Ispanak Mildiyösü Hastalığı Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadelesi

🌿 Ispanak Mildiyösü Nedir?

Ispanak mildiyösü, Peronospora farinosa f. sp. spinaciae adlı yalancı mantar (oomycete) kaynaklı bir hastalıktır. Ispanak yetiştiriciliğinde en sık rastlanan yaprak hastalıklarından biridir ve özellikle nemli, serin hava koşullarında hızla yayılır. Şiddetli enfeksiyon durumlarında ürün tamamen kullanılamaz hale gelebilir.

🍃 Ispanak Mildiyösü Belirtileri

Hastalığın belirtileri genellikle yapraklarda görülür ve erken dönemde tanınırsa kontrol altına alınabilir.

 

📍 Yapraklarda:

• İlk belirtiler, üst yüzeyde açık sarı–açık yeşil renkli düzensiz lekeler şeklinde görülür.

• Yaprağın alt yüzeyinde bu lekelerin karşısında grimsi–mor renkli küf tabakası (spor örtüsü) oluşur.

• Hastalık ilerledikçe bu lekeler birleşir, yaprak dokusu kurur ve ölür.

• Şiddetli enfeksiyon durumunda yapraklar büzülür, kıvrılır ve erken sararır.

• Bitki zayıflar, verim ve yaprak kalitesi düşer.

 

📍 Fidelerde:

• Fide yapraklarında solma ve çökme görülebilir.

• Fideler çoğu zaman büyüyemeden ölür.

 

🔬 Ispanak Mildiyösü Hastalığının Nedenleri

Etmen: Peronospora farinosa f. sp. spinaciae

Hastalık tipi: Yalancı mantar (Oomycete)

🌦️ Uygun gelişme koşulları:

• Sıcaklık: 10–20 °C (en uygun gelişme aralığı)

• Nem: %85 ve üzeri bağıl nem

• Yağmurlama sulama veya yoğuşma (yoğun sera nemi) hastalığın yayılmasını kolaylaştırır.

• Kötü havalandırma ve yoğun ekim de önemli risk faktörleridir.

 

🧫 Yaşam döngüsü:

• Patojen, spor (konidi ve oospor) formunda bitki artıkları ve toprakta uzun süre canlı kalabilir.

• Rüzgar, yağmur damlaları veya sulama suyu ile yayılır.

• Enfeksiyon genellikle alt yapraklardan başlayarak yukarıya doğru ilerler.

 

🔁 Bulaşma Yolları

1. Tohumla taşınma (özellikle hastalıklı üretim alanlarından gelen tohumlar).

2. Enfekte bitki artıklarıyla (toprakta kışlama).

3. Rüzgar ve yağmur damlalarıyla sporların taşınması.

4. Sera koşullarında yüksek nem → sporların çimlenmesi ve yayılması.

 

🛡️ Ispanak Mildiyösü ile Mücadele Yöntemleri

Ispanak mildiyösüne karşı kimyasal ve kültürel mücadele birlikte uygulanmalıdır.

Çünkü sadece ilaçlama, özellikle serin ve nemli koşullarda tek başına yeterli değildir.

 

🌱 A. Kültürel Önlemler

1. Sertifikalı, hastalıksız tohum kullanın.

2. Dayanıklı ıspanak çeşitleri tercih edin (özellikle "HR" veya "IR" etiketli hibritler).

3. Münavebe (ürün rotasyonu) uygulayın: Aynı tarlaya 2–3 yıl üst üste ıspanak ekmeyin.

4. Damlama sulama sistemi kullanarak yaprak ıslanmasını önleyin.

5. Seralarda iyi havalandırma sağlayın, yoğun ekimden kaçının.

6. Hastalıklı yaprakları ve bitkileri söküp imha edin.

7. Tarladaki bitki artıklarını temizleyin ve toprağı derin sürün.

 

🧪 B. Kimyasal Mücadele

• Hastalık belirtileri görülür görülmez fungisitlerle ilaçlama yapılmalıdır.

• Etkili etken maddeler:

  • Metalaksil + Mancozeb

  • Dimetomorf

  • Azoksistrobin

  • Fosetyl-Al (alüminyum fosetil)

  • Klorotalonil

• 7–10 gün aralıklarla tekrarlanan ilaçlamalar etkili sonuç verir.

• Hasat öncesi bekleme süresine (PHI) mutlaka dikkat edilmelidir.

 

🌿 C. Dayanıklı Çeşit Kullanımı

Modern ıspanak çeşitleri genellikle mildiyöye dayanıklılık genleri taşır.

Tohum alırken etikette "HR: Pfs 1–15" gibi ifadeler varsa, bu Peronospora ırklarına karşı dirençli olduğu anlamına gelir.

Bu türler tercih edilirse hastalık riski büyük oranda azalır.

 

📉 Ekonomik Önemi

• Şiddetli enfeksiyonlarda verim kaybı %70–100’e kadar çıkabilir.

• Ürün pazar değerini kaybeder, yapraklar satışa uygun olmaz.

• Özellikle sera ıspanak üretiminde büyük ekonomik zararlara neden olur.

 

💡 Sonuç

Ispanak Mildiyösü Hastalığı, serin ve nemli dönemlerde hızlı yayılan, ancak erken tanı ve entegre mücadele ile kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Koruyucu uygulamalar (dayanıklı çeşit, iyi havalandırma, uygun sulama) ile birlikte zamanında ilaçlama yapılırsa zararı en aza indirmek mümkündür. Anahtar Kelimeler: ıspanak mildiyösü, peronospora farinosa, ıspanak hastalıkları, mildiyö belirtileri, ıspanak mildiyösü mücadelesi, yaprak hastalıkları, mantar hastalıkları