Zeytin Hastalıkları: Belirtiler, Zararlar Ve Mücadelesi

🌳 Zeytin Hastalıkları: Belirtiler, Zararlar ve Kapsamlı Mücadele Rehberi

Zeytin ağacının uzun ömrü boyunca karşılaştığı fungal, bakteriyel ve viral hastalıklar, yaprak dökülmesine, sürgün kurumasına ve meyve kalitesinin ciddi şekilde düşmesine neden olur. Hastalıklarla başarılı mücadele, koruyucu önlemlerin ve doğru kimyasal uygulamaların zamanında yapılmasını gerektirir.

1. Zeytinin En Yaygın Hastalığı: Halkalı Leke Hastalığı

• Belirtiler:

  • Yaprakta: Yaprağın üst yüzeyinde, genellikle etrafı mor-koyu kahverengi haleli, merkezleri yeşilimsi-gri olan dairesel lekeler oluşur. Bu görünüm bazen tavuskuşu gözünü andırır.

  • Zarar: Hastalıklı yapraklar erken sararır ve dökülür. Şiddetli enfeksiyonlarda yaprak dökümü o kadar yoğun olur ki, ağaç çıplaklaşır ve ertesi yılın sürgün ve çiçeklenmesi olumsuz etkilenir.

  • Meyvede: Meyvelerde nadiren siyahımsı, çökük lekeler görülebilir.

• Mücadele:

  • Kültürel: Ağacın iç kısımlarının iyi havalanmasını sağlamak için budama yapmak. Yere dökülen hastalıklı yaprakları toprağa gömmek.

  • Kimyasal: Koruyucu mücadele esastır. Geleneksel olarak Bordo Bulamacı veya diğer bakır içerikli preparatlar kullanılır.

    • 1. İlaçlama: Sonbahar yağışlarından hemen önce veya hemen sonra (Ekim-Kasım).

    • 2. İlaçlama: İlkbaharda yeni sürgünler oluşmadan önce (Şubat-Mart).

2. Ağaç Sağlığını Tehdit Eden Hastalıklar

A. Zeytin Dal Kanseri

• Etmeni: Pseudomonas savastanoi pv. savastanoi (Bakteriyel)

• Önem: Gövde ve dallarda ur (kanser) oluşturarak iletimi engelleyen ve ağacın parçalı olarak kurumasına neden olan bir hastalıktır.

• Belirtiler:

  • Dallarda ve Gövdede: Dal, sürgün ve gövdelerde düzensiz şekilli, sert, pürüzlü, odunlaşmış ur (kanser) oluşumları görülür. Urlar zamanla büyüyerek çatlaklar oluşturur.

  • Bulaşma: Bakteri, budama, dolu veya don çatlakları gibi yaralardan içeri girer.

• Mücadele:

  • Hijyen (Kültürel): Hastalıklı dallar, urun sağlam dokudan en az 20 cm altından kesilip imha edilmelidir (yakılmalıdır). Budama makasları her kesimden sonra dezenfekte edilmelidir (örneğin %10'luk çamaşır suyu).

  • Koruma: Budama ve dolu sonrası taze yaralara bakırlı macun veya Bordo Bulamacı sürülerek yara korunmalıdır.

B. Dal Yanıklığı (Diplodia)

• Etmeni: Botryosphaeria dothidea (Fungal, eski adı Diplodia olarak da bilinir)

• Önem: Özellikle zayıf, yaşlı ve stres altındaki ağaçlarda sürgün ve dalların hızla kurumasına neden olur.

• Belirtiler:

  • Sürgün Kuruması: Dal ve sürgünlerde geriye doğru ölüm (kuruma) görülür. Enfeksiyon noktası kahverengileşir, ilerler ve tüm dalı kurutur.

  • Göbek Çürüklüğü: Dal kesildiğinde, odun dokusunun merkezinde (öz) kararma ve çürüme gözlenebilir.

• Mücadele:

  • Budama: Hastalıklı ve kurumuş dallar derhal sökülüp imha edilmelidir.

  • Stres Yönetimi: Ağacın beslenme ve su stresi ortadan kaldırılmalıdır.

  • Kimyasal: Budama sonrası bakırlı preparatlarla yara koruması ve genel koruyucu ilaçlama yapılabilir.

3. Meyve Hastalıkları

A. Zeytin Antraknozu (Halka Çürüklüğü)

• Etmeni: Colletotrichum gloeosporioides (Fungal)

• Önem: Özellikle sulanan bölgelerde, nemli ve sıcak koşullarda meyvelere büyük zarar verir. Yağ kalitesini düşürür.

• Belirtiler:

  • Meyvede: Olgunlaşan zeytinlerde dairesel, çökük, koyu kahverengi veya siyah lekeler oluşur. Nemli havada bu lekelerin üzerinde pembe veya turuncu renkli misel yastıkları (sporlar) görülebilir.

  • Zarar: Çürüyen meyveler dökülür veya ağaçta mumyalaşarak asılı kalır. Yağlık zeytinde asitlik derecesi yükselir ve yağ kalitesi bozulur.

• Mücadele:

  • Kültürel: Mumyalaşmış meyvelerin temizlenmesi, hasadın zamanında yapılması.

  • Kimyasal: Yağışlı ve nemli bölgelerde, meyve irileşmeye başladıktan sonra ve hasat öncesi dönemde ruhsatlı fungisitler (bakır veya sentetik) ile koruyucu ilaçlama yapılmalıdır.

🛡️ Zeytin Hastalıklarında Entegre Mücadele (IPM)

1. Kültürel Uygulamalar Temeldir: Budama ile ağacın havalanmasını sağlamak, drenajı iyileştirmek ve budama aletlerini dezenfekte etmek hastalıklara karşı ilk savunma hattıdır.

2. Koruyucu İlaçlama: Halkalı leke ve kanser gibi hastalıklarda en etkili yöntem, bakır içerikli preparatlarla doğru zamanda (sonbahar ve ilkbahar) koruyucu ilaçlama yapmaktır.

3. Yara Koruması: Budama, dolu veya don gibi dış etkenlerle oluşan tüm yaralar derhal bakırlı macun veya ilaçlarla kapatılmalıdır.

4. Dayanıklı Çeşitler: Yeni bahçe tesislerinde, bölgede yaygın olan hastalıklara (özellikle Halkalı Leke'ye) karşı dayanıklı veya toleranslı zeytin çeşitleri seçilmelidir.

Anahtar Kelimeler: Zeytin Hastalıkları, Halkalı Leke Hastalığı, Zeytin Dal Kanseri, Zeytin Antraknozu, Zeytin Hastalıkları Mücadelesi, Bakır İlaçlama, Zeytinde Bordo Bulamacı.