Örümcek Ağı Hastalığı (Islak Kabarcık) Nedir?
🕸️ Örümcek Ağı Hastalığı (Islak Kabarcık) Nedir? (Cladobotryum dendroides)
Örümcek Ağı Hastalığı, bilimsel adıyla Cladobotryum dendroides mantarının neden olduğu, özellikle kültür mantarı (istiridye mantarı, beyaz şapkalı mantar gibi) yetiştiriciliğinde görülen, hızlı yayılan ve yüksek verim kaybına yol açan ciddi bir hastalıktır.
Hastalık, mantar kompostunun ve meyve veren mantar gövdelerinin üzerinde ince, beyaz, pamuksu, örümcek ağına benzer bir miselyum tabakası oluşturduğu için bu adı almıştır. İngilizce'de genellikle 'Cobweb Disease' (Örümcek Ağı Hastalığı) olarak bilinir.
1. ⚠️ Belirtileri ve Zararları
Cladobotryum dendroides'in neden olduğu hasar, mantar yetiştirme tesislerinde çok hızlı ilerler:
-
Örümcek Ağı Oluşumu: Hastalığın ilk ve en belirgin işareti, yetiştirme yatağının (kompost) üzerinde ve mantar gövdelerinin üzerinde hızla yayılan, gevşek, beyaz, pamuksu-ağsı miselyum tabakasıdır. Bu tabaka, sağlıklı mantar miselyumuna benzer, ancak daha kabarık ve daha hızlı yayılımcıdır.
-
Mantar Gövdesinde Çürüme (Islak Kabarcık): Patojen, temas ettiği mantar meyve gövdelerine (şapka ve sap) saldırır.
-
Mantarlar ilk başta kahverengi lekeler geliştirir.
-
İlerleyen aşamada mantar dokusu yumuşar, sulu bir hal alır ve kahverengi, çamur gibi bir kitleye dönüşür. Bu durum, ona 'Islak Kabarcık Hastalığı' (Wet Bubble Disease) adını veren diğer bir hastalığa benzer belirtiler gösterir.
-
-
Hızlı Yayılım: Hastalık, kompostun yüzeyinde ve mantarlar arasında çok hızlı yayılır. Birkaç gün içinde tüm yatağı kaplayabilir ve hasat edilebilir mantarları kullanılamaz hale getirir.
-
Koku: Çürüyen mantar dokusu nedeniyle hoş olmayan bir koku yayılabilir.
2. 🌍 Nedenleri ve Yayılması
Cladobotryum dendroides sporları, mantar yetiştirme ortamlarına kolayca girer ve uygun koşullarda hızla gelişir:
-
Bulaşma Kaynakları:
-
Toprak ve Toz: Mantar yetiştirme tesislerinin dışındaki toprak ve toz, patojen sporlarını taşıyabilir.
-
Su: Sulama suyu, enfeksiyonun bir yatak veya raftan diğerine yayılmasında önemli bir araçtır.
-
Hava Akımları: Sporlar hava akımıyla kolayca taşınabilir.
-
İnsan ve Aletler: Çalışanların elleri, giysileri ve hasat/temizlik aletleri, patojeni sağlıklı alanlara aktarabilir.
-
-
Tetikleyici Koşullar:
-
Yüksek Nem: Mantar yetiştiriciliği için gerekli olan yüksek bağıl nem (%90 ve üzeri), patojenin miselyumunun yüzeyde hızla gelişmesi için ideal bir ortam sağlar.
-
Yetersiz Hijyen: Tesis içindeki düşük hijyen standartları, enfeksiyonun yerleşmesine ve kalıcı hale gelmesine yol açar.
-
3. 🛡️ Mücadele Yöntemleri
Örümcek Ağı Hastalığı ile mücadelede, önleme ve hijyen en kritik faktörlerdir.
A. Hijyen ve Kültürel Önlemler
-
Sıkı Hijyen: Mantarhaneye giren personel, ekipman ve araçlar için katı hijyen protokolleri uygulanmalıdır (dezenfektan havuzları, koruyucu giysiler).
-
Hava Filtrasyonu: Tesisin havalandırma sistemlerine yüksek verimli filtreler takılarak sporların girişinin en aza indirilmesi.
-
Karantina ve İmha: Hastalığın görüldüğü küçük alanlar, miselyum sporlanmadan hemen önce tuz veya dezenfektanlar ile kaplanarak izole edilmeli ve ardından yatak derhal kaldırılıp imha edilmelidir (yakma veya gömme).
-
Kontrollü Sulama: Suyun mantarların üzerinde uzun süre kalmasını önlemek için sulama, daha kısa süreli ve daha sık yapılmalı veya damla sulama tercih edilmelidir.
B. Kimyasal Mücadele
-
Fungusitler: Hastalığın yaygın olduğu durumlarda, mantar yetiştiriciliğinde kullanıma ruhsatlı ve Cladobotryum dendroides'e karşı etkili olan fungusitler, kompost veya örtü toprağına uygulanabilir.
-
Uygulama Zamanı: Kimyasal mücadele, genellikle hastalığın ilk belirtileri görülmeden önleyici olarak veya başlangıç aşamasında yapılmalıdır, zira yayıldıktan sonra kontrolü zorlaşır.
Mantar yetiştiriciliğinde bu patojenle mücadele, tüm üretim döngüsü boyunca titiz bir hijyen ve çevresel kontrol gerektirir.
