Kayısı Yaprak Delen Hastalığı Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadelesi

Harika bir konu. Kayısı Yaprak Delen Hastalığı, halk arasında sıklıkla 'Saçma Deliği Hastalığı' olarak da bilinen, kayısı ve diğer sert çekirdekli meyve ağaçlarında önemli yaprak dökülmelerine ve verim kayıplarına yol açan yaygın bir fungal hastalıktır.

İşte Kayısı Yaprak Delen Hastalığı'nın (Wilsonomyces carpophilus) belirtileri, nedenleri ve etkili mücadele yöntemleri;

🍑 Kayısı Yaprak Delen Hastalığı: Saçma Deliği Görünümü, Nedenleri ve Bahçenizi Koruma Yolları

Kayısı Yaprak Delen Hastalığı, Wilsonomyces carpophilus (eski adıyla Stigmina carpophila) mantarının neden olduğu, kayısı başta olmak üzere şeftali, badem, erik ve kiraz ağaçlarını etkileyen fungal bir hastalıktır. Hastalık, sadece yapraklarda değil; tomurcuk, sürgün ve meyvelerde de zarar oluşturarak ağacın genel sağlığını ve meyve kalitesini bozar.

1. Hastalığın Etmeni ve Gelişim Koşulları

Yaprak delen mantarı, kışın ağaç üzerinde kalarak ilkbaharda enfeksiyon için hazır bekler.

A. Hastalık Kaynakları (Nedenleri):

• Etmen: Wilsonomyces carpophilus (Mantar).

• Kışlama: Mantar, kışı enfekteli dallarda, kabuk çatlaklarında, sürgün üzerindeki küçük yaralarda ve hastalıklı tomurcuklarda misel ve spor halinde geçirir.

• Yayılım: İlkbaharda oluşan sporlar, özellikle yağmur suları ve rüzgar aracılığıyla yeni oluşan genç dokulara taşınır.

• Giriş Kapısı: Mantar, yapraklara doğal açıklıklardan, sürgünlere ise yaralardan girer.

B. Enfeksiyonu Destekleyen Koşullar:

• Yağış ve Nem: Hastalığın gelişmesi için en uygun koşul, serin ve uzun süreli yaprak ıslaklığıdır. İlkbahar ve sonbahar yağışları enfeksiyon riskini çok artırır.

• Sıcaklık: Hastalık, genellikle $10^\circ\text{C}$ ile $25^\circ\text{C}$ arasındaki sıcaklıklarda aktifleşir.

2. Yaprak Delen Hastalığı Belirtileri

Hastalık, adını yapraklarda oluşturduğu karakteristik'saçma deliği' görünümünden alır ve ağacın dört farklı organında zarar oluşturur.

A. Yapraklarda (En Tipik Belirti):

• Küçük Lekeler: İlkbaharda genç yapraklarda küçük, yuvarlak, kırmızı-mor renkte lekeler belirir.

• Delik Oluşumu (Saçma Deliği): Hastalık ilerledikçe, lekelerin ortasındaki doku ölür (nekroz) ve kuruyarak dışarı dökülür. Bu durum, yaprakta saçma ile delinmiş gibi bir görünüme yol açar.

• Erken Yaprak Dökümü: Şiddetli enfeksiyonlarda, yapraklar işlevini yitirir ve vaktinden önce dökülerek ağacın zayıf düşmesine neden olur.

B. Sürgünler ve Tomurcuklar:

• Tomurcuk Ölümü: Kışlayan mantar, enfekteli tomurcukların kurumasına ve ağaç üzerinde asılı kalmasına neden olur.

• Sürgün Lekeleri (Kanser): Genç sürgünler üzerinde koyu kahverengi, kabukta çatlaklara neden olan oval veya yuvarlak lekeler (kanserler) oluşur. Bu kanserli yaralar, zamk akıntısına neden olabilir ve sürgün ucunun kurumasına yol açar.

C. Meyvelerde:

• Meyve Lekeleri: Genç meyveler üzerinde başlangıçta küçük, kırmızımsı mor lekeler oluşur. Bu lekeler büyüdükçe kabukta sert, kahverengi, pürüzlü ve kabuklu bir yapıya dönüşür.

• Pazar Kaybı: Lekeler genellikle meyve etine derinlemesine inmez, ancak meyvenin yüzeyini bozduğu için ticari değerini düşürür ve meyvenin deforme olmasına neden olabilir.

3. Yaprak Delen Hastalığı ile Mücadele Yöntemleri

Mücadele, hem mantarın kışladığı yerleri temizlemeye hem de enfeksiyon riskinin yüksek olduğu kritik dönemlerde koruyucu kimyasal uygulamaya dayanır.

A. Kültürel Önlemler (Sanitasyon):

1. Budama: Hastalık kaynağı olan enfekteli ve kanserli sürgünler kış budaması sırasında sağlıklı kısımdan kesilerek bahçeden uzaklaştırılmalı ve yakılarak imha edilmelidir.

2. Yara Koruması: Budama sırasında açılan yaralar, enfeksiyon girişini engellemek için koruyucu bir aşı macunu veya bakırlı ilaç ile kapatılmalıdır.

3. Hava Sirkülasyonu: Budama ile ağacın taç içini havalandırarak nemin azalması sağlanmalıdır.

B. Kimyasal Mücadele (Fungisit Uygulaması):

Yaprak Delen Hastalığı'nda kimyasal mücadele zamanlaması, hastalığın kışlaklarından çıktığı kritik dönemlere odaklanmalıdır.

1. Sonbahar İlaçlaması (Kritik): Yaprakların %75'i döküldüğünde ilk ilaçlama (genellikle Bordo Bulamacı gibi bakırlı fungisitler) yapılmalıdır. Bu, yaprak izlerinden mantarın girmesini engeller ve kışlık sporları baskılar.

2. İlkbahar İlaçlaması (Koruyucu): Tomurcuklar kabarmadan (kırmızı tomurcuk dönemi) hemen önce ikinci bir bakırlı fungisit uygulaması yapılmalıdır.

3. Çiçeklenme Sonrası: Eğer ilkbaharda hava koşulları (yağış) mantar gelişimi için uygunsa, çiçeklenme sonrası meyveler henüz çok küçükken (yaklaşık fındık büyüklüğünde) ilave bir fungisit uygulaması gerekebilir.

Özetle, Kayısı Yaprak Delen Hastalığı'ndan korunmanın anahtarı, sonbahar ve erken ilkbaharda bakırlı ilaçlarla koruyucu önlemler almak ve hastalıklı dalları budayarak mantar kaynağını yok etmektir.