Şeftali Yaprak Kıvırcıklığı Hast. Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadesi

Şeftali yetiştiriciliğinde en yaygın ve ilkbaharda en belirgin fungal hastalıklardan biri olan Şeftali Yaprak Kıvırcıklığı Hastalığı, ağacın erken dönem gelişimini sekteye uğratarak ciddi verim kaybına neden olur. Latince adı Taphrina deformans olan bu hastalık, özellikle nemli ve serin ilkbahar koşullarında ortaya çıkar.

🍃 Şeftali Yaprak Kıvırcıklığı Hastalığı Nedir?

Şeftali Yaprak Kıvırcıklığı (Peach Leaf Curl), mantar kaynaklı bir hastalıktır. Adından da anlaşılacağı gibi, enfekte ettiği genç yapraklarda anormal şekil bozukluklarına, kalınlaşmaya ve kıvrılmaya yol açar. Ağacı zayıflattığı için, özellikle genç fidanlar için ölümcül olabilir.

🔎 Belirtileri Nelerdir?

Hastalığın belirtileri, ağaçların tomurcuklarının patlaması ve ilk yaprakların ortaya çıkmasıyla başlar ve bu erken dönemde oldukça dramatiktir.

1. Yaprak Üzerindeki Belirtiler (En Karakteristik Belirti)

• Şekil Bozukluğu ve Kalınlaşma: İlk çıkan genç yapraklar normal boyutlara ulaşamadan şişer, kalınlaşır ve kabarcıklı, kıvırcık bir görünüm alır.

• Renk Değişikliği: Enfekte olan yapraklar önce normal yeşil rengini kaybeder. Belirgin olarak kırmızı, pembe, sarı veya krem rengi tonlarına döner.

• Pudra Görünümü: Hastalığın ilerleyen aşamalarında, kıvrılmış ve şişmiş yaprakların üzerinde, mantarın üreme yapıları olan grimsi beyaz bir pudra tabakası oluşur.

• Erken Dökülme: Enfekte olan yapraklar genellikle erken yaz aylarında (Mayıs-Haziran) dökülür. Yapraklarını döken ağaçlar, hayatta kalmak için ikincil bir yaprak sürgünü oluşturmak zorunda kalır.

2. Sürgün ve Meyve Üzerindeki Belirtiler

• Sürgün Deformasyonu: Şiddetli enfeksiyonlarda, genç sürgünlerde şişme ve eğrilmeler görülebilir.

• Meyve Etkisi: Nadiren de olsa, genç meyveler enfekte olabilir. Bu durumda meyvelerde kırmızı lekelenme ve yüzeyde tüylü bir doku oluşumu gözlenir. Bu meyveler genellikle erken dökülür.

🦠 Nedenleri ve Hastalık Döngüsü

Şeftali Yaprak Kıvırcıklığı hastalığına Taphrina deformans adlı askomiset grubuna ait bir mantar neden olur.

• Kışlama: Mantar, kışı enfekteli yaprak kalıntılarında değil, ağacın tomurcuk pulları arasında ve sürgünlerin kabuk çatlaklarında spor (konidi) halinde geçirir.

• Primer Enfeksiyon (Kritik Dönem): Hastalık için enfeksiyonun gerçekleşmesi çok erken ilkbaharda, tomurcuklar şişmeye başladığı anda olur. Enfeksiyon, hava sıcaklığı 10C ile 21C arasında ve en az 12.5 saat süren sürekli yağmur veya çiğ ile yaprakların ıslak kaldığı durumlarda gerçekleşir.

• İlerleme: Yaprak tomurcukları patlayıp genç yapraklar dışarı çıktığında, kışlayan sporlar genç yaprak hücrelerine girer. Yaprak hücrelerinin normalden hızlı büyümesine neden olarak kıvırcıklaşma belirtisi ortaya çıkar.

• Yaz Dönemi: Hava sıcaklıkları 21C nin üzerine çıktığında, mantarın aktivitesi durur. Ağaçlar dökülen kıvırcık yaprakların yerine sağlıklı yeni yapraklar çıkarır. Ancak bu durum, ağacı ciddi şekilde zayıflatır.

🛡️ Mücadele Yöntemleri

Yaprak Kıvırcıklığı hastalığına karşı mücadelede en önemli nokta korunmadır. Hastalık belirtileri ortaya çıktıktan sonra yapılan ilaçlamalar etkisizdir.

1. Kimyasal Mücadele (Zamanlama Çok Önemli)

Mücadele tamamen koruyucu ve kış sonu/erken ilkbahar dönemine odaklanır.

• Zamanlama: En etkili ilaçlama, ağaçların uyku döneminde yani sonbaharda yapraklar döküldükten sonra veya ilkbaharda tomurcuklar şişmeden (gözler uyanmadan) hemen önce yapılmalıdır.

  • Kış Sonu İlaçlaması: Don tehlikesi geçtikten sonra, tomurcuklar patlamadan hemen önceki dönem (genellikle Şubat sonu - Mart başı) en kritik ilaçlama zamanıdır.

• İlaç Seçimi:

  • Bakırlı İlaçlar: Bordo Bulamacı veya diğer bakırlı preparatlar (Bakır Oksiklorür, Bakır Hidroksit vb.) bu dönemde en etkili sonuçları verir. Bakırlı ilaçlar, kışlayan sporları öldürerek enfeksiyonu engeller.

  • Diğer Fungisitler: Bazı ruhsatlı organik fungisitler de kullanılabilir, ancak bakırlı ilaçlar genellikle daha uzun süreli koruma sağlar.

Önemli Not: İlaçlama, mantarın kışladığı tomurcuk ve sürgün çatlaklarına iyice nüfuz edebilmesi için ağacın tüm yüzeyini ıslatacak şekilde yapılmalıdır. Tomurcuklar patladıktan sonra yapılan ilaçlamanın koruyucu etkisi neredeyse yoktur.

2. Kültürel Mücadele

• Budama (Destekleyici): İlkbaharda hastalığın ilk belirtileri görüldüğünde, enfekteli, kıvırcıklaşmış yaprakları içeren genç sürgünlerin budanması ve bahçeden uzaklaştırılması, hastalığın yeni oluşan sağlıklı sürgünlere yayılmasını engellemede bir miktar destekleyici rol oynayabilir. (Ancak bu, kimyasal mücadelenin yerini tutmaz.)

• Ağaç Sağlığı: Dengeli sulama ve gübreleme ile ağaçların genel sağlığını güçlü tutmak, yaprak döken ağacın hızla yeni ve sağlıklı yapraklar oluşturma yeteneğini artırır.

• Dirençli Çeşitler: Yeni tesislerde, bölgeye uygun, $Taphrina$ $deformans$'a karşı daha dirençli olan şeftali çeşitleri tercih edilebilir.

Şeftali Yaprak Kıvırcıklığı ile başarılı mücadele, doğru ilacın, tomurcuklar açılmadan önceki kritik zamanda, tam ve titizlikle uygulanmasına bağlıdır.