Topraksız Tarımda Organik Substratlar Nelerdir?

ORGANİK SUBSTRATLAR

a)Torf: Su altında ve bataklıklarda yetişen bitkilerin uzun vejetasyonlar boyunca bıraktıkları artıkların havasız koşullarda parçalanıp birikmesinden oluşur. Torf kalitesi ayrışma derecesi ve oluştuğu bitki türlerine bağlı olarak değişmektedir. Topraksız tarımda humuslaşma derecesi H1-H4 olan torflar iyi sonuç vermektedir. Sphagnum yosunu yetiştirme ortamı olarak en kaliteli torfları oluştururlar. 
Hafiftir, su tutma kapasitesi ve katyon değişim kapasitesi yüksektir. 

pH’yı yükseltmek için kireç ilavesi gerekebilir. Zamanla kesekleşerek havalanma kapasitesi azalmaktadır. Atık sorunu yoktur. Topraksız tarımdan sonra toprak düzenleyici olarak veya saksılı bitkilerin yetiştiriciliğinde kullanılabilir. Topraksız tarımda kullanımı sınırlıdır.

b)Hindistan Cevizi Torfu (Cocopeat, Coir): Tropik bölgelerde yetiştirilen bir palmiye türü olan Hindistan cevizi (Cocos nucifera) bitkisinden elde edilen lifli organik bir ortamdır. Hindistan cevizi meyvesinin kabuk kısmındaki küçük liflerden elde edilir. Tüm dünyada topraksız tarımda kullanımı gittikçe artmaktadır. Nakliye kolaylığı sağlamak amacıyla 5-25kg’lık sıkıştırılmış bloklar halinde satılmaktadır. Kullanım öncesi su ile şişirilir. Topraksız tarımda kullanılmak üzere kaya yünü gibi plastik ile kaplı olarak satışı yaygınlaşmaktadır. Ürün kaynağı ve gördüğü işlemlere bağlı olarak özellikleri değişmektedir. Gerektiğinde sterilize edilebilir. Atık sorunu yoktur.

c)Ağaç Kabuğu: Orman ve kağıt endüstrisinin yan ürünüdür. Tanecikler kırpılıp elenerek istenen büyüklük elde edilir. Kullanılan ağacın türüne bağlı olarak ya kompostlanarak ya da taze olarak kullanılabilir. Yumuşak odunlu ağaçların (iğne yapraklılar-çam, köknar, ladin gibi) kabukları kompost edilmeden kullanılabilir. Kullanım öncesi kabukların iyice ısıtılması gerekmektedir. Genellikle orkide, anthurium gibi süs bitkileri yetiştiriciliğinde ve fidanlıklarda kullanılmaktadır. Sert odunlu ağaçların (geniş yapraklılar-akçaağaç, meşe gibi) kabukları kompost işlemine tabii tutulmalıdır. Kalitesi ağacın türüne, tanecik büyüklüğüne ve kompostlama işlemine göre değişmektedir. Kompostlama yaparken azotlu gübre ilave edilmelidir. Zehirli maddeler (monoterpenler, fenoller) içeren bazı ağaçlarda kompostlama sırasında bu maddelerin etkisi yok olmaktadır. Ağaç kabuğunda atık sorunu yoktur.

d)Talaş: Orman endüstrisinin yan ürünü olan talaş ve yonga bol miktarda bulunduğu için yetiştirme ortamı olarak kompostlanarak kullanılabilmektedir. Bu amaçla özel olarak yetiştirilmiş ağaç lifleri azot ilave edilerek kullanılmaktadır. Bu materyaller ağaç kabuğuna göre daha kısa sürede ayrışmaktadır. Kalitesi ağacın türüne ve kompostlama işlemine bağlı olarak değişmektedir.

e)Diğer Organik Atıklar: Bu maddeler yetiştirme ortamına ilave edilerek veya tek başlarına topraksız tarımda kullanılabilirler.

Bunlar:

*Farklı bitkisel atıklar (çeltik kavuzu, yerfıstığı kabuğu, fındık zurufu…vb.): Tek başlarına topraksız tarım yetiştirme ortamı olarak kullanılabilecek özelliklerdedir. 

Aşağıdaki maddeler topraksız yetiştirme ortamına karıştırılarak kullanılırlar.

1. *Meyve suyu endüstrisi atıkları (özellikle elma ve üzüm),
2. *Şarap fabrikası atıkları,
3. *Şeker fabrikası atıkları,
4. *Zeytinyağı endüstrisi atıkları,
5. *Pamuk çırçır fabrikası atıkları,
6. *Mantarhane atıkları: Fazla tuzlu olduğundan kullanım öncesi yıkanmalıdır.
7. *Sebze atıkları,
8. *Deniz ürünleri atıkları.
9. *Mısır koçanı, Saman

f)Kompost: Çeltik ve yer fıstığı kavuzu; buğday, arpa, mantar gibi tahıl samanları; mısır gibi bitkilerin kurutulmuş, işlenmiş ve dezenfekte edilmiş artıkları bu amaç için kullanılabilir. Bitki artıkları önce fermantasyona alınarak çürütülmeli ondan sonra kullanılmalıdır. Bunlar hafif olup su tutma yeteneği bitki türüne göre değişebilen materyallerdir. Yerleşim yeri ve hayvansal artıklar da kompost yapımında kullanılabilirse de bunlarda dikkatli olunmalıdır.