Zeytin Yara Koşnili Nedir? Zararları Ve Mücadele Yöntemleri
Harika bir zeytin zararlısına odaklanıyoruz: Zeytin Yara Koşnili (Pollinia pollini). Bu koşnil (kabuklu bit) türü, adından da anlaşılacağı gibi, zeytin ağacının kabuk dokusunda, yarık ve çatlaklarda yaşayarak zarar verir ve özellikle genç ağaçlarda sorun yaratabilir.
İşte Zeytin Yara Koşnili'nin genel özellikleri, neden olduğu zararlar ve mücadele yöntemleri:
🦠 Zeytin Yara Koşnili (Pollinia pollini)
Zeytin Yara Koşnili, Hemiptera (Yarım Kanatlılar) takımının Coccidae ailesine ait olup, diğer koşnillerden farklı olarak genellikle ağacın odunsu kısımlarına (gövde ve kalın dallara) yerleşme eğilimindedir.
1. Tanımı ve Yaşayışı
| Aşama | Özellikler |
| Ergin Dişi | 1.5–2 mm uzunluğunda, turuncu-kırmızı renkte, oval yapıdadır. Vücudunu saran ince, şeffaf ve mumsu bir kabuk veya kese içinde bulunur. |
| Kışlama | Kışı genellikle nimf veya ergin dişi olarak, ağacın kabuk çatlakları arasında geçirir. |
| Nimf (Yavru) | Yumurtadan çıkan nimfler (gezginler) hareketlidir ve ağacın kabuk çatlaklarına yerleşmek üzere dolaşır. |
| Yerleşimi | En karakteristik özelliği, zeytin ağacının gövde, ana dallar ve kalın sürgünleri üzerindeki kabuk çatlaklarına, yarıklarına ve budama yaralarının kenarlarına yerleşmesidir. |
| Döl Sayısı | İklim koşullarına bağlı olarak yılda 2 ila 3 döl verebilir. |
| Konukçuları | Zeytin (esas konukçu). |
2. Zarar Şekilleri
Zeytin Yara Koşnili'nin zararı, ağırlıklı olarak kabuk dokusundan özsu emerek ağacın odunsu kısımlarını zayıflatmasından kaynaklanır.
-
Özsu Emme ve Gelişim Geriliği (Doğrudan Zarar):
-
Koşniller, hortumlarını kabuk dokusuna sokarak özsuyu emerler. Bu durum, özellikle genç zeytin fidanlarında ve yeni aşılanmış ağaçlarda büyüme ve gelişme geriliğine yol açar.
-
Kabuk altındaki odunsu dokunun zayıflaması sonucu dallar ve sürgünler kuruyabilir.
-
-
Yara ve Çatlak Oluşumu:
-
Yoğun bulaşma durumlarında, kabuk altında biriken koşnil kolonileri, ağacın kabuklarının kalınlaşmasına, pullanmasına ve yarıklar/çatlaklar oluşmasına neden olur. Bu çatlaklar, diğer hastalık ve zararlılar için giriş kapısı oluşturur.
-
-
Bal Salgısı ve Karaballık (Dolaylı Zarar):
-
Diğer koşniller gibi az miktarda balımsı madde (Honeydew) salgılar. Ancak Yara Koşnili'nde bu salgı, yaprak ve meyvede Karaballık (Fümaj) oluşturmaktan çok, koşnilin bulunduğu bölgenin etrafında lokalize olur.
-
-
Kozmetik Zarar:
-
Koşnilin bulunduğu yerler, özellikle budama izleri çevresinde pürüzlü ve kabarık bir görünüm oluşturarak kozmetik zarara yol açar.
-
3. Mücadele Yöntemleri
Zeytin Yara Koşnili, ağacın kabukları içine yerleştiği için kimyasal mücadelesi zordur. Mücadele, mekanik ve kimyasal yöntemlerin kombinasyonu ile yapılmalıdır.
A. Kültürel ve Mekanik Mücadele (Önemli Adım)
-
Gözlem ve Temizlik: Ağacın gövdesi ve ana dalları düzenli olarak kontrol edilmeli. Yoğun bulaşık, kurumuş veya zayıf dallar budanarak imha edilmelidir.
-
Yara Temizliği: Koşnillerin bulunduğu kabuk çatlakları ve yaralar, ağaca zarar vermeyecek şekilde kazınarak veya fırçalanarak temizlenebilir.
-
Budama Yaralarının Kapatılması: Özellikle genç fidanlarda, budama sonrası oluşan yaraların koruyucu macunlarla kapatılması, koşnilin yerleşmesini engeller.
B. Kimyasal Mücadele
Kimyasal mücadele, en savunmasız dönem olan gezgin nimf dönemine ve kışlayan erginlere karşı yapılabilir.
-
Zamanlama (Kışlık Yağlar): Kış aylarında (dinlenme dönemi), kalın dallarda ve gövdede kışlayan dişilere karşı kışlık mineral yağlar ile ilaçlama yapılabilir. Yağlar, zararlıyı boğarak öldürür ve ağacın kabuk altlarına nüfuz etme konusunda etkilidir.
-
Zamanlama (Gezgin Dönem): Yaz aylarında (genellikle Haziran-Temmuz), yumurtadan çıkan ve kabuk çatlaklarına yerleşmek için dolaşan hareketli gezgin nimflere karşı ilaçlama yapılabilir.
-
Uygulama: İlaçlama, zararlının bulunduğu yer olan gövde ve kalın dallara yoğunlaşarak yapılmalıdır.
❓ Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Zeytin Yara Koşnili nasıl tanınır?
Koşnilin kendisi turuncu-kırmızı renktedir ve üzerinde şeffaf, mumsu bir kabuk bulunur. En belirgin özelliği, ağacın gövde ve kalın dallarının çatlaklarına, yarıklarına ve budama izlerine yerleşmesidir.
2. Zararlı kışı hangi dönemde geçirir?
Zeytin Yara Koşnili kışı genellikle nimf veya ergin dişi döneminde, ağacın kabuk çatlakları arasında geçirir.
3. Yara Koşnili en çok hangi tip ağaçlarda sorun yaratır?
Özellikle genç zeytin fidanlarında, yeni aşılanmış ağaçlarda ve budama yaraları çok olan genç dallarda gelişim geriliği ve kuruma yaparak daha büyük sorun yaratır.
4. Yara Koşnili mücadelesinde kimyasal açıdan en önemli uygulama ne zaman yapılır?
En önemli kimyasal uygulama, zararlının kışı geçirdiği dönemde, gövde ve kalın dallara kışlık mineral yağların uygulanmasıdır. Bu, zararlıyı boğarak popülasyonu ilk aşamada baskılar.
5. Kimyasal mücadele neden bu zararlıya karşı zor ve sınırlıdır?
Mücadele zordur çünkü koşnil, kendisini ağacın kalın kabuk çatlakları arasına yerleştirerek hem ilaçlardan hem de doğal düşmanlardan korunur. Bu durum ilacın zararlıya tam olarak nüfuz etmesini engeller.
