Tozlu Uyuz Hastalığı Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadele Yöntemleri
🔍 "Tozlu Uyuz" ve Spongospora subterranea
Bu durumda, "tozlu uyuz", halk arasında kullanılan bir ad olup, aslında bitkilerde görülen bir hastalığı tarif ediyor. Buradaki "uyuz", insanlarda görülen uyuz hastalığıyla karıştırılmamalıdır. Bu hastalık özellikle patates gibi yumru bitkilerde görülür.
🥔 Spongospora subterranea (Tozlu Uyuz) Nedir?
Spongospora subterranea; toprak kökenli, mikroskobik bir plazmodyal protisttir ve patateslerde ciddi zarar yapan bir hastalığın etkenidir.
📌 Diğer isimleri:
-
Tozlu uyuz
-
Tozlu çökerten
-
Powdery scab (İngilizce)
🦠 Etken:
-
Spongospora subterranea f. sp. subterranea
-
Plasmodiophorid (protozoa benzeri) bir patojendir.
🌱 Hangi bitkileri etkiler?
-
En çok patates bitkisinde görülür.
-
Nadir olarak diğer yumrulu bitkilerde de olabilir.
🔬 Belirtileri:
Yumrularda:
-
Yüzeyde kabarcıklı, çatlamış, içi boş kabuk benzeri lezyonlar
-
Kuruduğunda, bu lezyonlar tozlu bir yapı alır → buradan "tozlu uyuz" ismi gelir
Köklerde:
-
Gelişim geriliği
-
İnce, zayıf kök yapısı
-
Nemli toprakta kolay yayılım
🌍 Nasıl Yayılır?
-
Toprak kökenlidir.
-
Sporları çok dayanıklıdır, yıllarca toprakta canlı kalabilir.
-
Sulama suyu, tarım ekipmanları ve enfekte tohumluk patateslerle taşınabilir.
☠️ Zararları:
-
Pazarlama değeri düşer (görünüm bozulur)
-
Depolama sırasında çürümeye neden olur
-
Verim düşer
✅ Mücadele Yöntemleri:
1. Kültürel önlemler
-
Dayanıklı patates çeşitleri ekilmeli
-
Enfekte tarlalarda 5-7 yıl patates ekilmemeli (nöbetleme)
-
İyi drenaj sağlanmalı (nemli toprakta hızla yayılır)
2. Temiz tohumluk kullanımı
-
Sertifikalı, hastalıksız tohumluk kullanılmalı
3. Toprak dezenfeksiyonu (zor ve pahalı)
-
Solarizasyon veya bazı kimyasallar kullanılabilir (çevreye dikkat)
🔍 Karıştırılanlar:
| Terim | Gerçek Anlamı |
|---|---|
| Tozlu Uyuz | Spongospora subterranea kaynaklı patates hastalığı |
| Uyuz (insanlarda) | Sarcoptes scabiei adlı akarın sebep olduğu kaşıntılı deri hastalığı |
🧠 Özet:
Tozlu uyuz, patates gibi yumrulu bitkilerde görülen, Spongospora subterranea adlı patojenin neden olduğu fungal-benzeri bir hastalıktır. Görünümü nedeniyle "uyuz" olarak adlandırılır, ancak insanlarla hiçbir ilgisi yoktur.
