Zeytin Halkalı Leke Hastalığı Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadelesi

Harika bir konu. Zeytin Halkalı Leke Hastalığı, zeytin ağaçlarında yaprak dökülmesine, ağacın zayıflamasına ve dolayısıyla verim kaybına neden olan en yaygın fungal hastalıklardan biridir.

🌳 Zeytin Halkalı Leke Hastalığı (Karagöz): Yaprak Dökümü ve Verim Kaybı Tehdidi, Mücadele Yolları

Zeytin Halkalı Leke Hastalığı, halk arasında sıklıkla 'Karagöz Hastalığı' veya 'Tavus Kuşu Gözü Hastalığı' olarak da bilinen, Spilocea oleagina (veya Cycloconium oleaginum) adlı bir mantarın neden olduğu bir yaprak hastalığıdır. Hastalık, zeytin ağaçlarının ana fotosentez organı olan yaprakları enfekte ederek erken dökülmeye ve bunun sonucunda ağacın tükenmesine neden olur.

1. Hastalığın Etmeni ve Yayılma Yolları

Hastalık mantarı, özellikle serin ve nemli koşullarda aktifleşir ve yapraklar üzerinde kalarak enfeksiyonu sürekli kılar.

A. Hastalık Kaynakları (Nedenleri):

• Etmen: Spilocea oleagina (Mantar). Mantar, enfekteli yaprak dokusu içinde misel ve spor halinde yaşar.

• Yayılım Kaynağı: Mantar, enfeksiyonu kışı geçirdiği eski (geçen yıldan kalma) enfekteli yapraklar üzerinden başlatır.

• Yayılım: Sporlar, özellikle yağmur suları ve rüzgar ile sağlıklı yapraklara taşınır.

• Giriş Kapısı: Mantar, yaprak yüzeyindeki doğal açıklıklar (stomalar) aracılığıyla yaprak dokusuna girer.

B. Enfeksiyonu Destekleyen Koşullar:

• Yağış ve Nem (Kritik): Hastalık, serin ve nemli havaları sever. Sonbahar, kış ve erken ilkbahar yağışları, mantarın enfeksiyon yapması için ideal ortamı yaratır. Uzun süreli yaprak ıslaklığı enfeksiyon için şarttır.

• Sık Dikim: Sık dikilmiş veya iyi budanmamış bahçelerde hava sirkülasyonu (hava akımı) azaldığı için nem yüksek kalır ve hastalık kolayca yayılır.

2. Halkalı Leke Hastalığı Belirtileri

Hastalığın adı, yaprak üzerinde oluşturduğu halkalı ve koyu renkli karakteristik leke görünümünden gelmektedir.

A. Yapraklardaki Tipik Belirtiler (En Belirgin):

• Leke Oluşumu: Yaprakların üst yüzeyinde başlangıçta küçük, soluk yeşil, yuvarlak lekeler belirir.

• Halkalı Görünüm (Karagöz): Lekeler büyüdükçe merkezleri kahverengi veya griye dönerken, etraflarında parlak siyah veya morumsu siyah bir halka (halo) oluşur. Bu görünüm 'tavus kuşu gözüne' veya 'halkalı lekeye' benzer.

• Yaprak Dökümü (Defoliation): Şiddetli enfeksiyonlarda, ağaç üzerindeki yaprakların büyük bir kısmı (özellikle lekeli olanlar) sararır ve vaktinden önce dökülür. Yaprak dökümü, ağacın ertesi yılki sürgün gelişimini ve çiçeklenmesini olumsuz etkileyerek verimi düşürür.

B. Meyve ve Sürgünlerdeki Belirtiler (Daha Az Yaygın):

• Meyve Lekeleri: Nadiren, meyveler üzerinde de küçük, siyah, yuvarlak lekeler oluşabilir. Bu lekeler meyvenin pazar kalitesini düşürür.

• Sürgün Lekeleri: Çok şiddetli enfeksiyonlarda genç sürgünlerde de lekelenmeler ve kuruma (dieback) görülebilir.

3. Halkalı Leke Hastalığı ile Mücadele Yöntemleri

Mücadele, mantarın enfeksiyon yapma koşullarını (nem) ortadan kaldırmaya ve koruyucu kimyasal bariyer oluşturmaya dayanır.

A. Kültürel Önlemler (Sanitasyon):

1. Budama (Hava Sirkülasyonu): Ağacın iç kısımlarının iyi havalanmasını ve ışık almasını sağlamak için düzenli ve uygun budama yapılmalıdır. Bu, yapraklardaki nemin hızla kurumasını sağlayarak enfeksiyon riskini düşürür.

2. Dökülen Yaprakların Temizlenmesi: Mantar, kışı dökülen yapraklarda geçirebilir. Bu nedenle, dökülen yaprakların toplanıp yakılması veya toprağa gömülmesi (derin sürüm) enfeksiyon kaynağını azaltır.

3. Gübreleme: Aşırı azotlu gübrelemeden kaçınılmalıdır, çünkü bu, aşırı ve hassas sürgün gelişimi sağlar. Dengeli beslenme, ağacın direncini artırır.

B. Kimyasal Mücadele (Bakırlı İlaçlar):

Halkalı Leke Hastalığı'nın kimyasal mücadelesinde bakır içerikli fungisitler en etkili ve yaygın kullanılan ilaçlardır.

1. Sonbahar İlaçlaması (Kritik): Enfeksiyon riskini kırmak ve kış boyunca koruma sağlamak için Ekim-Kasım aylarında, ilkbahar yağışları başlamadan önce mutlak suretle Bordo Bulamacı gibi bakırlı bir ilaçlama yapılmalıdır.

2. İlkbahar İlaçlaması: Eğer sonbahar ilaçlaması yapılmadıysa veya kış çok yağışlı geçtiyse, ilkbaharda tomurcukların kabarmaya başladığı dönemde ikinci bir koruyucu bakırlı ilaçlama yapılmalıdır.

3. Yağış Kontrolü: Yağışların yoğun olduğu yıllarda, korumanın devamlılığını sağlamak için ilkbahar/yaz başında (çiçeklenme sonrası) ilave bir ilaçlama gerekebilir.

Özetle, Zeytin Halkalı Leke Hastalığı ile mücadelede başarı, iyi bir hava sirkülasyonu sağlayan budama teknikleri ve özellikle sonbahar/ilkbahar dönemlerinde yapılan koruyucu bakırlı ilaçlamalar ile mümkündür.