Kabuklu Bit Nedir? Zararları Ve Mücadele Yöntemleri

Kabuklu Bit (Coccoidea) Nedir? Zararları ve Mücadele Yöntemleri 🌳🛡️

Kabuklu Bitler (Coccoidea), bitkilerin özsuyunu emerek beslenen, küçük, hareketsiz veya çok yavaş hareket eden, vücutlarını mumsu veya sert bir kabukla kaplayarak koruyan zararlı böceklerin oluşturduğu geniş bir gruptur. Özellikle meyve ağaçlarında, süs bitkilerinde ve seralarda ciddi sorunlara neden olurlar.

Kabuklu bitler, koruyucu yapıları nedeniyle kimyasal mücadeleye karşı oldukça dirençlidir.

1. Kabuklu Bit Türleri ve Zarar Şekli

Kabuklu bitler, yapılarına göre başlıca iki ana gruba ayrılır ve her iki grubun da zarar mekanizması benzerdir:

A. Türler

1. Sert Kabuklu Bitler (Diaspididae): Vücutları ile ilgisi olmayan, sert, mumsu bir kabuk oluştururlar. Bu kabuk yerinden çıkarılabilir. Örnek: Beyaz Kabuklu Bitler.

2. Yumuşak Kabuklu Bitler (Coccidae): Vücutlarını örten kabuk (kalkan), vücutlarının bir parçasıdır ve kabuk çıkarıldığında bit de kabukla birlikte gelir. Örnek: Zeytin Karalekesi.

B. Zarar Şekli ve Önemi

Kabuklu bitler, ağaçlara üç temel yolla zarar verir:

1. Özsuyu Emme: Nimfler ve dişiler, ağacın gövde, dal, yaprak ve meyvelerinin özsuyunu (floem) emerek beslenir.

   • Sonuç: Ağaç zayıflar, sürgün gelişimi azalır, yapraklar sararır ve erken dökülür. Şiddetli enfeksiyonlarda dallar kurur.

2. Bal Salgısı (Honeydew): Yumuşak kabuklu bitler ve bazı sert kabuklu bitler beslenirken bol miktarda, yapışkan ve tatlı bir sıvı olan 'Bal Salgısı' (Honeydew) bırakır.

3. Kara Pas (Fumajin) Oluşumu: Bal salgısının üzerinde, Antep fıstığı zararlılarında olduğu gibi, siyah renkli mantarlar (fumajin) gelişir. Bu küf tabakası:

   • Fotosentezi Engeller: Yaprak yüzeyini kaplayarak bitkinin enerji üretimini aksatır.

   • Ürün Kalitesini Düşürür: Meyvelerin üzerinde siyah lekelere neden olarak pazar değerini tamamen yok eder.

2. Mücadele Yöntemleri

Kabuklu bit mücadelesi zorlu ve uzun soluklu bir süreçtir, çünkü koruyucu kabukları onları ilaçlardan izole eder.

A. Kültürel ve Mekanik Önlemler

1. Budama ve Temizlik: Yoğun zarar görmüş, kurumuş dallar ve sürgünler budanarak bahçeden uzaklaştırılmalı ve imha edilmelidir.

2. Fırçalama: Genç fidanlarda veya gövdede yoğun kabuklu bit birikimi varsa, su ve yumuşak bir fırça yardımıyla kabuklu bitler temizlenebilir.

3. Dengeli Besleme: Ağacın aşırı Azotla beslenmesinden kaçınılmalı, dengeli gübreleme ve sulama ile ağaçların sağlıklı kalması sağlanmalıdır.

B. Biyolojik Mücadele

Doğal düşmanlar, kabuklu bitlerin kontrolünde çok önemlidir.

• Parazitoitler: Bazı küçük yaban arıları, kabuklu bitlerin içine yumurtalarını bırakarak popülasyonu azaltır.

• Yırtıcı Böcekler: Uğur böcekleri (özellikle Cryptolaemus montrouzieri), kabuklu bitleri ve yumurtalarını tüketir.

• Önem: Kimyasal mücadele yapılırken, bu faydalı böceklere zarar vermeyecek seçici ilaçlar tercih edilmelidir.

C. Kimyasal Mücadele

Kimyasal mücadele, en etkili olduğu dönemde, yani bitin koruyucu kabuğunun olmadığı veya yeni oluştuğu dönemde yapılmalıdır.

1. Dormansi (Kış Dönemi) İlaçlaması:

   • Kış sonu, ilkbahar başında, ağaçlar uyanmadan hemen önce mineral yağlar (yazlık veya kışlık yağlar) kullanılır.

   • Yağlar, bitin kabuğunu kaplayarak solunumunu engeller ve bitleri boğarak öldürür. Bu dönemde ağaçlar yapraksız olduğu için yağlar bitkilere zarar vermez ve tüm yüzeyi kaplar.

2. Hareketli Nimf Dönemi İlaçlaması:

   • Yumurtadan çıkan ve henüz kabuk oluşturmamış, hareketli olan birinci dönem nimfleri hedef alınır.

   • Bu dönemde, penetrasyon yeteneği olan veya sistemik etkili insektisitler ruhsatlı dozlarda kullanılır. Bu zamanlama, türden türe değişmekle birlikte genellikle ilkbahar sonu ve yaz başıdır.

3. Bal Salgısı Kontrolü: Eğer bal salgısı ve fumajin oluşmuşsa, bal salgısını temizlemek için yıkama veya özel temizleyici maddeler kullanılabilir.

Önemli Not: Kabuklu bit mücadelesinde ilaçlama zamanı çok kritiktir. Koruyucu kabuğun varlığı, ilacın etkinliğini sıfıra indirebilir. Mücadele programı ve kullanılacak ilaçlar için mutlaka yerel Tarım ve Orman Müdürlüklerine danışılmalıdır.