Bitkilerde Kükürt Elementinin Önemi Nelerdir?

KÜKÜRT

Bitkilerin Kükürt Alımı:Bitkiler gereksinim duydukları kükürdün büyük bir bölümünü kökleri aracılığıyla toprak çözeltisinden SO4 iyonları şeklinde alırlar.Bitkiler azda olsa stomalar aracılığıyla atmosferden kükürtdioksit (SO2) absorbe ederler. Ancak bu gazın fazlası zehir etkisi yapar. Toprak yada besin çözeltilerinde 3-5 mg/L SO4 konsantrasyonu çoğu bitkilerde normal gelişme için yeterlidir. Bitkilerin SO4 alımı üzerine ortamın pH’sı, fosfat, nitrat ve klor konsantrasyonları, ortamın sıcaklığı etkilidir. Bitkilerde SO4 genelde aşağıdan yukarı doğru taşınmakta ve aşağı doğru taşınma daha az olmaktadır. Kükürt bitkide mobil durumdadır.

Bitkilerin Kükürt İçerikleri:Bitkilerde kükürt asal olarak (a) Proteinler, (b) Uçucu bileşikler, (c) Sülfat bileşikleri şeklinde bulunur. Bitkisel proteinlerde % 0.003 -7.2 arasında değişen miktarlarda kükürt bulunmaktadır. Uçucu kükürt bileşikleri başta hardal olmak üzere soğan sarımsak vb bitkilerde bulunur. Bitkilerde kükürt miktarı kuru madde ilkesine göre % 0.15 ile % 0.5 arasında değişir. Kimi bitkilerin kükürt içerikleri kalsiyum, fosfor ve magnezyumdan daha fazladır (Ör: lahana, şalgam, hardal..). Bitkiler içerisinde tahıllar en az, baklagiller daha fazla, turpgiller en fazla kükürt içeriğine sahiptir.

Bitkilerin Kükürt Kaynakları

a.Kükürt Kaynağı Olarak Toprak

Kükürt döngüsü:Azot dögüsü ile yakın benzerlik gösteren kükürt döngüsü de atmosfer ile bir bütünlük içerisindedir. Toprak ile atmosfer arasında sürekli kükürt alış verişi olur.Kimyasal gübreler, ahır gübresi, bitki artıkları ve toprak düzenleyicileri ile toprağa kükürt verilmektedir.Topraktan kükürt yitmesi temelde bitkiler tarafından alınma, yıkanma, erozyon ve gaz şeklinde gerçekleşir. Bir yandan çözünebilir şeklindeki sülfatlar indirgenerek organik kükürt bileşiklerine dönüşürken öte yandan organik kükürt bileşikleri yükseltgenerek sülfatlara dönüşmektedir.

Toprakta kükürt bileşikleri ve değişimi: Yer kabuğunda kükürt miktarı ortalama %0.06 ile % 0.1 arasında değişmektedir.Topraklarda kükürt organik ve inorganik bileşikler şeklinde bulunur.Sülfit, sülfat ve elementel kükürt inorganik şekildeki kükürttür. Yağışlı yörelerde tarım topraklarında suda ve zayıf asitlerde çözünebilir 50-500 mg/kg sülfat şeklinde kükürt bulunur. Kurak ve yarı urak yöre topraklarında toplam kükürdün çoğunluğu çözünebilir kalsiyum,      magnezyum,      potasyum      ve      sodyum      sülfatlar      şeklindedir.

Toprakta sülfatın tutulması:Bir anyon olarak sülfat topraklarda çok az tutulur.Ancak iyi drene olan kültür topraklarında sülfatın tutulması daha fazladır.Genelde toprakların kil içeriklerine bağlı olarak sülfat adsorpsiyonu artar.1:1 tipi kil mineralleri tarafından 2:1 tipine göre daha fazla sülfat adsorbe edilir. Topraklarda yüzey horizonlara göre alt horizonlarda daha fazla sülfat adsorbe edilir. Bunun nedeni alt kısımlarda kil minerallerinin daha fazla olmasıdır.

b.Kükürt Kaynağı Olarak Gübreler: Toprağa bitki artıkları ve ahır gübresiyle önmeli miktarda kükürt verilir. Çoğunlukla gübre materyalleri dikkate değer miktarlarda kükürt içermektedirler. Örneğin azotlu gübre olarak yaygın şekilde kullanılanamonyum sülfat gübresinde %24.2, demir sülfatta %18.8, normal süperfosfatta %13.9 ve potasyum sülfatta da%17.6 kükürt bulunmaktadır. Gübre endüstrisinde kükürdün temel kaynağı elementel kükürttür.Kükürt çiçeği olarak da bilinen % 100 S içeren elementel kükürt, doğal olarak elde edildiği gibi çeşitli yollardan yapay olarak ta üretilir. Elementel kükürt asal olarakkireçli alkalin topraklarda pH’nın düşürülmesi ve alkali toprakların ıslah edilmesi için kullanılır. Kükürtlü gübreleri üç gurup altında toplamak olanaklıdır.(a) elementel kükürt içeren gübreler, (b) Sülfat şeklinde kükürt içeren gübreler, (c) Kükürdün başka şekillerini içeren kükürtlü gübrelerdir. Kükürt noksanlığının giderilmesi için yaygın şeklinde sülfat şeklinde4 kükürt içeren gübreler kullanılmaktadır.

c.Kükürt Kaynağı Olarak Atmosfer: Yağışlarla her yıl dikkate değer miktarlarda toprağa kükürt verilmektedir.Özellikle endüstri bölgelerinde bu miktar daha fazladır.Atmosferde bulunan SO2’in bir bölümü çözünerek yağışlarla toprağa karışır ve toprakta yükseltgenerek SO4 oluşur. Bu yolla toprak asitlik kazanır.

Bitkilerde Kükürt Noksanlığı: Kükürt noksanlığında bitki normaline göre küçük olur.özellikle kök gelişmesine göre tepe gelişmesi kükürt noksanlığında daha fazla etkilenir. Gelişmenin ilk dönemlerinde noksanlık bitkilerde bodur gelişmeye neden olduğu gibi yaprakların küçülmesine, boğum aralıklarının kısalmasına, gövde ve dalların incelmesine nden olur.