Yaprak Galeri Güvesi Nedir? Zararları Ve Mücadele Yöntemleri

🐛 Yaprak Galeri Güveleri (Lepidoptera)

Yaprak galeri güveleri, kelebekler (Lepidoptera) takımına ait olup, larvaları bitki yapraklarının epidermal tabakaları arasında beslenerek, adından anlaşıldığı gibi galeri adı verilen boşluklar açar.

1. Elma Yaprak Oval Galeri Güvesi (Phyllonorycter gerasimowi)

Özellik	Açıklama
Konukçu	Elma, armut, nadiren kiraz, erik.
Tanımı	Güve (ergin) 4-6 mm kanat açıklığında, kahverengi-sarı renkte, kanatlarında gümüşi lekeler bulunur. Larvası sarımsı renktedir.
Zarar Şekli	1. Galeri Tipi: Larva, yaprağın alt yüzeyinde, oval ve şişkin (torba şeklinde) galeriler açar. Galeri içinde, yaprağın alt yüzeyini yiyerek beslenir.
	2. Görünüm: Galerinin üst yüzeyi gergin ve parlak görünür. Bu galeriler nedeniyle yapraklar erken dökülür, bu da meyvenin kalitesiz olmasına, güneş yanıklığına ve ağacın zayıflamasına neden olur.

 

2. Elma Yaprak Galeri Güvesi (Stigmella malella)

Özellik	Açıklama
Konukçu	Esas olarak Elma.
Tanımı	Kanat açıklığı 3-5 mm olan, çok küçük, neredeyse siyah renkli güvelerdir.
Zarar Şekli	1. Galeri Tipi: Larva, yaprağın üst yüzeyine yakın ve başlangıçta ince bir çizgi halinde ilerleyen sarmal (spiral) veya yılanvari galeriler açar.
	2. Görünüm: Galerinin içinde, larvanın dışkıları (fras) koyu bir çizgi halinde görülür. Yoğun zarar, yaprak alanını azaltarak fotosentezi düşürür.

 

3. Kiraz Yaprak Galeri Güvesi (Lyonetia clerkella)

Özellik	Açıklama
Konukçu	Kiraz, erik, elma, kayısı ve diğer sert çekirdekli meyve ağaçları.
Tanımı	Erginleri 7-9 mm kanat açıklığına sahip, gümüşi beyaz parlak kanatlı, zarif güvelerdir.
Zarar Şekli	1. Galeri Tipi: Larvalar, genellikle yaprak kenarlarına yakın, ince ve uzun (yılanvari) galeriler açar.
	2. Görünüm: Açılan galeriler zamanla kahverengileşir. Yoğun zarar durumunda yapraklar erken dökülür ve meyve tomurcuklarının oluşumu olumsuz etkilenir.

 

4. Armut Yaprak Galeri Güvesi (Leucoptera scitella)

Özellik	Açıklama
Konukçu	Armut (esas), elma ve ayva.
Tanımı	Kanat açıklığı 4-5 mm olan, parlak beyaz kanatlı küçük güvelerdir.
Zarar Şekli	1. Galeri Tipi: Larva, yaprakta yuvarlak ve büyük lekeler şeklinde galeriler oluşturur. Bu galeriler, özellikle yaprağın alt yüzeyine yakın, düzensiz ve kahverengi/grimsi renktedir.
	2. Görünüm: Galeri içinde larva dışkıları genellikle bir merkezde toplanır. Yaprağın işlevsiz hale gelmesine ve erken dökülmesine neden olur.

---

 

⚔️ Galeri Güveleri ile Genel Mücadele Yöntemleri

Galeri güveleriyle mücadelede en zorlayıcı kısım, zararlının larvalarının yaprak zarları arasında korunmuş olmasıdır. Bu yüzden mücadele zamanlaması, larvalar galeriyi açmadan veya pupa döneminde yapılmalıdır.

 

1. Biyolojik ve Kültürel Mücadele

• Budama: Kışın veya erken ilkbaharda, üzerinde pupa veya kışlayan bireylerin bulunduğu bulaşık dallar ve yapraklar budanarak imha edilmelidir.

• Doğal Düşmanlar: Galeri güvelerinin doğal ortamda Apanteles ve Pnigalio gibi cinslere ait çok sayıda asalak arısı (parazitoit) bulunur. Kimyasal mücadeleden kaçınılarak bu doğal düşmanların korunması popülasyonu baskı altında tutar.

• Toprak İşleme: Toprakta pupa dönemini geçiren türler için sonbaharda yüzlek toprak işleme faydalı olabilir.

 

2. Kimyasal Mücadele

Kimyasal mücadele, diğer yöntemlerin yetersiz kaldığı durumlarda ve zararlının yaşam döngüsündeki en hassas dönemlere göre yapılmalıdır.

• Zamanlama: İlaçlama zamanı, zararlının yumurtadan yeni çıktığı veya galeriyi açmaya başladığı ilk döneme denk getirilmelidir. Larva galeriyi açtıktan sonra içeriye ilaç nüfuz etmeyeceği için mücadele zorlaşır.

• Gözlem: Kimyasal mücadeleye karar vermek için, genellikle ağaç başına belli bir sayıda (örneğin 100 yaprakta 4-6 galeri) yaprakta galeri sayısının tespiti gerekir.

• Ergin Dönemi: Ergin uçuşlarının takibi (feromon tuzakları veya görsel gözlem ile) yapılarak yumurtlama öncesi erginlere karşı veya yumurtadan çıkış dönemine yakın ilaçlama planlanabilir.

• İlaç Seçimi: Kontak etkili ilaçlar yerine, yaprak içine nüfuz edebilen (translaminar etkili) veya sistemik etkili insektisitler tercih edilmelidir. Bu ilaçlar, larvayı yaprak zarı içerisinde öldürme potansiyeli sunar.

 

Önemli Not: Yaprak galeri güveleri genellikle yüksek doğal düşman baskısı altında olduğundan, kimyasal mücadeleye karar vermeden önce doğal düşman popülasyonunun ve zarar eşiğinin iyi değerlendirilmesi gerekir. Dengesiz ilaçlama, zararlının daha hızlı çoğalmasına neden olabilir.

 

❓ Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Yaprak galeri güvelerinin yaptığı zararı nasıl anlarız?

Yaprakların iki zarı arasında beyazımsı, gümüşi, kahverengi veya siyaha dönmüş ve içinde ince bir çizgi ya da dışkı (fras) birikintisi olan düzensiz lekeler veya yollar (galeriler) görülmesiyle anlaşılır.

 

2. Farklı galeri tipleri hangi türü işaret eder?

• Oval ve Şişkin (Torba) Galeri: Elma Yaprak Oval Galeri Güvesi (Phyllonorycter gerasimowi).

• Yuvarlak ve Lekesel Galeri: Armut Yaprak Galeri Güvesi (Leucoptera scitella).

• İnce, Yılanvari (Sarmal) Galeri: Elma Yaprak Galeri Güvesi (Stigmella malella) veya Kiraz Yaprak Galeri Güvesi (Lyonetia clerkella).

 

3. Galeri güveleri ile mücadele neden zordur?

Mücadele zordur çünkü zararlının asıl zarar veren dönemi olan larva, yaprakların iki zarı arasına (galeri içine) girerek kendisini kimyasallara karşı korur. Bu nedenle ilaçlama, larvalar içeri girmeden önce veya ilaç içeriye nüfuz edebilecek özellikte olmalıdır.

 

4. Kimyasal mücadele ne zaman yapılmalıdır?

İlaçlama, yumurtadan çıkan larvaların galeriyi açmaya başladığı (gezginci larvaların dönemine) ya da ilk galeri oluşumlarının tespit edildiği hassas döneme denk getirilmelidir.

 

5. Doğal mücadelede en önemli faktör nedir?

En önemli faktör, güve larvalarını hedef alan asalak arıların (parazitoitlerin) korunmasıdır. Bu arılar, güve popülasyonunu doğal olarak baskı altında tutar, bu yüzden gereksiz kimyasal ilaçlamadan kaçınılmalıdır.