Mısır Rastığı Hastalığı Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadele Yöntemleri

🌽 MISIR RASTIĞI HASTALIĞI (Corn Smut / Mısır Ustilaginosu) Bilimsel adıyla Ustilago maydis, mısır bitkisinin en yaygın ve karakteristik mantar hastalıklarından biridir. Hastalık, bitkinin tüm kısımlarında şişkin, gri-siyah renkte urlar (gal) oluşturarak tanınır. Şiddetli durumlarda bitki gelişimini durdurur, koçan ve tane verimini ciddi biçimde azaltır.

 

🦠 Hastalığın Etmeni

Etmen: Ustilago maydis (DC.) Corda

Bu mantar toprakta, bitki artıklarında ve tohum üzerinde spor halinde (teliospor) uzun süre canlı kalabilir.

Sporlar rüzgar, yağmur sıçraması ve temas yoluyla kolayca yayılır.

🌿 Belirtileri

1. Yaprak ve Gövdede

• İlk olarak yaprak, sap, boğum ve boğum aralarında şişkinlik (ur) şeklinde belirtiler görülür.

• Bu şişkinlikler gri-yeşil renkte, içi mantar miseli dolu urlardır.

• Olgunlaştıkça ur gri-siyah renge döner ve içindeki sporlar serbest kalır.

2. Koçan ve Tanelerde

• En sık görülen formudur.

• Koçanlar normalden büyük, bozuk şekilli ve gri-siyah mantar kitleleri haline gelir.

• Taneler tamamen bozulur ve yerini siyah toz (spor kitlesi) alır.

• Bu nedenle koçanlar tüketime veya tohumluk olarak kullanılamaz.

3. Püskül (Tepe) ve Kozalaklarda

• Püskül kısmında siyah spor kitleleri oluşur.

• Bitki tozlaşması ve tane tutumu bozulur.

 

💡 Tipik belirti: Mısır bitkisinde oluşan gri, şişkin urların daha sonra patlayarak siyah spor tozu saçmasıdır.

 

⚠️ Hastalığın Ortaya Çıkma Nedenleri

Faktör	Etkisi
Yüksek sıcaklık (25–34°C)	Spor çimlenmesi ve ur oluşumu hızlanır.
Yağışlı, nemli hava	Enfeksiyon riskini artırır.
Bitki yaralanmaları (rüzgar, böcek zararı, mekanik zarar)	Mantar giriş noktası oluşturur.
Aşırı azotlu gübreleme	Bitkiyi yumuşatır, enfeksiyona duyarlılığı artırır.
Aynı tarlada sürekli mısır ekimi	Topraktaki spor yoğunluğunu yükseltir.

 

🛡️ Mücadele Yöntemleri

🔹 1. Kültürel Önlemler

• Ekim nöbeti (münavebe) uygulayın: Aynı tarlada 2–3 yıl üst üste mısır ekmeyin.

• Hasat sonrası bitki artıklarını toplayın ve yakın veya toprağa derin sürün.

• Sağlıklı ve sertifikalı tohum kullanın.

• Toprak iyi drene edilmeli, aşırı sulamadan kaçınılmalıdır.

• Azotlu gübreler dengeli kullanılmalı, fosforlu gübrelerle desteklenmelidir.

• Yaralanmayı önleyin: Traktör, hasat makineleri ve böcek zararları enfeksiyona davetiye çıkarır.

• Erken ekim yapmak, yüksek sıcaklık dönemlerinden kaçınarak enfeksiyonu azaltır.

 

🔹 2. Kimyasal Mücadele

Mısır rastığına karşı tam tedavi edici bir ilaç yoktur, ancak koruyucu ilaçlamalar yapılabilir.

Tohum ilaçlaması önerilir:

• Carboxin + Thiram

• Metalaxyl + Mancozeb

• Tebuconazole

 

💡 Uygulama:

• Tohumlar ekimden önce bu ilaçlarla iyice kaplanmalı (tohum ilaçlama makinesiyle).

• Tarla içinde enfekte bitkiler görülürse erken dönemde sökülüp uzaklaştırılmalıdır.

 

🔹 3. Biyolojik Mücadele

• Trichoderma harzianum ve Bacillus subtilis içeren biyolojik preparatlar,
  toprakta yararlı mikroflora oluşturarak mantar sporlarının çimlenmesini baskılar.

• Özellikle organik tarım sistemlerinde önerilir.

 

🔹 4. Dayanıklı Çeşit Kullanımı

• Rastığa dayanıklı veya toleranslı hibrit mısır çeşitleri tercih edilmelidir.

• Yerel çeşitler arasında dayanıklılık farklılıkları bulunduğundan bölgeye uygun çeşit seçimi önemlidir.

 

🌱 Özet Tablo

Başlık	Bilgi
Etmen	Ustilago maydis
Belirti	Yaprak, sap, koçan ve püskülde gri-siyah urlar (şişkinlikler)
Bulaşma Yolu	Sporlar (rüzgar, su, temas)
Uygun Koşullar	25–34°C sıcaklık, nemli ortam, yaralanmış doku
Mücadele	Ekim nöbeti, tohum ilaçlama, hijyen, dayanıklı çeşit