Mildiyö Hastalığı Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadele Yöntemleri
🌿 MİLDİYÖ HASTALIĞI (Downy Mildew), birçok sebze, meyve ve tarla bitkisinde görülen; özellikle yaprak, sap ve meyve yüzeylerinde kül, leke ve çürüklük belirtileri ile kendini gösteren en yaygın fungal hastalıklardan biridir.
Etmeni genellikle yalancı mantar (Oomycete) grubundan olup, nemli ve serin iklimlerde çok hızlı yayılır.
🦠 Hastalığın Etmeni
Bitkiye göre değişmekle birlikte mildiyö hastalığı genellikle şu etmenlerden kaynaklanır:
-
Peronospora spp.
-
Plasmopara spp.
-
Pseudoperonospora spp.
Bunlar yalancı mantarlardır; gerçek misel oluşturmazlar, ancak bitki dokularında parazit olarak yaşarlar. Toprak, tohum, bitki artıkları ve rüzgar yoluyla uzun mesafelere taşınabilirler.
🍃 Belirtileri
1. Yapraklarda
-
Genellikle üst yüzeyde sarı-yeşil renkli yağ lekesi şeklinde başlar.
-
Yaprağın alt yüzeyinde gri-beyaz, bazen mor renkli küf tabakası oluşur (spor tabakası).
-
İlerleyen dönemde lekeler kahverengileşir, kurur ve dökülür.
-
Ağır enfeksiyonda bitki erken yaprak dökümü ve fotosentez kaybına uğrar.
2. Sürgün ve Saplarda
-
Koyu renkli, su ıslanmış gibi lekeler görülür.
-
İleri aşamada sap dokuları zayıflar, kırılmalar meydana gelir.
3. Çiçek ve Meyvelerde
-
Meyve yüzeyinde düzensiz kahverengi lekeler ve küf tabakası oluşur.
-
Enfekte meyveler çatlayabilir, buruşabilir veya çürüyebilir.
⚠️ Hastalığın Ortaya Çıkma Nedenleri
| Faktör | Etkisi |
|---|---|
| Yüksek nem (%90 ve üzeri) | Spor çimlenmesi ve gelişimi için gereklidir. |
| Serin hava (10–18°C) | Etmenin gelişimini hızlandırır. |
| Yoğun bitki örtüsü ve sık ekim | Hava sirkülasyonunu engeller, nemi artırır. |
| Yağış ve sabah çiyleri | Sporların taşınmasını kolaylaştırır. |
| Hastalıklı tohum veya bitki artıkları | Birincil bulaşma kaynağıdır. |
🛡️ Mücadele Yöntemleri
🔹 1. Kültürel Önlemler
-
Sağlıklı, sertifikalı tohum kullanın.
-
Ekim nöbeti (münavebe) uygulayın: Aynı tarlada 3–4 yıl üst üste aynı bitkiyi yetiştirmeyin.
-
Hastalık belirtileri görülen bitkileri tarladan uzaklaştırın.
-
Tarlada iyi drenaj sağlayın: Su birikintisi oluşmamalıdır.
-
Bitkiler arası mesafeyi uygun tutun: Hava sirkülasyonu sağlanmalıdır.
-
Sulamayı sabah erken saatlerde yapın, akşam üzeri yapmayın.
-
Toprak ve bitki artıkları sonbaharda imha edilmelidir.
🔹 2. Kimyasal Mücadele
-
İlk belirtiler görülmeden ya da çevre koşulları hastalık için uygun hale geldiğinde ilaçlama yapılmalıdır.
-
Koruyucu ve sistemik fungisitler dönüşümlü kullanılmalıdır.
Etkili etken maddeler:
-
Metalaxyl-M + Mancozeb
-
Cymoxanil + Mancozeb
-
Dimethomorph
-
Propamocarb hydrochloride
-
Fosetyl-Al
-
Azoxystrobin + Mancozeb
💡 Uygulama önerileri:
-
İlaçlama yaprakların her iki yüzeyine ulaşacak şekilde yapılmalıdır.
-
Gerekiyorsa 10–12 gün aralıklarla tekrar edilmelidir.
-
Hasat öncesi bekleme süresi (PHI) mutlaka dikkate alınmalıdır.
🔹 3. Biyolojik Mücadele
-
Trichoderma harzianum, Bacillus subtilis veya Pseudomonas fluorescens içeren biyolojik ürünler,
yaprak ve kök çevresinde koruyucu mikroflora oluşturarak mildiyö gelişimini baskılar. -
Özellikle organik tarımda etkili ve çevre dostu çözümler olarak kullanılır.
🔹 4. Dayanıklı Çeşit Kullanımı
-
Mildiyöye dayanıklı veya toleranslı bitki çeşitleri tercih edilmelidir.
(Örneğin: mildiyöye dayanıklı salatalık, domates, üzüm ve ayçiçeği çeşitleri mevcuttur.) -
Bu çeşitlerle enfeksiyon riski önemli ölçüde azalır.
🌱 Özet Tablo
| Başlık | Bilgi |
|---|---|
| Etmen | Peronospora, Plasmopara, Pseudoperonospora türleri |
| Belirti | Yaprak üstünde sarı lekeler, alt yüzeyde gri-beyaz küf tabakası |
| Bulaşma Yolu | Rüzgar, yağmur, tohum, bitki artıkları |
| Uygun Koşullar | Serin, nemli, yağışlı hava (10–18°C) |
| Mücadele | Kültürel önlem, kimyasal koruma, biyolojik destek, dayanıklı çeşit |
