Fındıkta Külleme Hastalığı Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadelesi

🌿 Fındıkta Külleme Hastalığı Nedir?

Fındıkta Külleme Hastalığı, fındık yapraklarında beyaz-gri renkli toz tabakası şeklinde görülen, fungal (mantar) kaynaklı bir hastalıktır. Hastalığın etmeni, Erysiphe corylacearum (önceden Phyllactinia guttata) adlı mantardır. Son yıllarda özellikle Karadeniz Bölgesi’nin nemli ve sıcak mikroklima alanlarında ciddi verim ve kalite kayıplarına neden olmaktadır. Külleme hastalığı, yaprak yüzeyinde gelişerek bitkinin fotosentezini engeller, erken yaprak dökümüne yol açar ve fındık meyve verimini düşürür.

🔬 Hastalığın Etmeni ve Sınıflandırması

🍃 Fındıkta Külleme Hastalığının Belirtileri

Hastalığın ilk belirtileri genellikle ilkbaharın sonu ile yaz başında (Mayıs–Haziran) görülür. Zamanla belirtiler tüm yaprak yüzeyine ve genç sürgünlere yayılır.

🌱 1. Yaprak Belirtileri

• Yaprakların üst yüzeyinde beyaz-gri renkte unumsu bir tabaka oluşur.

• Bu tabaka, mantarın miselyum ve konidilerini (sporlarını) içerir.

• İleri dönemde yapraklar sararıp kahverengileşir ve erken dökülür.

• Şiddetli enfeksiyonda yaprak yüzeyi tamamen külle kaplanır.

🌿 2. Sürgün ve Dallar Üzerinde Belirtiler

• Genç sürgünlerde gümüşümsü beyaz renkli tabaka oluşur.

• Enfekte sürgünler zayıf gelişir, odunlaşamaz ve kışa dayanıklılığı azalır.

🌰 3. Meyvelerde (Fındıkta) Belirtiler

• Fındık meyvesinin dış yeşil kabuğu üzerinde beyaz-gri lekeler görülür.

• İleri vakalarda kabuk kurur, sertleşir ve gelişimi durur.

• Fındık içi küçülür veya boş kalabilir.

☀️ Fındıkta Külleme Hastalığının Nedenleri

Fındıkta külleme hastalığı, Erysiphe corylacearum mantarının yaprak yüzeyinde gelişip spor üretmesiyle yayılır. Hastalığın şiddetini artıran koşullar şunlardır:

• Yüksek nem (%70 üzeri) ve sıcak hava (20–27°C)

• Sık dikim ve yetersiz hava sirkülasyonu

• Gölgelik ve kapalı bahçeler

• Aşırı azotlu gübre kullanımı

• Budama yapılmayan veya yoğun dallı bahçeler

🧬 Bulaşma ve Yayılma Şekli

• Mantar, rüzgarla taşınan konidiosporlar ile yayılır.

• Kışı, enfekte yaprak kalıntılarında veya sürgünlerde miselyum halinde geçirir.

• İlkbaharda uygun hava koşullarında yeniden aktifleşir.

• Her yıl tekrar ortaya çıkar ve bulaşma rüzgarla kısa sürede büyük alanlara yayılır.

🛡️ Fındıkta Külleme Hastalığı ile Mücadele Yöntemleri

🌿 1. Kültürel Mücadele

• Bahçe düzenli olarak budanmalı ve hava sirkülasyonu artırılmalıdır.

• Ağaç altındaki dökülmüş yapraklar sonbaharda toplanıp yakılmalı veya gömülmelidir.

• Azotlu gübreleme dengeli yapılmalı, aşırı kullanım azaltılmalıdır.

• Sulama sonrası yaprakların uzun süre ıslak kalmaması sağlanmalıdır.

• Yeni dikimlerde dayanıklı çeşitler tercih edilmelidir (özellikle ‘Tombul’ ve ‘Çakıldak’ çeşitleri orta dayanıklıdır).

🌾 2. Kimyasal Mücadele

• Kimyasal ilaçlama koruyucu ve erken dönemde yapılmalıdır.

• En etkili dönem: ilk belirtiler görüldüğünde (Mayıs–Haziran).

• Kullanılabilecek etken maddeler:

  • Kükürt (elementel veya ıslatılabilir toz formu)

  • Mikronize kükürt preparatları (80% WP)

  • Trifloxystrobin, Difenoconazole, Myclobutanil, Hexaconazole gibi sistemik fungisitler

• İlaçlama aralığı: 10–14 gün

• Son ilaçlama ile hasat arasında en az 21 gün olmalıdır.

• Yağış sonrası ilaçlama tekrarlanmalıdır.

🌱 3. Biyolojik Mücadele

• Ampelomyces quisqualis adlı biyokontrol mantarı, külleme etmenini parazitleyerek baskılar.

• Ayrıca Neem yağı, kükürtlü organik çözeltiler ve bitki bazlı ekstraktlar organik tarımda kullanılabilir.

• Bu ürünler, hastalığın yayılımını azaltır ve kimyasal ilaç kullanımını minimize eder.

🌾 Koruyucu Önlemler

• Budama artıkları ve hastalıklı yapraklar imha edilmelidir.

• Kış sonunda bordo bulamacı uygulaması yapılabilir (fungal dayanıklılığı azaltır).

• Sulama damla sistemiyle yapılmalı, üstten sulamadan kaçınılmalıdır.

• Bahçe tabanı temiz ve havadar tutulmalıdır.

📊 Sonuç

Fındıkta külleme hastalığı, yapraklarda unumsu tabaka oluşturan ve fotosentezi engelleyen önemli bir fungal hastalıktır. Zamanında önlem alınmazsa yaprak dökümü, meyve küçülmesi ve verim düşüklüğü kaçınılmaz olur. Etkili mücadele için erken teşhis, düzenli budama ve kükürtlü veya sistemik fungisitlerle ilaçlama şarttır. Entegre mücadele yaklaşımı (IPM) ile hem çevre dostu hem sürdürülebilir kontrol mümkündür.

🔍 Anahtar Kelimeler:

fındıkta külleme hastalığı, erysiphe corylacearum, phyllactinia guttata, külleme belirtileri, fındık hastalıkları, külleme mücadelesi, fındık külleme ilacı, fındık yaprak hastalıkları