Buğdayda Septorya Yaprak Lekesi Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadelesi

Buğdayda Septorya Yaprak Lekesi Hastalığı (Septoria tritici blotch / Yaprak lekesi), buğdayda yapraklarda lekelenme, erken kuruma ve verim düşüklüğü ile kendini gösteren önemli bir fungal (mantar) hastalıktır. Türkiye’nin hemen her bölgesinde görülür, özellikle yağışlı ve nemli ilkbahar koşullarında şiddetli enfeksiyonlar yapar.

Aşağıda hastalıkla ilgili ayrıntılı bilgileri bulabilirsin 👇

🌾 1. Hastalığın Etmeni

• Etmen: Zymoseptoria tritici (eski adıyla Septoria tritici)

• Diğer yakın türler: Parastagonospora nodorum (eski adı Septoria nodorum) — bu da başak lekesi ve yaprak lezyonları oluşturabilir.

⚠️ 2. Belirtileri

• Genellikle alt yapraklarda başlar, yukarı doğru ilerler.

• Uzun, dikdörtgenimsi, sarımsı-kahverengi lekeler görülür.

• Lekelerin içinde küçük siyah tanecikler (piknidyumlar) bulunur — bunlar mantarın spor yapılarıdır.

• Şiddetli enfeksiyonlarda:

  • Yapraklar erken kurur ve fotosentez azalır.

  • Bitki zayıflar, başaklar küçük ve daneler buruşuk olur.

• Hastalık genellikle kardeşlenme–sapa kalkma döneminden itibaren hızla yayılır.

📸 (İstersen tipik yaprak leke fotoğraflarını örnek olarak gösterebilirim.)

🌦️ 3. Görülme Koşulları

• Uzun süreli yağış ve yaprak yüzeyinde nem gereklidir (≥ 85 % bağıl nem).

• 10–20 °C sıcaklık aralığı hastalık için idealdir.

• Yoğun ekim, hava sirkülasyonunun zayıf olduğu alanlar ve aşırı azotlu gübreleme hastalığın yayılmasını kolaylaştırır.

🧫 4. Yayılma Şekli

• Etmen, bulaşık bitki artıklarında ve tohumda kışı geçirir.

• İlkbaharda yağmur sıçramasıyla üst yapraklara yayılır.

• Enfekte tarlalardan rüzgar ve yağmur yoluyla yakın tarlalara taşınabilir.

🛡️ 5. Mücadele Yöntemleri

🔹 Kültürel Önlemler

• Buğday monokültüründen kaçınılmalı (en az 2–3 yıl ekim nöbeti).

• Bitki artıkları derin sürülerek toprağa karıştırılmalı veya yakılmadan parçalanmalıdır.

• Dayanıklı çeşitler tercih edilmelidir.

• Dengeli gübreleme yapılmalı (fazla azot, hastalığı artırır).

• Sulama sonrası yaprakların ıslak kalma süresi azaltılmalıdır.

🔹 Kimyasal Mücadele

• İlk belirtiler görüldüğünde veya sapa kalkma–bayrak yaprak döneminde ilaçlama yapılmalıdır.

• Şiddetli bulaşık yıllarda 2. ilaçlama (başak çıkarma dönemi) gerekebilir.

• Etkili etken maddeler:

🔹 Türkiye’de Ruhsatlı Bazı İlaç Örnekleri

💧 Uygulama notu: İlaçlama sırasında iyi bir kaplama sağlanmalı, rüzgarlı havada uygulama yapılmamalıdır. Hasat ile ilaçlama arasındaki süre (PHI) mutlaka dikkate alınmalıdır.

🌱 6. Ekonomik Önemi

• Şiddetli yıllarda %30–50’ye varan verim kaybı yapabilir.

• Erken dönem enfeksiyonlarda bin dane ağırlığı ve protein oranı düşer.