Fındık Dal Kanseri Hastalığı Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadelesi

🌳 Fındık Dal Kanseri Nedir?

Fındık Dal Kanseri Hastalığı, fındık ağaçlarının dallarında ve sürgünlerinde kabuk çatlamaları, çökük yaralar ve kurumalar meydana getiren, fungal (mantar) kaynaklı bir hastalıktır.
Hastalığın etmeni, Cryptosporiopsis coryli (syn. Neofabraea coryli) isimli mantardır. Bu hastalık, özellikle yağışlı iklimlerde ve yoğun nemli bölgelerde (örneğin Karadeniz Bölgesi) sık görülür. Zamanında önlem alınmazsa bitkinin dalları kurur, verim ciddi şekilde düşer ve bitki ölümleri bile görülebilir.

🔬 Etmen ve Sınıflandırması

🍃 Fındık Dal Kanseri Hastalığının Belirtileri

Hastalığın belirtileri genellikle ilkbahar sonu – yaz başında ortaya çıkar. Belirtiler başlangıçta fark edilmeyebilir, ancak ilerleyen dönemlerde dalların kuruması ve kanser yaraları açıkça görülür.

🌿 1. Dal ve Sürgünlerde Belirtiler

• Enfekte alanlarda kabukta çatlama, çökme ve yarılma meydana gelir.

• Kabuk altında koyu kahverengi veya siyah renkte nekrotik bölgeler oluşur.

• Yaralar zamanla genişler ve dalı halka şeklinde sararak kurutur.

• Enfeksiyon ilerledikçe dalın üst kısmı tamamen kurur.

🌰 2. Tomurcuk ve Gözlerde Belirtiler

• Enfekte sürgünlerde tomurcuklar gelişmez veya kurur.

• Gözler erken dönemde dökülür ve boş kalmış dallar oluşur.

🌳 3. Genel Ağaç Görünümü

• Ağaç genelinde kurumuş dallar ve cansız sürgünler dikkat çeker.

• Ağır bulaşmalarda bitkinin iskelet dalları bile ölebilir.

• Yaralı bölgelerde zamanla kallus dokusu (kabarık yara izi) oluşur, fakat mantar bu dokunun altında yaşamaya devam eder.

☀️ Fındık Dal Kanseri Hastalığının Nedenleri

Hastalığın ana nedeni Cryptosporiopsis coryli mantarıdır. Bu mantar, genellikle yaralı dokulardan veya budama kesiklerinden bitkiye giriş yapar.
Yaralar; doludan, budamadan, böcek zararı veya don çatlaklarından kaynaklanabilir.

🔹 Hastalığı Tetikleyen Koşullar:

• Yüksek nem (%80 üzeri)

• Ilıman sıcaklık (15–25°C)

• Yağışlı hava koşulları

• Yoğun bitki örtüsü (hava sirkülasyonunun zayıf olması)

• Yanlış budama veya dezenfekte edilmemiş aletler

🧬 Bulaşma ve Yayılma Şekli

• Mantar, sporlar aracılığıyla rüzgar, yağmur sıçraması ve böceklerle yayılır.

• Bitkiye genellikle yaralı yüzeylerden veya çatlak kabuklardan girer.

• Hastalık, budama aletleriyle de taşınabilir.

• Etmen, kış aylarını enfekte kabuk ve odun dokusunda miselyum halinde geçirir ve ilkbaharda yeniden aktif hale gelir.

🛡️ Fındık Dal Kanseri Hastalığı ile Mücadele Yöntemleri

🌿 1. Kültürel Mücadele

• Hasta dallar erken dönemde kesilip imha edilmelidir.

  • Kesim, sağlam dokudan 10–15 cm aşağıdan yapılmalıdır.

  • Kesilen dallar yakılmalı veya gömülmelidir.

• Budama aletleri her ağaçtan sonra dezenfekte edilmelidir.

  • (%10’luk çamaşır suyu veya %70 alkol ile)

• Yoğun dallar seyreltilmeli, bahçe içi hava sirkülasyonu artırılmalıdır.

• Ağır budama ve yara açıcı işlemler nemli havalarda yapılmamalıdır.

• Yağmur sonrası budama yapılmamalı, kuru hava beklenmelidir.

🌾 2. Kimyasal Mücadele

• Hastalığın aktif olduğu dönemde koruyucu ilaçlama yapılmalıdır.

• Budama sonrası veya yaralanmalardan sonra bakırlı preparatlar uygulanabilir.

  • (Bakır oksiklorür, bakır hidroksit, bordo bulamacı vb.)

• İlkbaharda göz kabarması döneminde ve sonbaharda yaprak dökümünden sonra birer ilaçlama önerilir.

• Kimyasal uygulama, genellikle hastalığın yayılmasını durdurur ama mevcut yaraları iyileştirmez.

🌱 3. Biyolojik Mücadele

• Trichoderma harzianum ve Bacillus subtilis içeren biyolojik fungisitler, mantarın gelişimini baskılar.

• Bu preparatlar özellikle organik tarımda kullanılabilir.

• Yara yüzeylerine uygulanarak biyolojik koruma tabakası oluştururlar.

🌾 Koruyucu Önlemler

• Dengeli gübreleme yapılmalı, aşırı azot kullanımından kaçınılmalıdır.

• Bitkide yara oluşturan böcek zararlılarıyla mücadele edilmelidir.

• Hasattan sonra budama yapılıp, kesik yüzeyler hemen kapatılmalıdır.

• Sulama suyu ağaç gövdesine değdirilmemelidir.

• Yeni fidan dikimlerinde sağlıklı ve sertifikalı materyal kullanılmalıdır.

📊 Sonuç

Fındık dal kanseri, uzun süreli ve yavaş ilerleyen bir mantar hastalığıdır. Zamanında müdahale edilmezse dal ölümlerine, dolayısıyla verim kaybına neden olur. Etkili kontrol için erken teşhis, hijyenik budama uygulamaları ve koruyucu bakırlı ilaçlamalar büyük önem taşır.Entegre mücadele yaklaşımı (IPM) ile hastalık başarıyla kontrol altına alınabilir.

🔍 Anahtar Kelimeler:

fındık dal kanseri, cryptosporiopsis coryli, neofabraea coryli, fındık hastalıkları, dal kanseri belirtileri, fındık mantar hastalığı, fındık dal kanseri mücadelesi, bordo bulamacı uygulaması