Phoma Yaprak Lekesi Hastalığı Belirtileri, Nedenleri Ve Mücadelesi

Phoma Yaprak Lekesi, şeker pancarında özellikle tohum ve fide döneminde büyük önem taşıyan bir hastalıktır.

İşte Phoma Yaprak Lekesi Hastalığı'nın (Phoma betae) belirtileri, nedenleri ve etkili mücadele yöntemlerini içeren SEO uyumlu makaleniz:

🍂 Phoma Yaprak Lekesi Hastalığı: Şeker Pancarı Üretiminde Tohumdan Gelen Tehdit ve Mücadele Yöntemleri

Şeker pancarı yetiştiriciliğinde karşılaşılan fungal hastalıklardan biri olan Phoma Yaprak Lekesi Hastalığı, Phoma betae (Mükemmel aşaması: Pleospora betae) mantarı tarafından meydana getirilir. Bu hastalık, sadece yapraklara değil, bitkinin tüm kısımlarına ve özellikle tohum çimlenmesine zarar vererek verim ve kalite kayıplarına yol açabilir.

Hastalık, çoğunlukla tohumla taşınması ve fide döneminde'çökerten' olarak ortaya çıkması nedeniyle, mücadele edilmesi gereken önemli bir sorundur.

1. Hastalığın Etmeni ve Nedenleri

Phoma Yaprak Lekesi Hastalığı'nın etmeni olan Phoma betae mantarı, şeker pancarı (Beta vulgaris) bitkisinin kök, yaprak, gövde ve tohumları dahil tüm kısımlarını enfekte edebilir.

A. Hastalık Kaynakları (Nedenleri):

1. Tohum Kaynaklı Bulaşma: Phoma betae'nin en önemli yayılma ve bulaşma şekli enfekteli tohumlardır. Mantar, tohum içerisinde veya yüzeyinde kışlayarak uzun mesafelere taşınır ve ilk enfeksiyonu başlatır.

2. Toprak ve Bitki Artıkları: Bulaşık tarlalarda kalan bitki döküntüleri ve toprak altındaki dirençli mantar yapıları, bir sonraki sezonda enfeksiyon kaynağı olarak kalır.

3. Konukçu Bitkiler: Ispanak ve kinoa gibi aynı familyadan bazı kültür bitkileri ve yabancı otlar da mantarın konukçusu olabilir.

B. Enfeksiyonu Destekleyen Koşullar:

Hastalık genellikle ılıman sıcaklıklarda ve yüksek nem koşullarında yayılım gösterir. Rüzgâr, yağmur suları ve sulama suyu, mantarın sporlarını (konidilerini) sağlıklı bitkilere taşıyarak ikincil enfeksiyonları başlatır.

2. Hastalığın Belirtileri

Phoma betae, bitkinin gelişim dönemine bağlı olarak farklı belirtiler gösterir:

A. Fide ve Genç Bitki Dönemi (Kök Yanıklığı/Çökerten):

• Tohum Çimlenmeme: Ağır enfekteli tohumlarda çimlenme öncesi ölümler meydana gelir.

• Fide Çökerten: Toprak yüzeyine çıkan genç fidelerin hipokotil (kök boğazı) kısımlarında kahverengi-siyah renk değişiklikleri ve lezyonlar görülür. Fideler zayıflar, solar ve kök boğazlarından kırılarak toprağa devrilir (çökerten hastalığı).

B. Olgun Yaprak Dönemi (Yaprak Lekesi):

• Lekelerin Şekli: Yapraklar üzerinde büyük, yuvarlak veya oval şekilli, açık renkli (gri-kahverengi) lekeler oluşur.

• Konsantrik Halkalar: Lekelerin etrafında bazen koyu renkli, konsantrik (iç içe) halkalar görülebilir.

• Piknidyumlar: Lekelerin ortasındaki ölü doku üzerinde dikkatli bakıldığında, mantarın spor keseleri olan küçük, siyah noktacıklar (piknidyumlar) gözlemlenir. Bu, hastalığın en karakteristik tanısıdır.

• Kuruma ve Dökülme: Enfeksiyon ilerledikçe yapraklar sararır, kurur ve vaktinden önce dökülür.

C. Kök ve Taç Kısmında:

• Kök Çürüklüğü: Kök boğazına yakın kısımlarda koyu renkli ve çökmüş lezyonlar görülebilir. Bu belirtiler, zamanla siyah, kuru ve süngerimsi bir çürüklüğe dönüşebilir.

3. Phoma Yaprak Lekesi Hastalığı ile Mücadele Yöntemleri

Mantarın tohumla taşınma özelliği nedeniyle mücadelede koruyucu önlemler ve tohum ilaçlaması büyük önem taşır.

A. Kültürel Önlemler:

1. Sertifikalı Tohum Kullanımı: Hastalıktan ari, sertifikalı ve ilaçlanmış tohum kullanmak, hastalığın tarlaya girişini önlemede en etkili yoldur.

2. Ekim Nöbeti (Münavebe): Tarlada kalan bitki artıklarını ve mantar sporlarını azaltmak için şeker pancarının aynı tarlaya en az 2-3 yıl arayla ekilmesi önerilir.

3. Derin Sürüm ve Bitki Artıklarının İmhası: Hasattan sonra bulaşık bitki artıklarının derince toprağa gömülmesi veya tarladan uzaklaştırılıp imha edilmesi önemlidir.

4. Dengeli Gübreleme: Aşırı azotlu gübrelemeden kaçınmak ve bitkiyi genel besin elementleri açısından dengeli tutmak, bitkinin direncini artırır.

B. Kimyasal Mücadele:

Kimyasal mücadele, genellikle tohum ilaçlaması ve yapraklarda yaygınlık durumuna göre yeşil aksam ilaçlaması şeklinde yapılır.

1. Tohum İlaçlaması (Zorunlu Adım): Phoma betae mantarının tohumla taşınan yapısına karşı, ekim öncesinde tohumların ruhsatlı fungisitler ile ilaçlanması zorunludur.

2. Yeşil Aksam İlaçlaması: Yaprak lekesi belirtileri görülmeye başladığında, özellikle Cercospora yaprak lekesi ile mücadele amacıyla kullanılan bazı geniş spektrumlu fungisitler, Phoma yaprak lekesine karşı da etkili olabilmektedir. İlaçlamaya, hastalık için uygun hava şartları oluştuğunda ve ilk belirtiler görülür görülmez başlanmalıdır.

❗️ Öneri: Kimyasal mücadelede kullanılacak ilaçlar ve dozajlar için mutlaka yerel Tarım ve Orman Bakanlığı'nın ruhsatlı Bitki Koruma Ürünleri listeleri ve teknik talimatları takip edilmelidir.

Phoma Yaprak Lekesi hastalığı, özellikle fide ve tohum sağlığı üzerinde yarattığı risk nedeniyle, çiftçilerin kültürel ve kimyasal önlemleri birlikte uygulamasını gerektiren bir hastalıktır.