Önemli Ekmeklik Buğday Çeşitleri (Triticum Aestivum)
Ekmeklik buğday (Triticum\ aestivum), dünya genelinde en çok üretilen ve temel gıda maddesi olan unun kaynağıdır. Ekmeklik çeşitler, iyi kabarma (hacim alma) yeteneği ve elastik hamur yapısı sağlamak için yüksek ve kaliteli Gluten içeriğine sahip olmalıdır.
Türkiye'de ekmeklik buğday çeşitleri, ekim zamanlarına (Kışlık, Yazlık) ve un kalitelerine göre sınıflandırılır.
İşte Türkiye'de yaygın olarak kullanılan ve öne çıkan önemli ekmeklik buğday çeşitleri:
🌾 Önemli Ekmeklik Buğday Çeşitleri (Triticum Aestivum)
Ekmeklik buğday seçiminde temel kriterler; Verim Potansiyeli, Soğuğa/Kurağa Dayanım, Hastalık Dayanımı ve Gluten Kalitesidir.
1. Kışlık ve Alternatif Ekmeklik Çeşitler
Bu çeşitler, sonbaharda ekilip kış soğuklarına dayanabilen ve Türkiye'nin geniş tarım arazilerinde ana ürünü oluşturan tiplerdir.
| Çeşit Adı | Bölgesel Yaygınlık | Öne Çıkan Özellikler |
| Gerek-79 | İç Anadolu, Orta Karadeniz. | Çok yaygın ve klasik bir çeşittir. Yüksek verimli, soğuğa dayanıklı ve iyi ekmeklik kalitesine sahiptir. |
| Bezostaja 1 | Kışlık ekimin yapıldığı tüm bölgeler. | Rus kökenli, soğuğa ve kışa çok dayanıklı, kaliteli ekmeklik özelliklerine sahip, eski ancak halen kullanılan bir çeşittir. |
| Sultan | Marmara, Trakya, Ege. | Orta erkenci, yüksek verimli ve stres koşullarına toleranslı modern bir çeşittir. |
| Çetinel-2000 | İç Anadolu, Güneydoğu. | İyi verim potansiyeli ve ekmeklik kalitesine sahip, dayanıklı bir çeşittir. |
| Selimiye | Trakya, Marmara. | Marmara Bölgesi'nde ıslah edilmiş, pas hastalıklarına ve yatmalara karşı dayanıklı, kaliteli bir çeşittir. |
| Pehlivan | Trakya, Marmara. | Yüksek verim potansiyeli ve iyi ekmeklik kalitesiyle Trakya'da yaygın olarak kullanılır. |
| Karahan-99 | İç Anadolu, Doğu Anadolu. | Soğuk ve kurağa karşı toleransı yüksek, kaliteli un veren bir çeşittir. |
2. Kalite Odaklı Ekmeklik Çeşitler (Yüksek Glüten)
Bu çeşitler, özellikle fırıncılık sektörünün talep ettiği yüksek protein ve iyi glüten yapısına sahip un kalitesini hedefler.
-
Atay-85: Beyaz taneli, iyi ekmeklik kalitesine sahiptir.
-
Es-26: Orta erkenci, iyi verim ve yüksek glüten kalitesi sunar.
3. Yazlık (Bahar) Ekmeklik Çeşitler
Bu çeşitler, kışı geçiremeyecek kadar soğuk olan (Doğu Anadolu'nun yüksek rakımlı yerleri gibi) veya kışlık ekimin yapılamadığı bölgelerde erken ilkbaharda ekilir ve yazın hasat edilir.
-
Sönmez-2001, Yayla-305: Kısa vejetasyon (yetişme) süresi olan ve ilkbaharda ekime uygun çeşitlerdir.
Ekmeklik Buğday Seçiminde Önemli Kriterler
-
Ekim Zamanı Uyumu: Çeşidin Kışlık (Sonbahar ekimi) veya Yazlık (İlkbahar ekimi) olmasına göre bölgenizin iklim şartlarına uygun seçim yapın.
-
Verim vs. Kalite Dengesi: Yüksek verim (tonaj) veren çeşitler bazen daha düşük glüten oranına sahip olabilir. Pazar talebinize göre yüksek verim (çoğu bölge) veya üstün ekmeklik kalitesini (özel un sanayii) hedefleyen çeşitler seçin.
-
Hastalık Dayanımı: Özellikle Sarı Pas, Kara Pas ve Sürme gibi buğday hastalıklarına karşı güncel dayanım genlerine sahip, yeni tescil edilmiş çeşitleri tercih etmek verim kaybını önler.
-
Yatmalara Dayanım: Özellikle sulu ve yüksek verim hedeflenen yerlerde bitki boyu kısa, gövdesi kuvvetli çeşitler seçilerek hasat öncesi rüzgar ve yağmurdan kaynaklanan yatma (devrilme) riski azaltılmalıdır.
Bölgenizin hangi iklim tipine sahip olduğunu belirtirseniz (örneğin kurak İç Anadolu, yağışlı Trakya vb.), daha spesifik çeşit önerilerinde bulunabilirim.
- İrem
- ***@sorhocam.com