Güney Yanıklığı Hastalığı Nedir?

Güney Yanıklığı (Southern Blight), Sclerotium rolfsii mantarının neden olduğu, geniş bir konukçu yelpazesine (200'den fazla bitki türü) sahip, toprak kaynaklı ve özellikle sıcak iklimlerde sebze ve tarla bitkilerinde büyük zarara yol açan yıkıcı bir hastalıktır.

Hastalık, adını çoğunlukla güney bölgelerin sıcak ve nemli koşullarında görülmesinden alır.

🦠 1. Hastalık Etmeni: Sclerotium rolfsii

Etmen: Sclerotium rolfsii (Basidiomycota filumu).
Konukçu Yelpazesi: Mantar, çok geniş bir bitki grubunu enfekte edebilir. En hassas konukçular arasında domates, biber, patlıcan, patates, fıstık, fasulye, karpuz, tütün ve birçok süs bitkisi bulunur.
Yaşayış Şekli: Mantar, hastalığın adını aldığı ve kışı geçirdiği sklerotlar (sert, küçük, yuvarlak kitleler) halinde toprakta ve bitki kalıntıları üzerinde uzun yıllar (on yıla kadar) canlı kalabilir. Sklerotlar, hastalığın ana enfeksiyon kaynağıdır.
Yayılma: Sklerotlar, toprak işleme, sulama suyu ve tarım aletleri ile bir yerden bir yere kolayca taşınır.
Kritik Koşullar:
- Sıcaklık: Hastalık, çok yüksek sıcaklıkları sever; en hızlı gelişimi 30-35c aralığında görülür.
- Nem: Yüksek toprak ve hava nemi hastalığın şiddetini artırır.

💧 2. Belirtileri ve Verdiği Zarar

Güney Yanıklığı, bitkinin toprak yüzeyine yakın olan kök boğazı bölgesini hedef alır.

A. Kök Boğazı ve Gövde Belirtileri

Ani Solgunluk: Mantar, gövdenin hemen toprak yüzeyindeki kısmını enfekte eder. Bu enfeksiyon, bitkinin su ve besin taşıma yeteneğini hızla yok ederek ani ve kalıcı solgunluğa ve ölüme neden olur.
Kök Boğazı Çürümesi: Enfeksiyon bölgesinde koyu kahverengi, sulu görünümlü bir çürüme başlar.
Beyaz Miselyum (Mantar İpliği): Hastalığın en karakteristik ve ayırt edici belirtisi, enfekte olmuş gövde ve kök boğazının üzerinde, nemli koşullarda pamuksu, beyaz, yelpaze şeklinde miselyum (mantar iplikçikleri) oluşmasıdır.

B. Sklerot Oluşumu (Teşhis)

Sklerotlar: Beyaz miselyumun üzerinde, kısa süre içinde tohum büyüklüğünde, pürüzsüz ve yuvarlak, başlangıçta beyaz renkteyken olgunlaştıkça koyu kahverengi veya hardal sarısı renge dönen sklerotlar oluşur. Bu sklerotlar, mantarın dayanıklı dinlenme formudur ve hastalığın teşhisinde kilit rol oynar.
Verim Kaybı: Enfekte olan bitkiler, hızla öldüğü için verim kaybı %100'e ulaşabilir.

🛡️ 3. Mücadele Yöntemleri

Sclerotium rolfsii ile mücadele, mantarın toprakta uzun süre kalabilen sklerotlarından kurtulmaya odaklanır ve oldukça zordur.

A. Kültürel Mücadele (Hijyen ve Toprak Yönetimi)

Derin Sürüm: Sklerotlar, toprağın üst 5-10 cm'lik kısmında en çok bulunur. Derin sürüm yapılarak sklerotların toprağın derin katmanlarına gömülmesi ve yüzeyden uzaklaştırılması sağlanır. Bu, sklerotların çimlenmesini engeller.
Münavebe (Ekim Nöbeti): Hastalığa duyarlı olmayan bitkilerle (örneğin tahıllar) uzun süreli (3-5 yıl) münavebe yapılmalıdır.
Kültürlerarası Temizlik: Hastalıklı bitkiler, özellikle sklerot oluşumu başlamadan önce sökülerek tarladan uzaklaştırılmalı ve imha edilmelidir.
Toprak Yüzeyinin Kuru Tutulması: Sulama sonrası bitki kök boğazının mümkün olduğunca kuru kalması sağlanmalıdır. Sıra arası sulamadan kaçınılmalıdır.

B. Kimyasal ve Fiziksel Mücadele

Toprak Dezenfeksiyonu: Özellikle seracılıkta, mantarı öldürmek ve sklerotları etkisiz hale getirmek için toprak solarizasyonu (güneş enerjisiyle ısıtma) veya kimyasal fumigasyon yapılabilir.
Kimyasal Mücadele (Fungisit): Enfeksiyon riskinin yüksek olduğu dönemlerde, gövde ve kök boğazı bölgesine koruyucu olarak ruhsatlı fungisitler (genellikle Penthiopyrad, Fluazinam veya Azoxystrobin gibi etken maddeler) uygulanabilir. İlaçlama, mantarın bitkiye girdiği kök boğazı bölgesine odaklanmalıdır.

Özetle: Güney Yanıklığı ile mücadelede başarılı olmak için toprak sıcaklığı ve nemin yönetimi, derin sürüm ve sklerotların imhası anahtar rol oynar.

Güney Yanıklığı mücadelesinde kimyasal uygulama yaparken ilacın toprak içinde dağılımını nasıl optimize edebileceğiniz hakkında bilgi almak ister misiniz?

Konu Görselleri