Örtü Altı Çilek Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Örtüaltı (sera veya yüksek/alçak tünel) çilek yetiştiriciliği, erkenci ve yüksek kaliteli ürün elde etmek için oldukça yaygın ve avantajlı bir yöntemdir. Çilek yetiştiriciliği, topraklı ve topraksız (hidroponik) olmak üzere iki ana sistemde yapılabilir.

İşte örtüaltı çilek yetiştiriciliğinin temel adımları ve dikkat edilmesi gerekenler:

🍓 1. Sistem ve Çevre Hazırlığı

Çilek, soğuğa dayanıklı olsa da kaliteli ve erkenci ürün için kontrollü ortam önemlidir.

• Yetiştirme Sistemi:

  • Topraklı Sistem: Masura (yükseltilmiş sedde) oluşturulur.

  • Topraksız Sistem (Hidroponik): Çilekler genellikle cocopeat (kokopit), perlit veya kaya yünü gibi inert ortamlarda, özel oluklarda veya dikey sistemlerde yetiştirilir. Bu sistem, birim alanda daha fazla bitki ($1 \text{ dekar}$'da $20.000$ - $24.000$ fide) dikimine olanak tanır.

• Toprak İsteği: Topraklı yetiştiricilikte, çilek süzek, kumlu-tınlı ve hafif bünyeli, organik maddece zengin toprakları tercih eder. Yüksek taban suyundan kaçınılmalıdır.

• Malçlama: Yetiştirme masuraları, yabancı ot kontrolü, temiz ürün ve erkencilik sağlamak amacıyla siyah plastik malç ile örtülmelidir. Yaz dikimlerinde dikimden sonraki aylarda, kış dikimlerinde ise dikimden önce uygulanır.

• Havalandırma: Sera veya tünel, nemi ve sıcaklığı kontrol etmek için sık sık havalandırılmalıdır. Durgun ve nemli hava Kurşuni Küf (Botrytis) gibi mantari hastalıklara davetiye çıkarır.

🌿 2. Fide Seçimi ve Dikim

Başarının anahtarı sağlıklı ve kaliteli fide seçimidir.

• Fide Tipi:

  • Frigo Fideler: Soğuk depodan çıkartılan bu fideler, bir gece suda bekletildikten sonra serin saatlerde dikilmelidir.

  • Taze Fideler: Dikim dönemine uygun taze fideler de kullanılabilir.

• Fide Hazırlığı: Dikimden önce kökler $8$-$10 \text{ cm}$'den kesilmeli ve kök boğazında $2$-$3$ genç yaprak kalacak şekilde'taç tuvaleti' yapılmalıdır.

• Dikim Zamanı: Akdeniz Bölgesi'nde erkencilik için yaz dikimi (Ağustos sonu - Eylül ortası) veya kış dikimi (Ekim-Kasım) yapılır.

• Dikim Şekli: Genellikle üçgen dikim şeklinde, $25 \text{ cm} \times 30 \text{ cm}$ veya $30 \text{ cm} \times 35 \text{ cm}$ aralıklarla yapılır. Kök boğazı (taç) tam toprak hizasında olmalı, ne çok derine ne de çok yüzeye dikilmelidir.

• Can Suyu: Dikimden hemen sonra bolca can suyu verilmelidir.

💧 3. Sulama ve Besleme (Fertigasyon)

Çilek, suya karşı hassastır; hem aşırı hem de yetersiz sulamadan kaçınılmalıdır.

• Sulama Yöntemi: En ideal yöntem damla sulamadır. Bu, kök hastalıklarını önler ve su ile gübrenin (fertigasyon) etkin kullanımını sağlar.

• Dikim Sonrası Sulama: Özellikle yaz dikimlerinde, fidelerin tutunması için ilk $15$-$20$ gün günde $2$-$3$ defa üstten (yağmurlama) veya damlama ile sulama yapılabilir.

• Gübreleme (Fertigasyon): Çilek, azot, fosfor, potasyum ve mikro elementleri dengeli bir şekilde ister. Özellikle çiçeklenme ve meyve gelişimi dönemlerinde bu ihtiyaç artar. Topraksız tarımda ise bitkinin ihtiyacına göre hazırlanan besin çözeltisi ile sürekli ve hassas besleme yapılır.

🐝 4. Tozlaşma ve Kültürel Bakım

• Koltuk ve Çiçek Koparılması: İlk dikimden hemen sonra açan ilk çiçekler ve uzayan kollar (stolonlar) koparılmalıdır. Bu, bitkinin enerjisini köklenmeye ve taçlanmaya yönlendirmesini sağlar.

• Tozlaşma: Örtüaltında, kış aylarında rüzgar ve hava sirkülasyonu yetersiz kaldığından, meyvelerde şekil bozuklukları (tek taraflı gelişme) görülür. Bu sorunun en etkili çözümü sera içerisine bombus arısı kovanı koymaktır.

• Hastalık ve Zararlı Kontrolü: Örtüaltı çileğin en büyük zararlıları Kırmızı Örümcek ve Yaprak Bitleridir. Ayrıca yüksek nemde Botrytis (Kurşuni Küf) çok görülür. Mücadelede biyolojik ve kültürel yöntemlere öncelik verilmelidir.

💰 5. Hasat

• Hasat, meyvenin çeşidine özgü renk, tat ve sertliğe ulaştığında yapılır.

• Erkenci seralarda hasat, yöreye ve dikim zamanına bağlı olarak Kasım-Ocak aylarında başlayıp Haziran'a kadar sürebilir.

Örtüaltı çilek yetiştiriciliği, doğru planlama ve bakım ile oldukça kârlı olabilir. Özellikle topraksız (hidroponik) sistemler, birim alanda verimi ciddi ölçüde artırmaktadır.