Bitkilerde Görülen Bakteriyel Hastalıklar Ve Teşhis Yöntemleri

Bitkilerde Bakteriyel Enfeksiyon Belirtileri ve Erken Teşhis Teknikleri

Bakteri: Gerçek bir hücre çekirdeği içermeyen, genetik materyali hücre içerisinde dağınık halde bulunan, hücrelerin yaşına ve bulunduğu ortama bağlı olarak farklı büyüklüklerde olan bölünerek çoğalan canlılardır. Fitopatojen bakteriler asit ortama duyarlıdır. En iyi geliştikleri pH:7.0-8.0 arasındadır. Bitki patojeni bakterilerin çoğu aerobtur. 

Ana bakteriyel hastalık belirtileri

-    Bakteriyel yaprak lekeleri ve yanıklıklar
-    Bakteriyel kanserler
-    Bakteriyel solgunluklar
-    Bakteriyel yumuşak çürüklükler
-    Bakteriyel urlar ve aşırı gelişmeler
 

* Temel belirti hastalığın erken dönemlerinde sulumsu görünüş ve bakteriyel akıntı

Hastalıklı Bitkilerde Ortaya Çıkan Belirtiler

Biyotik ya da abiyotik nedenlerle hastalanmanın bir sonucu olarak önce hücre ve doku düzeyinde daha sonra organ düzeyinde hastalık belirtileri yani simptomlar ortaya çıkar. Bu belirtiler başlangıçta hücre düzeyindeyken makroskobik olarak (gözle görülebilir) fark edilmediği halde doku ve organ düzeyindeki değişimler gözle kolayca fark edilebilir. Hücre ve doku düzeyindeki değişimlerin yanında hastalıklı bitkide fizyolojik değişikliklerde görülmektedir. 
 

Hastalıklı Bitkilerde Görülen Simptomlar

• 1)  Doku ve Organlarda Ölümler (nekrozis)
• 2)  Renk Değişiklikleri (kloroz)
• 3)    Şekil Bozuklukları (deformasyonlar)

Doku ve Organlarda Ölümler (Nekrozis)

Ölmüş dokuya "nekrotik" ya da "nekroze olmuş" doku denir. Bitkide siyahlaşma veya kahverengileşme şeklinde görülür. Nedeni, patojenin salgıladığı enzimler ve toksinlerle hücre yapısını bozmasıdır. Çimlenme ve fide döneminde ve gelişme döneminde olmak üzere iki farklı şekilde görülür. 

1)    Çimlenme ve Fide Döneminde Nekrozis: çimlenmenin başlangıcında patojenin enfeksiyonu sonucu fide toprak yüzeyine çıkamadan ölür ya da çıkış sonrasında fidelerin kök boğazında incelme, nekrotik lekeler, yan köklerde kahverengileşme şeklide görülür. 

2)    Gelişme Döneminde Nekrozis:

1. 2.1. Lokal Lekeler: Toprak üstü organlarda yaprak, gövde, çiçek ve meyvelerde hemen hemen her hastalık için değişen şekil, irilik ve renkte oluşan lekelerdir. Paraziter etmenlerden funguslar çoğunlukla yuvarlak, bakteriler sulu ve yağlı şekilde köşeli veya yuvarlak, virusler ise mozaik ve halkalı lekelere neden olurlar.
2. 2.2. Yanıklık: Özellikle yaprak, çiçek ve genç sürgünlerde sık rastlanan, kısa sürede hızla ilerleyip büyüyen ve lokal lekelerden farklı olarak sınırları belli olmayan nekroza yanıklık denir. Patojenlerin neden olduğu yanıklıklar genel olarak fungal veya bakteriyel kökenlidir. 
3. 2.3. Yaralar: Abiyotik ve biyotik nedenlerden dolayı özellikle gövde, dal ve sürgünlerin kabuk tabakalarında ortaya çıkan çöküntü, ezilme, yarılma, parçalanma şeklinde meydana gelen ölü alanlardır.
4. 2.4.Çürüklükler: Taze sebze ve meyvelerde çoğu zaman olgunluğa yakın yada olgunlaşma zamanında bahçede başlayıp depoda devam eden parankimatik doku bozulmalarıdır. 3 farklı şekilde ortaya çıkar:
5. 2.4.1. Yumuşak ve Sulu Çürüklükler
6. 2.4.2. Kuru Çürüklükler
7. 2.4.3. Kök (odun) Çürüklükleri
8. 2.5. Solgunluk: Bitkide turgor basıncının düşmesi veya herhangi bir nedenle hücre ve dokulara yeteri kadar suyun gidememesi sonucunda bitkinin solması ve pörsümesidir. 2 şekilde ortaya çıkar:
9. 2.5.1. Geçici Solgunluk: Fizyolojik nedenlerden kaynaklanır. Koşullar normale döndüğünde bitki tekrar eski haline dönebilir. 
10. 2.5.2. Sürekli Solgunluk: Patojenlerin istilası sonucu bitki su iletimindeki aksamalar sonucunda ortaya çıkar. Bu hastalıklara "vasküler solgunluk hastalıkları" denir. Bu şekilde meydana gelen solgunlukların geriye dönüşü yoktur.

Renk Değişiklikleri

Bitkilerde normal olarak yeşil olması gereken toprak üstü kısmının bazı abiyotik ve biyotik faktörlerin etkisiyle sararması, beyazlaşması veya kızarması şeklinde ortaya çıkan belirti tipidir. Bitkiye yeşil rengi veren klorofilin tamamen ortadan kalkmasıyla beyazlaşma, klorofil oluşumunda ortaya çıkan gerileme veya klorofilin zarar görmesiyle sararma, dokuda antosiyan birikmesiyle kızarmaya ortaya çıkar. En sık rastlanan renk değişikliği sararma (kloroz)dır. Klorozun nedeni bitkinin topraktan yeteri kadar su ve mineral madde alamaması, demir noksanlığı, bacalardan çıkan kükürtdioksit (SO2) gazı gibi abiyotik nedenler olabildiği gibi, bazı viral ve fungal etmenler de olabilir. 

Şekil Bozuklukları(Deformasyonlar)

Kültür bitkilerinin hücre, doku ve organlarında ortaya çıkan,normalin üzerinde veya altında gelişme ve çoğalma şekil bozukluklarına neden olur. Nedenleri bakteri, fungus, virus gibi çeşitli patojenlerin yanı sıra nematodlar, böcekler ve hormon bileşikli herbisitler de olabilir. Tümör oluşumu ve biçimsiz oluşumlar olarak ikiye ayrılabilir:

1.    Tümör (ur) Oluşumu: Bitkinin çeşitli kısımlarında oluşan tümör, gal veya ur oluşumu aşırı bölünmenin ürünleridir. Bu oluşumlar kök, gövde, dal, sürgün, tomurcuk, yaprak, çiçek, meyve gibi bitkinin hemen her yerinde oluşabilir. Urlar genellikle bitkinin kök boğazında oluşur. Ur oluşumuna neden olan en yaygın rastlanan ve çok konukçulu patojen Agrobacterium tumefaciens' tir.
  

Biçimsiz Oluşumlar (deformasyon, çalılaşma, azmalar)

Canlı veya cansız etmenlerden kaynaklanabilir. Hormon karekterli herbisitler(yabancı ot öldürücüler), toprakta zararlı kimyasalların bulunması,genetik bozukluklar, toprak ve çevre koşullarındaki ani değişiklikler cansız etkenler arasında sayılabilir. Biyotik(canlı) etmenler olarak ise bakteriler, virusler, viroidler, fitoplazmalar, spiroplazmalar, nematodlar, böcekler sayılabilir. Biyotik faktörlerden en fazla karşılaşılan viral etmenlerdir.