Kiraz Dal Yanıklığı Hastalığı Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadelesi

Kiraz Dal Yanıklığı Hastalığı, kiraz ağaçlarında hem verim kaybına hem de ağaç ölümüne neden olabilen ciddi bir hastalıktır. Bu hastalık, genellikle bakteriyel kökenlidir ve özellikle yağışlı, serin ilkbahar dönemlerinde hızla yayılır. Aşağıda hastalığın belirtileri, nedenleri ve mücadele yöntemleri ayrıntılı şekilde açıklanmıştır 👇

🍂 1. Kiraz Dal Yanıklığı Nedir?

Hastalığın etmeni genellikle:

👉 Pseudomonas syringae pv. syringae
ve
👉 Pseudomonas syringae pv. morsprunorum isimli bakterilerdir.

Bu iki bakteri, kiraz ve diğer taş çekirdekli meyvelerde (ör. vişne, erik, kayısı) "bakteriyel dal yanıklığı" veya "bakteriyel kansere" neden olur.

🌳 2. Belirtileri

Belirtiler genellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında, özellikle soğuk ve nemli dönemlerde belirginleşir.

🌿 Dallar ve Sürgünlerde:

• Sürgün uçlarında solma ve kararma.

• Yaprak ve çiçeklerin aniden pörsüyüp sarkması.

• Sürgün kabuğunda çatlama, kararma veya zamklanma (reçine akıntısı).

• Kansere benzer çökük yaralar (kanser lezyonları) oluşur.

• İleri vakalarda dal kuruyarak ölür.

🌸 Çiçeklerde:

• Çiçek salkımları kahverengileşir, solar, dökülür.

• Çiçek tabanında siyahlaşma ve reçine akıntısı görülebilir.

🍒 Yapraklarda:

• Kenar veya damar boyunca siyah lekeler.

• Lekeler çevresinde sarı hale oluşabilir.

• Yapraklar erken dökülür.

🌰 Gövde ve Aşı Yerinde:

• Kabuğun altı koyu kahverengi veya siyah renkte çürür.

• Aşı noktası çevresinde kabuk kalkmaları ve zamk akıntısı yaygındır.

• Ağacın gövdesinde "yara kabuğu" benzeri kanserler oluşabilir.

🦠 3. Nedenleri ve Bulaşma Yolları

Etmen:

Pseudomonas syringae pv. syringae veya morsprunorum (bakteri)

Bulaşma Şekli:

• Yağmur ve rüzgârla taşınan bakteriler çiçek, yaprak ve yaralardan girer.

• Budama, dolu zararı, don çatlakları bakteriye giriş noktası oluşturur.

• Enfekte ağaç artıkları ve budama aletleri bulaşmayı hızlandırır.

• Soğuk ve nemli hava koşulları, bakterinin gelişimini artırır.

⚠️ 4. Gelişmeyi Teşvik Eden Faktörler

• Uzun süren yağmurlu ve serin ilkbahar.

• Dona maruz kalmış dokular.

• Fazla azotlu gübreleme (yumuşak doku oluşumu).

• Budama sonrası koruyucu uygulama yapılmaması.

🧩 5. Mücadele Yöntemleri

Virüslerde olduğu gibi bakteriyel hastalıklarla da doğrudan tedavi edici ilaç yoktur, ancak entegre mücadele yöntemleri ile kontrol altına alınabilir:

🌱 A. Kültürel Önlemler

1. Sağlıklı fidan kullanın.
   → Sertifikalı, hastalıksız fidanlarla bahçe kurun.

2. Hastalıklı dalları kesin ve imha edin.
   → En az 20–25 cm sağlam dokudan kesilmelidir.

3. Budama kuru havalarda yapılmalı.
   → Yağışlı dönemde yapılan budama, bakteriyi yayar.

4. Budama aletlerini dezenfekte edin.
   → Her ağaçtan sonra %10 çamaşır suyu veya alkol ile temizleyin.

5. Ağır azotlu gübrelemeden kaçının.
   → Fazla azot, bakteriye hassas genç dokular oluşturur.

6. Don çatlaklarını önleyin.
   → Don öncesi bakır uygulamaları ve düzenli sulama yardımcı olur.

🧴 B. Kimyasal Mücadele

• Bakterisitler (bakırlı preparatlar) en yaygın koruyucu ilaçlardır.

• Uygulama zamanları:

  1. Yaprak dökümünden hemen sonra (sonbaharda)

  2. Tomurcuk kabarmadan önce (ilkbaharda)

  3. Şiddetli enfeksiyon bölgelerinde çiçeklenme sonrası tekrar

🧪 Kullanılabilecek etken maddeler:

• Bakır oksiklorür

• Bakır hidroksit

• Bakır sülfat (bordo bulamacı şeklinde)

⚠️ Not: Çiçeklenme döneminde aşırı bakır uygulaması çiçek yanıklarına neden olabilir; dikkatli olunmalıdır.

🐞 C. Diğer Önlemler

• Bahçe drenajını iyi sağlayın (suyun birikmesi bakteriyi artırır).

• Hastalıklı ağaçların bulunduğu alanlarda hassas çeşitler yerine daha dayanıklı kiraz türleri tercih edin.

• Ağaçlar iyi havalanan alanlarda yetiştirilmeli.

🧭 6. Kısa Özet Tablo