Domateste Bakteriyel Leke Hast. Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadelesi

Aşağıda Domateste Bakteriyel Leke Hastalığı (Bacterial Spot) olarak bilinen hastalığın belirtileri, nedenleri ve mücadele yöntemleri ayrıntılı şekilde açıklanmıştır 👇

🍅 DOMATESTE BAKTERİYEL LEKE HASTALIĞI

Etmen: Xanthomonas vesicatoria (eski adıyla Xanthomonas campestris pv. vesicatoria)

Hastalık tipi: Bakteriyel

Zararlılık: Yaprak, meyve ve saplarda leke ve çürüklük oluşturarak verim ve kaliteyi düşürür.

Etkilediği bitkiler: Domates ve biber.

🌿 1. Belirtiler

Hastalık; yaprak, sap ve meyvede belirtiler gösterir. Genellikle sıcak ve nemli koşullarda, özellikle yağışlı dönemlerde ortaya çıkar 👇

🌱 Yapraklarda:

• Başlangıçta küçük, su ıslatmış (yağlımsı) görünümlü lekeler.

• Daha sonra kahverengileşir ve ortası siyaha döner.

• Lekeler birleşerek yaprağın kurumasına ve dökülmesine neden olur.

• Şiddetli enfeksiyonda yapraklar bronzlaşır, kıvrılır ve yanık görünümü alır.

🌿 Sap ve yaprak sapçıklarında:

• Koyu kahverengi, bazen çatlayan çizgiler.

• Sapın zayıflaması, kırılması görülebilir.

🍅 Meyvelerde:

• Yeşil veya olgun meyvede küçük, kahverengi–siyah kabuklu lekeler.

• Lekeler genellikle 2–3 mm çapında, hafif kabartılı ve sert dokuludur.

• Şiddetli durumda lekeler birleşir, meyve yüzeyi pürüzlü ve çatlak hale gelir.

• Enfekte meyveler depolamada çürür ve pazar değerini kaybeder.

🦠 2. Nedenleri ve Bulaşma Yolları

🔹 Etmen Özellikleri:

• Xanthomonas vesicatoria bir bakteridir.

• Bitki dokusuna yaralar veya stomalar (gözenekler) yoluyla girer.

• Yağmur, rüzgâr, sulama suyu ve aletlerle kolayca yayılır.

🔹 Uygun Gelişme Koşulları:

🔹 Bulaşma Yolları:

⚔️ 3. Mücadele Yöntemleri

Domates bakteriyel leke hastalığına karşı koruyucu önlemler ve bakterisit uygulamaları birlikte yürütülmelidir 👇

🔹 A. Kültürel Önlemler

1. Sağlıklı tohum ve fide kullanımı

   • Sertifikalı, hastalıksız fide ve tohum tercih edilmeli.

   • Tohumlar ekimden önce %1 sodyum hipoklorit (çamaşır suyu) veya %10 trisodyum fosfat (Na₃PO₄) ile 20–30 dakika dezenfekte edilmelidir.

2. Ekim nöbeti (münavebe)

   • Aynı alanda üst üste domates veya biber ekilmemelidir (en az 2–3 yıl ara).

3. Bitki artıkları imhası

   • Hasat sonrası tüm kalıntılar toplanıp yakılmalı veya derin gömülmelidir.

4. Sulama yönetimi

   • Yağmurlama sulama yerine damla sulama kullanılmalı.

   • Sulama sırasında bitki yapraklarının ıslanması önlenmelidir.

5. Çalışma sırasında dikkat

   • Bitkiler ıslakken (yağmurdan veya sulamadan sonra) tarlaya girilmemelidir.

   • Budama ve bakımda kullanılan aletler %10 çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir.

6. Yabancı ot temizliği

   • Bakterinin barındığı yabancı otlar (özellikle Solanum türleri) temizlenmelidir.

🔹 B. Kimyasal Mücadele (Bakterisit Uygulamaları)

Bakteriyel hastalıklar için bakır içerikli ilaçlar en etkili koruyucu yöntemdir. İlaçlama ilk belirtiler görülmeden önce veya yağışlı dönemlerde başlanmalıdır.

🧪 Önerilen Etken Maddeler:

💧 İlaçlama programı:

• İlk ilaçlama → fide döneminde veya uygun çevre koşulları oluştuğunda.

• Sonraki ilaçlamalar → 7–10 gün aralıklarla tekrarlanır.

• Yağış sonrası mutlaka yeniden ilaçlama yapılmalıdır.

⚠️ Direnç riski: Aynı etken madde sürekli kullanılmamalıdır. Bakır ve antibiyotik gruplar dönüşümlü kullanılmalıdır.

🔹 C. Dayanıklı veya Tolerant Çeşit Kullanımı

Bazı yeni domates çeşitleri Xanthomonas spp.’ye karşı kısmi dayanıklıdır.

Etiketlerinde genellikle "Bs" (bacterial spot resistance) veya Xv gibi ibareler bulunur.

Bu çeşitlerin seçimi, özellikle sera üretiminde hastalığı önemli ölçüde azaltır.

🔹 D. Biyolojik Mücadele

Bu biyolojik ajanlar genellikle koruyucu amaçla fide ve yaprak döneminde kullanılır.

🧭 4. Özet Tablo

💡 Özetle:

Domateste Bakteriyel Leke Hastalığı, sıcak ve nemli koşullarda çok hızlı yayılan, ciddi verim kaybına neden olan bir bakteriyel hastalıktır.

En etkili mücadele: ➡️ Sağlıklı fide + tohum dezenfeksiyonu + hijyen + bakırlı koruyucu ilaçlama + dayanıklı çeşit.