Sebzelerde Yeşilkurt Nedir? Zararları Ve Mücadele Yöntemleri

Yeşilkurtlar, özellikle tarla ve sebze bitkilerinde, ayrıca meyve ağaçlarının genç sürgünlerinde büyük ekonomik kayıplara neden olan polifag (çok yiyen) bir zararlı grubudur. Belirttiğiniz türler, Pamuk Yeşilkurdu (Heliothis armigera) ve Huş Yeşilkurdu (Heliothis viriplaca), en yaygın ve yıkıcı türlerdendir. İşte Yeşilkurtların genel özellikleri, zararları ve mücadele yöntemleri:

🐛 Yeşilkurt (Helicoverpa spp. / Heliothis spp.)

Yeşilkurtlar, Lepidoptera (Kelebekler) takımının Noctuidae (Baykuş Kelebekleri) ailesine ait olup, asıl zararı larva döneminde verir.

Yeşilkurt

1. Tanımı ve Yaşayışı

Aşama	Özellikler
Ergin (Kelebek)	Kanat açıklığı 35-40 mm civarında, rengi türlere göre sarımsı kahverengiden yeşilimsi kahverengiye değişir. Kelebekler gece aktiftir.
Kışlama	Kışı genellikle pupa döneminde, toprağın 5-10 cm derinliğinde geçirirler.
Yumurta	Yumurtalar tek tek, bitkinin genç yapraklarına, sürgün uçlarına, çiçek tomurcuklarına veya meyvelerin üzerine bırakılır. Limon sarısı renktedir.
Larva (Yeşilkurt)	Başlangıçta 1-2 mm, tam gelişmiş hali 35-40 mm uzunluğundadır. Rengi, beslendiği bitkiye göre yeşilden kahverengi ve siyaha kadar değişebilir. Vücutlarında boyuna uzayan açık renkli şeritler bulunur.
Döl Sayısı	Koşullara bağlı olarak yılda 3 ila 5 döl verebilirler. Bu da popülasyonlarının yaz boyunca sürekli yüksek kalmasına neden olur.
Konukçuları	Pamuk (en önemli konukçu), domates, biber, patlıcan, mısır, tütün, nohut, fasulye, nar, şeftali ve pek çok yabancı ot.

2. Zarar Şekilleri

Yeşilkurt larvaları, bitkinin hemen hemen tüm yeşil kısımlarında beslenir, ancak en büyük zararı meyve ve generatif organlarda (çiçek, tomurcuk) verir.

Erken Dönem Zararı (Genç Larvalar):
- Yumurtadan yeni çıkan küçük larvalar, genç yaprakların ve sürgün uçlarının etli kısımlarını yiyerek zarar verir.
Generatif Organ Zararı (Olgun Larvalar):
- Pamukta: Pamuk kozalaklarına girerek içindeki lifleri ve tohumları yerler. Girdiği kozalak erken açılır ve kalitesi bozulur.
- Domateste: Genellikle meyvenin sap kısmına yakın yerden girer ve meyvenin içinde beslenir. Zarar gören meyve çürür, kalitesini kaybeder ve pazarlanamaz hale gelir. Bir larva, olgunlaşıncaya kadar birden fazla meyvede beslenebilir.
- Diğer Sebzelerde: Biber ve patlıcanda meyvelere, mısırda koçan püsküllerine ve tanelere, tütünde ise yaprak tomurcuklarına zarar verir.
Ekonomik Kayıp:
- Larvanın girdiği meyve/ürün kısmı hasat edilemez duruma gelir, bu da doğrudan yüksek verim ve kalite kaybına neden olur.

3. Mücadele Yöntemleri

Yeşilkurt ile mücadele, özellikle tarla bitkilerinde zorlayıcıdır, çünkü larvalar meyve içine girdikten sonra kimyasallarla kontrol edilemez. Bu yüzden mücadele, larva meyveye girmeden önce yapılmalıdır.

A. Kültürel Önlemler

Derin Sürüm: Kışın ve erken ilkbaharda derin sürüm yapılarak toprakta kışlayan pupa dönemindeki zararlılar yüzeye çıkarılır ve doğal düşmanlar tarafından avlanması veya kuruyarak ölmesi sağlanır.
Yabancı Ot Temizliği: Ergin kelebeklerin yumurtalarını bırakmak için kullandığı yabancı otlar ve ilk dölün geliştiği yabancı konukçular tarladan uzaklaştırılmalıdır.
Erken Ekim: Bazı ürünlerde (örneğin pamukta), erken ekim yaparak bitkinin en hassas dönemi (kozalak oluşumu) zararlı yoğunluğunun en düşük olduğu döneme denk getirilebilir.

B. Biyolojik Mücadele

Yeşilkurtların doğada çok sayıda doğal düşmanı (asalak ve avcı) bulunur.

Parazitoitler: Trichogramma türü yumurta parazitoitleri, yeşilkurt yumurtalarını parazitleyerek popülasyon artışını önemli ölçüde engeller.
Predatörler: Uğur böcekleri, Orius (avcı) türleri ve bazı örümcekler de larvalarla beslenir.
Mikrobiyal İlaçlar: Bacillus thuringiensis (Bt) içeren biyolojik insektisitler, genç larvalara karşı etkili ve doğal düşmanlara zarar vermeyen bir alternatiftir.

C. Kimyasal Mücadele

Kimyasal mücadele, popülasyon takip edilerek ve doğru zamanda yapılmalıdır.

Zamanlama (En Kritik Adım): İlaçlama, yumurtadan yeni çıkan ve henüz meyveye girmemiş olan genç larvalara karşı yapılmalıdır. Larva meyveye girdikten sonra kimyasal mücadelenin etkinliği kalmaz.
Eşik Değerler:
- Pamukta: 100 bitkide belli bir sayıda (türlere göre değişir, örneğin 5 adet) yumurta veya genç larva görüldüğünde.
- Domateste: 100 bitkide 5 yumurta veya 5 larva görüldüğünde ilaçlamaya başlanabilir.
Uygulama: Kimyasal uygulama, kelebeklerin yumurtalarını yoğun bıraktığı dönem (Ergin uçuş takibi) sonrasında, larvalar çıkmaya başladığında yapılmalıdır. Seçici insektisitler, faydalı böcekleri korumak için tercih edilmelidir.

❓ Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Yeşilkurt (Heliothis/Helicoverpa) hangi dönemde en büyük zararı verir?

En büyük ekonomik zarar, böceğin larva (tırtıl) döneminde görülür. Larvalar özellikle çiçek, tomurcuk ve meyveleri yiyerek ürünün pazar değerini tamamen yok eder.

2. Yeşilkurt larvaları nasıl tanınır?

Larvalar, yeşilden kahverengiye değişen renkte, 35-40 mm uzunluğunda, tırtıl şeklindedir ve vücutlarında genellikle boyuna uzanan açık renkli şeritler bulunur.

3. Domateste Yeşilkurt zararı nasıl ayırt edilir?

Larva, genellikle meyvenin sapına yakın bir yerden girer ve meyvenin içinde beslenir. Zarar gören meyve genellikle çürür. Bir larvanın birden fazla meyvede delik açması tipiktir.

4. Kimyasal mücadelede başarılı olmak için en kritik zaman nedir?

En kritik zaman, larvaların yumurtadan yeni çıktığı ve henüz meyveye (kozak, domates vb.) girmeden önceki dönemdir. Larva meyveye girdikten sonra ilaçlar etkisiz kalır.

5. Yeşilkurt popülasyonunu düşürmek için hangi kültürel yöntem uygulanır?

Yonca Hortumlu Böceği'nde olduğu gibi, toprakta kışlayan pupa dönemindeki zararlıları yok etmek amacıyla, kış sonunda veya erken ilkbaharda derin sürüm yapılması en etkili kültürel yöntemdir.

İlginizi Çekebilecek Konu Başlıkları