Örtüaltı Hıyar Yetiştiriciliği Nasıl Yapılır?

Örtüaltı (sera) hıyar (salatalık) yetiştiriciliği, iklim koşullarından bağımsız olarak verimli ve kaliteli ürün almayı sağlayan önemli bir tarım yöntemidir. İşte adım adım örtüaltı hıyar yetiştiriciliğinin temel aşamaları:

🥒 1. Sera Hazırlığı ve İklim Koşulları

• Sıcaklık Kontrolü: Hıyar ılık iklim sebzesidir. İdeal hava sıcaklığı genellikle 15-28°C arasındadır. Geceleri 18°C, gündüzleri yüksek ışık yoğunluğuyla 28°C optimum büyümeyi sağlar. 12°C'nin altı ve 35°C'nin üstü bitkiye zarar verir ve verimi düşürür. Bu nedenle seranın ısıtma ve havalandırma sistemleri çok önemlidir.

• Nem Kontrolü: Bitki için uygun nem oranı %70-80'dir. Aşırı nem (%90 üzeri) veya aşırı kuruluk (%50 altı) mantar hastalıklarına ve verim kaybına neden olabilir. Sera havalandırması bu konuda kritik rol oynar.

• Toprak Hazırlığı:

  • Toprak derin, gevşek bünyeli, organik maddece zengin (en az %5) ve iyi drenajlı olmalıdır. Tınlı-kumlu veya kumlu-tınlı yapılar idealdir.

  • pH'sının hafif asidik (5.5-7.5) olması istenir.

  • Sonbaharda derin sürüm yapılmalı ve dekara 3-6 ton iyi yanmış çiftlik gübresi verilmelidir.

  • Toprak analizi mutlaka yapılmalı ve temel kimyasal gübreleme dikim öncesinde bu analize göre uygulanmalıdır.

🌱 2. Tohum ve Fide Yönetimi

• Çeşit Seçimi: Yetiştirme dönemine (erken ilkbahar, sonbahar vb.) ve seranın özelliklerine uygun, kaliteli, yüksek verimli ve hastalıklara dayanıklı hibrit çeşitler seçilmelidir.

• Yetiştirme Şekli: Hıyar çoğunlukla fide ile yetiştirilir. Fide ile üretim, 2-3 haftalık erkencilik sağlar.

  • Tohum Ekimi: Tohumlar harç veya torf ile doldurulmuş torbalara/viyollere ekilir.

  • Dikim: Fideler 5-6 gerçek yaprağa ulaştığında dikim olgunluğuna gelir. Dikim, havanın serin olduğu saatlerde yapılmalıdır.

  • Dikim Sıklığı: Tek sıralı veya çift sıralı dikim sistemleri uygulanabilir. Örneğin, 100 x 50 x 50 cm aralık ve mesafelerle dikim yapılabilir (yaklaşık 2666 bitki/da).

💧 3. Sulama ve Gübreleme

• Sulama: Hıyar susuzluğa çok hassastır. Kökleri yüzeysel olduğu için sulama sık ve azar azar yapılmalıdır.

  • En sağlıklı sulama şekli damlama sulamadır.

  • Hasat edilen günlerde, hasattan hemen sonra sulama yapılması önerilir.

  • Fazla su, kök çürümesine ve meyvelerin sararmasına neden olabilir. Sulamalar genellikle sabahın erken saatlerinde veya akşamüstü yapılmalıdır.

• Gübreleme (Fertigasyon): Toprak analizi sonuçlarına göre bir uzman tarafından belirlenmelidir.

  • Temel gübreleme (özellikle fosforun tamamı) dikimden önce tabana verilir.

  • Daha sonraki dönemlerde, bitkinin gelişim evrelerine uygun olarak suyla birlikte (fertigasyon) düzenli aralıklarla besin maddeleri verilmelidir.

✂️ 4. Kültürel İşlemler (Budama ve İpe Alma)

• Budama: Serada verimi ve hava sirkülasyonunu artırmak için budama zorunludur.

  • Bitki 60-70 cm boya ulaştığında, alt kısımdaki (topraktan itibaren ilk 30-35 cm'lik) boğumlardaki koltuk sürgünleri ve varsa çiçekler temizlenmelidir. Bu, bitkinin kuvvetli gelişmesini sağlar.

  • Ana gövdedeki meyvelerin iyi gelişmesi için yaprak koltuklarından çıkan sürgünler (koltuk sürgünleri) çeşidin verim tipine göre budanır veya tamamen alınır.

• İpe Alma (Askıya Alma): Bitkinin ayakta durmasını sağlamak, birim alanda daha fazla bitki yetiştirmeye imkan vermek ve serada hava sirkülasyonunu sağlamak için yapılır. Bitki boylandıkça saat yönünün tersine iplere sardırılır.

5. Hastalık ve Zararlılarla Mücadele

• Hıyar sebzeler arasında hastalıklara karşı en hassas olanlardan biridir.

• Kültürel Önlemler: Seralar iyi havalandırılmalı, yüksek nem önlenmeli, fazla sulama ve sık dikimden kaçınılmalıdır. Hastalıklı bitkiler sökülüp imha edilmelidir.

• Ekim Nöbeti: Toprak hastalıklarının yoğun olduğu alanlarda en az 5 yıllık ekim nöbeti uygulanmalıdır.

• Kimyasal Mücadele: Gerekli hallerde uzman tavsiyesi ile uygun bitki koruma ürünleri kullanılmalıdır.

🗓️ 6. Hasat

• Hasat, meyveler pazar değerini kaybetmeden, yani şişkinleşip irileşmeden düzenli aralıklarla yapılmalıdır.

• Yetiştirme dönemine bağlı olarak gün aşırı veya üç günde bir hasat yapılması tavsiye edilir.

• Meyveler, dala bağlanan sapıyla birlikte keskin bir bıçak veya makas yardımıyla bitkiden ayrılmalıdır. Sabahın erken saatlerinde hasat yapmak ürün kalitesini korumaya yardımcı olur.

Bu aşamalar, genel örtüaltı hıyar yetiştiriciliği için temel bir rehberdir. Başarılı bir yetiştiricilik için bölgesel koşullara, seçilen çeşide ve toprak analizi sonuçlarına göre bir ziraat mühendisinden detaylı destek almanız önemlidir.