Önemli Makarnalık (Durum) Buğday Çeşitleri
Makarnalık buğday, diğer adıyla Durum Buğdayı (Triticum\ durum), sert yapısı, yüksek protein içeriği ve parlak sarı rengi sayesinde makarna, irmik ve bulgur üretiminde kullanılan en önemli buğday türüdür.
Türkiye, makarnalık buğday üretiminde dünya çapında önemli bir yere sahiptir, özellikle Güneydoğu ve İç Anadolu Bölgesi'nde yoğun olarak yetiştirilir.
İşte Türkiye'de yaygın olarak yetiştirilen ve kaliteli ürün veren önemli makarnalık buğday çeşitleri:
🌾 Önemli Makarnalık (Durum) Buğday Çeşitleri
Makarnalık buğday çeşitleri seçilirken ana kriterler, yüksek irmik kalitesi, sarı pigment yoğunluğu (L*b* değeri), protein oranı ve hastalık dayanımıdır.
1. Bölgesel ve Yaygın Kullanılan Çeşitler
Bu çeşitler, yıllardır verim ve kalite açısından kendilerini kanıtlamış, geniş adaptasyon kabiliyetine sahip çeşitlerdir.
| Çeşit Adı | Köken / Islah Yılı | Öne Çıkan Özellikleri |
| Gediz-75 | Ege Bölgesi | İyi kalite ve verim dengesine sahiptir. Özellikle İç Anadolu'da tercih edilir. |
| Kızıltan-91 | Güneydoğu Anadolu | Yüksek verimli, adaptasyon yeteneği geniş, kaliteli bir çeşittir. |
| Harran | Güneydoğu Anadolu | Özellikle Şanlıurfa ve çevresi için geliştirilmiş, verimi yüksek bir durum buğdayıdır. |
| Ceyhan-99 | Çukurova Bölgesi | Makarnalık kalitesi yüksek, Güneydoğu'da ve Akdeniz'de ekilen bir çeşittir. |
| Fırat-93 | Güneydoğu Anadolu | Özellikle kurak ve zorlu koşullara dayanımı yüksek olan ve yaygın kullanılan bir çeşittir. |
| Selçuklu-97 | Konya Bölgesi | İyi adaptasyon yeteneği ve verimi ile İç Anadolu Bölgesi'nde önemli bir yere sahiptir. |
2. Yüksek Kaliteli İrmik ve Pigment Çeşitleri
Bu çeşitler, özellikle ihracat pazarına yönelik, en üst düzeyde makarna kalitesi (sarı renk ve pişme direnci) hedeflendiğinde tercih edilir.
-
Aydın-98: Yüksek verim potansiyeline sahip, sarı pigment ve protein içeriği oldukça yüksek bir makarnalık çeşittir.
-
Kunduru Çeşitleri (Yerel): Özellikle Güneydoğu'da yetiştirilen yerel Kunduru tipleri, geleneksel olarak bulgurluk ve makarnalık kalitesi yüksek olan çeşitlerdir.
-
Zenit, Sarıçanak: Farklı bölgelerde denenen ve yüksek kalitede irmik potansiyeli gösteren tescilli çeşitlerdir.
3. Çeşit Seçiminde Kritik Faktörler
Makarnalık buğday yetiştiricilerinin çeşit seçimi yaparken şu faktörlere dikkat etmesi gerekir:
-
Bölgesel Uyum ve Hastalık Dayanımı: Çeşidin, ekim yapılacak bölgenin iklimine, özellikle sarı pas ve septorya gibi buğday hastalıklarına karşı dayanıklılığına bakılmalıdır.
-
İrmik Kalitesi: Makarnalık kalitenin temel göstergeleri olan;
-
Protein Oranı (Minimum %12-13 istenir).
-
Sarı Pigment (L*b* Değeri): Makarnanın canlı sarı rengini veren karotenoid miktarının yüksek olması.
-
Hektolitre Ağırlığı: Danenin dolgunluğunu gösteren bu değerin yüksek olması.
-
-
Ekim Dönemi: Çeşidin kışlık (Ekim-Kasım) veya yazlık (İlkbahar) ekime uygun olup olmadığı kontrol edilmelidir. Türkiye'deki makarnalıkların çoğu kışlık veya alternatif (sonbahar veya erken ilkbahar) ekime uygundur.
Makarnalık buğdaylar, ekmeklik buğdaylara göre genellikle daha az suya ihtiyaç duyar ve kuraklığa karşı daha dayanıklı olma eğilimindedirler. Size hangi bölge için makarnalık buğday çeşidi önerisi istersiniz?