Turunçgillerde Kavlama Virüsü Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadelesi

Turunçgillerde Kavlama Virüsü olarak bilinen hastalık, narenciye üretiminde önemli verim ve kalite kayıplarına yol açan viral hastalıklardan biridir. Aşağıda belirtileri, nedenleri ve mücadele yöntemleri detaylı olarak açıklanmıştır 👇

🍊 1. Turunçgillerde Kavlama Virüsü Nedir?

Hastalığın etmeni genellikle Citrus Tristeza Virus (CTV) veya bazı bölgelerde buna benzer kavlama (kavrukluk, çökertme) belirtileri gösteren virüs varyantlarıdır. Hastalık, özellikle aşılı turunçgil ağaçlarında (örneğin portakal, mandalina, greyfurt) aşılama noktasında kambiyumun tahrip olmasıyla görülür.

Bu nedenle halk arasında "kavlama", "aşının kavlaması" ya da "çökertme hastalığı" olarak anılır.

🍂 2. Belirtileri

Belirtiler, ağaç türüne, anaç çeşidine ve virüsün şiddetine göre değişiklik gösterir:

🌱 Ağaç Genelinde:

• Ağaçta gelişme geriliği, zayıf sürgün oluşumu.

• Yapraklarda sararma (kloroz), özellikle damar aralarında.

• Meyve veriminde ve iriliğinde azalma.

• İleri vakalarda ağacın aniden solması veya ölmesi.

🌳 Aşı Noktasında (Kavlama Belirtisi):

• Aşı yerinde kabuk ile odun arasında kahverengileşme, kabuğun kolayca ayrılması (kavlama).

• Aşı noktasında çökme, kabarma veya kabuk altında reçine birikimi.

• Anaç ve kalem arasında doku uyuşmazlığı benzeri görüntü.

• Kabuğun kaldırılmasıyla görülen gözenekli, süngerimsi yapı karakteristiktir.

🍊 Meyvelerde:

• Küçülme, şekil bozukluğu ve kabukta incelme.

• Tat bozuklukları, asit dengesinde değişim.

🦠 3. Nedenleri ve Bulaşma Şekli

Etmen:

• Citrus tristeza virus (CTV)
  – Closterovirus grubundandır.

Bulaşma Yolları:

1. Aşı ile bulaşma:
   En yaygın bulaşma yolu; enfekte ağaçlardan alınan aşı gözlerinin kullanılmasıdır.

2. Yaprak bitleri (özellikle pamuklu yaprak biti - Toxoptera citricida) aracılığıyla:
   Vektörler kısa sürede çok sayıda ağaca virüsü bulaştırabilir.

3. Mekanik yollar:
   Budama, aşılama veya hasat aletleriyle sınırlı düzeyde mekanik bulaşma olabilir.

🛠️ 4. Mücadele Yöntemleri

Virüslere karşı doğrudan etkili ilaç yoktur, bu nedenle koruyucu önlemler en etkili mücadele yöntemidir:

🌱 A. Kültürel Önlemler

1. Sağlıklı aşı materyali kullanın.
   → Sertifikalı, virüssüz anaç ve kalemlerle aşılama yapılmalı.

2. Dayanıklı anaç kullanımı:
   → Trifoliate orange (üç yapraklı turunç), Carrizo ve Troyer citrange gibi CTV’ye dayanıklı anaçlar tercih edilmelidir.

3. Hastalıklı ağaçları tarladan çıkarın.
   → Enfekte bireyler sökülüp uzaklaştırılmalı, yerine dayanıklı anaçla yeni fidan dikilmeli.

4. Alet ve ekipmanları dezenfekte edin.
   → Aşı, budama gibi işlemlerden sonra aletler %10 çamaşır suyu veya alkolle temizlenmeli.

5. Vektör mücadelesi yapın.
   → Özellikle yaprak bitlerine karşı erken dönemde önlem alınmalıdır.

🐜 B. Vektör (Yaprak Biti) Mücadelesi

• Pamuklu yaprak biti (Toxoptera citricida) en önemli taşıyıcıdır.

• Kimyasal mücadelede uygun sistemik insektisitler kullanılabilir (ör. imidakloprid, acetamiprid vb.).

• Biyoteknik mücadele: Sarı yapışkan tuzaklar, doğal düşmanlar (uğur böcekleri, parazitoidler) desteklenebilir.

🌾 C. Diğer Önlemler

• Bahçeye enfekte ağaç dikmeyin.

• Yeni tesislerde sertifikalı fidan zorunluluğuna dikkat edin.

• Düzenli kontrol yaparak erken dönemde enfeksiyon belirlenmelidir.

⚠️ 5. Kısa Özet