Kabakgillerde Külleme Hastalığı Nedir?
Kabakgillerde Külleme Hastalığı Nedir?
Kabakgillerde Külleme (Powdery Mildew), kabak, salatalık, kavun ve karpuz yetiştiriciliğinde en yaygın ve ekonomik açıdan en önemli mantar hastalıklarından biridir. Yaprakların üzerinde un serpilmiş gibi beyaz bir tabaka oluşturur ve bu durum bitkinin fotosentez yeteneğini ciddi şekilde düşürerek verimi olumsuz etkiler.
🦠 1. Hastalık Etmenleri ve Yayılımı
Külleme hastalığına neden olan birkaç farklı mantar türü vardır, ancak kabakgillerde en yaygın olanları şunlardır:
-
Etmenler:
-
Erysiphe cichoracearum (yaygın)
-
Podosphaera xanthii (daha yaygın ve önemli)
-
-
Yaşayış Şekli: Külleme mantarı, diğer mantar hastalıklarının aksine, çoğunlukla bitkinin dış yüzeyinde (ektoparazitik) yaşar ve bitki dokusunun içine yalnızca besin emen küçük uzantılar (haustoria) gönderir.
-
Yayılma: Mantar sporları (konidiler) rüzgarla kolayca taşınır ve yayılır.
-
Kritik Koşullar:
-
Sıcaklık: Hastalık, genellikle ılık ($20^{\circ}\text{C} - 27^{\circ}\text{C}$) sıcaklıklarda çok hızlı gelişir.
-
Nem: Sporların çimlenmesi için yüksek nem gerekse de, hastalığın yayılması ve gelişmesi için yaprak yüzeyinde serbest suya (yağmur, çiğ) ihtiyaç duymaz. Aksine, yüksek hava nemi (gölge) ve kuru yaprak koşulları hastalığın gelişimini hızlandırır.
-
Gölge: Özellikle gölgeli veya sık bitki örtüsünün olduğu yerlerde hastalık daha şiddetli seyreder.
-
💧 2. Belirtileri ve Verdiği Zarar
Külleme hastalığı, bitkinin tüm toprak üstü yeşil kısımlarında (yapraklar, gövde ve yaprak sapları) görülür.
A. Yapraklardaki Belirtiler (En Karakteristik Zarar)
-
Beyaz Tabaka: Hastalığın başlangıcında, yaprakların üst yüzeyinde (nadiren alt yüzeyde) düzensiz, küçük, un serpilmiş gibi görünen beyaz veya gri miselyum lekeleri ortaya çıkar.
-
Yayılma: Bu lekeler hızla büyüyerek yaprak yüzeyinin tamamını kaplar. Hastalık ilerledikçe bu beyaz tabaka koyu gri veya kahverengi bir renk alır.
-
Sararma ve Kuruma: Yapraklar enfeksiyon nedeniyle yeterince fotosentez yapamaz. Beyaz tabakanın altındaki dokular zamanla sararır, kıvrılır ve yanmış gibi (nekrotik) kuruyarak dökülür.
-
Erken Yaşlanma: Şiddetli enfeksiyon, bitkinin erken yaşlanmasına ve vejetatif büyümenin durmasına neden olur.
B. Meyvelerdeki Zarar
-
Güneş Yanığı: Yapraklar erken döküldüğünde veya kuruduğunda, meyveler doğrudan güneş ışığına maruz kalır. Bu durum, meyvelerde güneş yanığına ve kalitesizlikten dolayı ticari değer kaybına yol açar.
-
Şeker Oranında Düşüş: Fotosentezdeki azalma nedeniyle, özellikle kavun ve karpuz gibi şeker içeriği yüksek olması gereken meyvelerde şeker (Brix) oranı düşer ve tat kalitesi azalır.
🛡️ 3. Mücadele Yöntemleri
Külleme ile mücadele, hastalığın hızlı yayılma potansiyeli nedeniyle genellikle koruyucu ve düzenli kimyasal uygulamaya dayanır.
A. Kültürel Mücadele
-
Hava Sirkülasyonu: Özellikle sera gibi kapalı alanlarda yeterli havalandırma sağlanmalıdır. Açık alanda ise bitkiler arası mesafenin iyi ayarlanması önemlidir.
-
Bitki Kalıntılarının İmhası: Hasat sonrası bitki kalıntıları tarladan uzaklaştırılmalı veya derin sürümle gömülmelidir.
-
Dayanıklı Çeşitler: Piyasada küllemeye karşı toleranslı veya dayanıklı kabakgiller çeşitleri tercih edilmelidir.
B. Kimyasal Mücadele
-
Kükürt Uygulaması: Kükürt, külleme mücadelesinde kullanılan en eski ve en etkili kimyasallardan biridir. Toz veya ıslanabilir toz (WP) formunda kullanılır. Ancak, yüksek sıcaklıklarda kükürt kullanımı bitkilerde yakmaya (fitotoksisiteye) neden olabilir.
-
Sistemik Fungisitler: Mantarın bitki dokusu içine girmeyen yüzeysel bir hastalık olduğu için, uygun koruyucu ve kısmen sistemik etkili fungisitler kullanılmalıdır.
-
Uygulama Zamanı: Kimyasal mücadeleye, genellikle yaprakların %3-5'inde ilk belirtiler görüldüğünde başlanır. Hastalığın yayılması için uygun koşullar sürdükçe ilaçlamaya devam edilir.
Külleme hastalığı mücadelesinde kükürt kullanırken sıcaklık limitlerini ve dikkat edilmesi gerekenleri öğrenmek ister misiniz?
