemli olan Çiçek Dölü hedeflenir.

A. Kültürel ve Mekanik Mücadele

1. Zeytin Çeşidi Seçimi: Zarara karşı daha dayanıklı veya hassas olan zeytin çeşitlerinin bilinerek ekilmesi.

2. Yabancı Ot Temizliği: Erginlerin barındığı yabancı otların ve bitki artıklarının düzenli olarak temizlenmesi.

B. Kimyasal Mücadele

Kimyasal mücadele, doğal dengeyi korumak amacıyla genellikle Çiçek Dölü'ne karşı yapılır ve bal arılarına zarar vermeyecek şekilde zamanlanır.

1. Çiçek Dölü Mücadelesi (En Önemlisi):

   • Zamanlama: İlaçlama, çiçek tomurcukları belirginleşmeye başladığı ancak çiçeklerin %10'undan azı açıldığı dönemde yapılmalıdır.

   • Eşik Değer: Bu döl için kimyasal mücadeleye, ağaçların %10'unda zararlıya ait larva ve yumurta görüldüğünde başlanması önerilir.

   • Önemli Not: Bal arılarına zarar vermemek için, çiçeklenme tam açılmaya başladığı anda ve rüzgarsız, serin saatlerde ilaçlama yapılmalıdır. Biyolojik ilaçlar (Bacillus thuringiensis - Bt) bu dönemde ilk tercih olmalıdır.

2. Meyve Dölü Mücadelesi:

   • Meyve dölüne karşı ilaçlama, meyvelerin kabuk altına giren larvalar nedeniyle zorlaşır. Genellikle çiçek dölü mücadelesi yeterli olduğunda bu döle karşı ayrı bir uygulama yapılmaz.

   • Yapılacaksa, meyveler yumurta bırakılma dönemine girdiğinde (zeytin tanesi pirinç tanesi büyüklüğünde iken) yapılmalıdır.

3. Yaprak Dölü Mücadelesi:

   • Yaprak dölü zararı genellikle düşük olduğu için, yalnızca genç fidanlıklarda veya fidan yetiştirme döneminde yoğun zarar görülürse ilaçlama yapılır.

C. Biyolojik Mücadele

• Çiçek dölüne karşı mücadelede, faydalı böceklere ve arılara zarar vermeyen Bacillus thuringiensis (Bt) preparatları, larva döneminde kullanılabilecek en etkili ve güvenli biyolojik çözümdür.

❓ Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Zeytin Güvesi'nin en önemli özelliği nedir?

Zeytin Güvesi'nin en önemli özelliği, yılda üç farklı döl vererek zeytin ağacının farklı kısımlarına (Yaprak, Çiçek, Meyve) zarar vermesidir.

2. Zeytin Güvesi'nin hangi dölü en büyük ekonomik zarara neden olur?

En büyük ekonomik kayıp, Çiçek Dölü tarafından verilir. Bu dölün larvaları, çiçek salkımlarını yiyerek ve ağlar örerek verimi doğrudan yok eder.

3. Çiçek dölüne karşı kimyasal mücadele ne zaman yapılmalıdır?

Kimyasal mücadele, çiçek tomurcukları belirginleştiği ancak çiçeklerin %10'undan azı açıldığı dönemde yapılmalıdır. Bu zamanlama, hem arıları korumak hem de larvalar çiçek içine girmeden önce müdahale etmek için kritiktir.

4. Zeytin Güvesi larvaları kışı nerede geçirir?

Zeytin Güvesi larvaları kışı, genellikle zeytin yapraklarının orta damarı içinde galeri açarak veya sürgün uçlarında barınarak geçirir.

5. Hangi ilaç türü bal arılarına zarar vermediği için çiçek dölü mücadelesinde öncelikli tercih edilmelidir?

Doğal dengeyi korumak amacıyla, sadece tırtılları hedef alan Bacillus thuringiensis (Bt) içeren biyolojik insektisitler, bal arılarına zarar vermediği için çiçek dölü mücadelesinde öncelikli olarak tercih edilmelidir.