Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.
Azotlu Gübre Bitkiye Ne Zaman Verilir?
Esasen bir gübre cinsi olmayıp, iki veya daha çok bitki besin maddesi kapsayan gübrelere kompoze (karışım) gübreler denilmektedir. Kompoze gübre içerisindeki bitki maddeleri N - P205 ve K2O sırasına göre % olarak ifade edilmektedir. Kompoze gübreler birkaç besin maddesini kapsadıklarından uygulamada kolaylık ve ekonomi sağlarlar. Ancak gübre karışımındaki besin maddesi oranının yetiştirilecek bitkinin besin maddesi isteğine uygun olmaması durumunda kullanılmaları beklenen faydayı sağlayamayabilir. Yine besin maddelerinin ayrı ayrı zamanlarda ve ayrı ayrı yöntemlerle uygulanması gerektiğinde kompoze gübre kullanılmaz.
YURDUMUZDA YAYGIN OLARAK KULLANILAN KOMPOZE GÜBRELER
20.20.0 KOMPOZE GÜBRE
Ülkemizde en çok kullanılan gübre çeşididir. 100 kg’ından 20 kg. saf azot, 20 kg.'da fosfor asidi (P2 05) mevcuttur. Bileşimindeki (P2 05) 'in suda erirlik derecesi yüksek gübre diğerlerine tercih edilir. Azot kaynağı amonyum sülfat olan 20.20.0 kompoze gübrede ayrıca amonyum sülfattan gelen kükürt de mevcuttur. Bundan dolayı bitkilerin kükürt ihtiyacını karşılamak için bu gübreler tercih edilir.
15.15.15. KOMPOZE GÜBRE
Potasyum ihtiyacı olan topraklar ve bitkiler için en uygun kompoze gübredir. Bu gübrenin 100 kg’ında 15 kg. saf azot, l5 kg. fosfor asidi (P2 05) ve 15 Kg. potasyum oksit (K2O) mevcuttur. Bu gübre toprak analizi yaptırıldıktan sonra potasyum ihtiyacı olan topraklarda kullanılmalıdır. Potasyum yönünden zengin topraklarda l5.l5.l5 gübresi yerine diğer kompoze gübreler kullanılmalıdır.
DİAMONYUM FOSFAT (DAP)
DAP, ülkemizde üretilen gübreler içerisinde en fazla besin maddesi ihtiva eden gübredir. 100 kg’ında 18 kg. N, 46 kg. P205 vardır. İhtiva ettiği fosforun %90’ndan fazlası suda eriyebilir özelliktedir. DAP gübresinin rengi üretimde kullanılan aside göre değişmekte olup; genellikle siyah, koyu gri veya kirli beyaz olmaktadır. Toprağa verildikten sonra gerekli rutubeti bulunca, bitkiler DAP gübresinin terkibindeki fosfor ve azottan derhal yararlanabilir. Bütün bitkilere başarıyla tatbik edilebilir. Bilhassa buğday için çok uygundur. Ekim esnasında tohum derinliğine bant halinde verilmesi en ideal tatbik şeklidir. Genellikle dönüme 18 kg’dan az verilebilir. Nispi nem'in düşük olduğu depolarda senelerce topaklaşmadan saklanabilir.
FOSFORLU GÜBRELER
Bünyesinde fosfor bulunan gübrelerdir. Bu gübreler:
- Kök teşekkülünü ve büyümesini sağlar.
- Bitkilerin olgunlaşmasını çabuklaştırır.
- Mahsulün kalitesini yükseltir.
- Dane dökümünü önler.
- Verimi çoğaltır.
- Bitkinin kuraklığa dayanıklılığını artırır.
- Bitkinin hastalıklara karşı mukavemetini artırır.
- Daneler dolgun olur.
FOSFORLU GÜBRELERİN EKSİKLİĞİNDE ORTAYA ÇIKAN ARAZLAR
- Bitkiler bodur kalır. Dal ve yapraklar tam anlamı ile gelişemez.
- Saplar zayıf, kök büyümesi ve hububatta sapa kalkma sınırlı olur.
- Bitki yaprağı kirli yeşil veya kırmızımtırak renkte olur.
- Meyve ağaçlarında sürgünlerin büyümesi, çiçek ve tomurcuk açma yavaşlar
- Verim düşer.
- Fosforlu gübrelerin fazlalığında bitkiye herhangi bir olumsuz etki görülmemiştir.
YURDUMUZDA YAYGIN OLARAK KULLANILAN FOSFORLU GÜBRELER
TRİPLE SÜPERFOSFAT
Terkibinde %42-44 civarında suda eriyebilen fosfor asidi vardır. Bu gübre daha çok gri veya kirli beyaz renkte granül halinde bulunur. Uzun süre rutubetli yerlerde saklandığında su çekerek topaklaşır. TSP gübresi ekim veya dikimden hemen önce veya ekim esnasında toprağa verilmeli, tohum kök derinliğine gömülmelidir.
POTASYUMLU GÜBRELER
Bünyelerinde potasyum bulunan gübrelerdir.
- Bitkinin dayanıklılığını artırır.
- Ürün kalitesini yükseltir.
- Bitkinin olgunlaşmasını çabuklaştırır.
- Verimi çoğaltır.
Yurdumuz toprakları genelde potasyum bakımından yeterli durumda olduğundan, potaslı gübre tüketimi de sınırlıdır. Potaslı gübreler toprak analizi yaptırıldıktan sonra verilen tahlil sonuçlarına göre ihtiyacı olan yerlerde, uygun miktarda kullanılmalıdır.
POTASYUMLU GÜBRELERİN EKSİKLİĞİNDE ORTAYA ÇIKAN ARAZLAR
Potasyum eksikliği özellikle genç bitkilerde kendini gösterir. Potasyum bitkilerin su ve besin elementi alımında önemli rol oynar. Topraktan yeterli potasyumu alamayan bitkilerde yeterli su alıp depolama (turgor) hadisesi görülmez. Bu nedenle de yapraklar pörsür, aşağı doğru sarkar ve kenarları önce açık yeşil daha sonra kahverengi bir renk alarak ölü dokular meydana gelir.
Bitki dona ve mantar türü hastalıklara karşı hassas olur. Potas eksikliği hat safhada ise bitkide yaprak kavrulması ve kahverengi yaprak lekeleri meydana gelir.
POTASYUMLU GÜBRELERİN FAZLALIĞINDA ORTAYA ÇIKAN ARAZLAR
Bitki hücreleri su alarak şişer. Terleme olayı ile su kaybı azalır. Sürgün verimi yavaşlar. Odunsu bitkilerde nadiren araz meydana gelir.
YURDUMUZDA YAYGIN OLARAK KULLANILAN POTASYUMLU GÜBRELER
POTASYUM SÜLFAT
Potasyum sülfat da %50 K20 vardır. Kirli beyaz renkli kristal danecikler halindedir. Potasyum nitratı az olan topraklarda kullanıldığında önemli mahsul artışı elde edilir. Potasyum sülfat kimyasal olarak nötral reaksiyonlu olduğundan toprak pH’si üzerinde kayda değer bir etkisi yoktur. Çok uzun süre kullanıldığında çok hafif asitleşme görülür. Bitki Potasyum sülfattaki K20’dan kolayca yararlanır. Potasyum sülfatın etkisi çabuk olmakla birlikte yağmur ve sulama suları ile yıkanması hızlıdır.
AGÜBRELERİN VERİLME METOD VE ZAMANLARI
GÜBRELEME METODLARI
Gübrelerden en iyi şekilde faydalanabilmek için, gübrelerin toprağa ve mahsule uygulanma metodu ve zamanı son derece önemlidir. Gübrelerin uygulanma metodunun doğru seçilmesi gübrelerin etkinlik derecesini artırır.
Gübrelerin verilmesinde başlıca altı metot uygulanmaktadır. Bunlar:
- Serpme şeklinde gübreleme
- Banda gübreleme (şeritvari)
- Üstten ve yandan verme
- Yapraklara püskürtme
- Sulama suları ile verme
SERPME ŞEKLİNDE GÜBRELEME
Bu metotla gübreler, arazi sürülmeden veya ekimden hemen önce elle veya makine ile toprak yüzeyine muntazam olarak serpilerek ya da saçılarak verilebileceği gibi, bitkiler biraz geliştikten sonra da uygulanabilir. Daha sonra toprak işlenerek gübrelerin üzeri örtülür. Serpme şeklinde gübreleme şu durumlarda uygulanabilir:
- Verimli topraklarda gübre uygulanacağı ve kökleri saran bitkiler yetiştirileceği zaman,
- Fazla miktarda gübre verileceği zaman,
- Gübrelerin Muntazam olarak ve bitkiye zarar vermeden dağılımının sağlanması İçin,
- Hafif yapılı topraklara, potasyumlu gübrelerin verilmesi düşünüldüğü zaman,
- Suda erir azot kapsayan gübre verileceği ve sıraya ekim yapılmayan bitkiler yetiştirileceği zaman,
- Bu metot , işçi ve zaman tasarrufu sağlar. ◦BANDA (ŞERİTVARİ) GÜBRELEME
Bu metotta, gübreler ekimden önce, tohum ya da fidenin 3-5 cm altına ve 5-8 cm. yanına şeritler açılarak yerleştirilebileceği gibi açılacak şeritlere toplu halde verildikten sonra üzerleri toprakla örtülerek de verilebilir.
Bu metot:
- Sıraya ekilen veya sıra araları çok geniş bırakılan bitkilere uygulanır.
- Sabitleme (Fiksasyon) kapasitesi yüksek olan topraklara, fosforlu ve potasyumlu gübreler verileceği zaman uygulanır.
Böylece, verilen gübrenin toprakla temas yüzeyi azaltılacağından, sabitleme (fiksasyon) önlenmiş olur. Yine bu metot, verimliliği düşük topraklarda ve kök sistemi zayıf bitkilerin yetiştirildikleri bölgelerde, az miktarda gübre vermek gerektiğinde uygulanır.
Gerek yurdumuzda gerekse diğer ülkelerde yapılan birçok araştırma gübrelerin bant halinde verilmesinin daha yararlı olduğunu göstermektedir. Gübre banda verildiği zaman genç bitkinin henüz fazla gelişmemiş olan kökleri, bitki yakınındaki bu gübreden kolaylıkla yararlanmakta ve daha çabuk büyümektedir. Diğer taraftan banda verilen gübrenin içerisinde bitki besin maddesi (özellikle fosfor) bitkiye yarayışlılığını uzun süre devam ettirmektedir.
ÜSTTEN VEYA YANDAN (BAŞLIK) GÜBRELEME
Daha önce ekilmiş bitkiler toprak yüzeyine çıktıktan sonra üstten veya yandan gübrelenir. Bu metot daha çok erken ilkbaharda kullanılan azotlu gübrelerin uygulanmasında kullanılmaktadır. Üstten gübreleme bitkilerin üzerine serpilerek, yandan gübreleme ise sıra aralarına verilerek yapılmaktadır.
YAPRAKLARA PÜSKÜRTME
Genel olarak meyve ağaçları ve kültür bitkilerinde mikro element noksanlığı görüldüğünde, ticaret gübreleri eriyik halinde yapraklara verilir. Bu maddeler yaprakların kütikula veya gözeneklerinden girerek ulaşır. Çok soğuk ve çok sıcak iklim bölgelerinde uygulanır. N.P.K. sınırlı olarak verilir. Gübreler eriyik halinde verilirken yaprakların yaş olmamasına özellikle dikkat edilmelidir. Mücadele ilaçları ile birlikte vermek de mümkündür. Ancak dikkat edilecek husus, gübrelerin kalsiyum, sülfür yada yalnız sülfür kapsayan ilaçlarla birlikte verilmemesidir. Azot noksanlığı görüldüğünde yapraklara en fazla ÜRE şeklinde vermek mümkündür.
SULAMA SUYU İLE GÜBRELEME
Bu metotta, sulama suları ile karıştırılan gübre toprağa verilir. Sulama suları ile gübreleme daha ziyade narenciye, şekerpancarı, yonca gibi bitkilere uygulanır. Avantajlarının yanında dezavantajları da vardır. Örneğin, fosfor kapsayan gübrelerin suda erirliğinin az olması nedeniyle serpmeye veya banda vermeye oranla etkisi daha azdır. Potaslı gübreler sulama ile verilebilir. Sulama suyunun çok kireçli olmamasına dikkat edilmelidir.
GÜBRELERİN VERİLME ZAMANLARI
Gübrelerin toprağa verilme zamanları, toprağa, iklime ve yetiştirilen bitkiye bağlı olarak değişmektedir. Toprak sahip olduğu fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri ile gübrenin uygulama zamanını önemli ölçüde etkiler. Esas olan tohumun çimlenmesi esnasında köklerin hemen yanı başında yeterli miktarda bitki besin maddesi bulunmasıdır. Gübreleme zamanının tayininde baz alınabilecek en önemli ölçü de budur.
Aksi takdirde gübrelemeden beklenen başarı çok yüksek olmayabilir. Bu bakımdan gübre verme zamanı konusunda standart bir takvim tavsiye etmek mümkün değildir. Ancak temel besin elementlerinden NPK’nın uygulama zamanı konusunda kaba hatları ile bazı hususları belirtmek mümkündür.
AZOTLU GÜBRELERİN VERİLME ZAMANLARI
Azotlu gübreler toprakta çok hareketli oldukları için fazla yağışlarla ve sulama suyuyla yıkanarak veya gaz halinde uçarak kayıplara uğrayabilir. Bu gibi kayıpları önlemek ve bitkinin bu besin maddesine en fazla ihtiyacı olduğu zamanda onu toprakta hazır bulundurmak için bazen gerekli N miktarının hepsi bir defada ekim veya dikimde verilmeyip çeşitli büyüme devrelerinde olmak üzere birkaç kısma bölünerek verilmelidir.
Tahıllarda ekimle birlikte A.Sülfat ve Üre gibi yıkanmak suretiyle topraktaki kaybı daha az olan azotlu gübreler kullanılır. Kardeşlenme döneminden önce özellikle CAN, bu gübrenin tedarik edilmemesi halinde ise yağışlardan önce olmak üzere ÜRE gübresi kullanılmalıdır. Buğday ziraatının geniş ölçüde yapıldığı yerlerde kurak giden yıllarda 2’nci N (Azot) tatbikatından vazgeçilmesi gerekir. Derin yapılı iyi nadas edilmiş topraklarda yağışın normal gittiği yıllarda yeterli miktarda azotlu gübre kullanmak şarttır.
Meyve ağaçlarında azot noksanlığı görüldüğünde çiçeklenmeden önce ve sonbaharda % 0,5-1.0 konsantrasyonda ÜRE hazırlanarak püskürtme şeklinde ağaçlara verilebilir. Yine meyve ağaçlarında azot noksanlığını gidermek için azotlu gübre ağaç tacı altındaki (gövdenin 0,5m. çevresindeki saha hariç tutulmak suretiyle) satha serpilip tırmık veya çapa ile toprağa karıştırılır. Ayrıca meyve ve narenciye bahçelerinde sıra aralarının traktör ile işlenmesi mümkün olan hallerde l. yıl kuzey-güney doğrultusundaki sıralara, 2. yıl doğu-batı doğrultusundaki sıralara toprak işleme esnasında verilebilir. Bağların gübrelenmesinde; Azotlu (N) gübrelerden A.Sülfat ve CAN’ın yarısı Şubat veya Mart Aylarında yapılan toprak işlemesi sırasında, ÜRE gibi Azotlu (N) gübreler ise ilk çapadan önce verilmelidir.
Sebzelerde ise vegetasyon dönemleri dikkate alınarak l veya 2 defa verilebilir. Verilecek azotlu (N) gübrenin yarısı tercihen A.Sülfat halinde dikimden 15 gün sonra, II. Yarısı ise meyve bağlandıktan sonra, gövdeden 5-10 cm. yana atılarak toprağa hafifçe karıştırılır. Bostan (kavun,karpuz) tarımında verilecek azotlu (N) gübrenin yarısı ekim anında ocak sıralarının yanına uygulanmalı ve ekim yapılmalıdır. Azotlu (N) gübrenin II. yarısı ise çapadan önce ocakların etrafına serpilmeli veya sıraların yanına uygulanmalıdır.
FOSFORLU GÜBRELERİN VERİLME ZAMANLARI
Yurdumuz topraklarının bir kısmı asit karakterli diğer bir kısmı ise çoğunlukla kireçli olduklarından bu topraklara verilen fosforlu gübreler zamanla bitkilerin kolaylıkla yararlanamayacağı şekilde toprakta bağlanırlar. Bu nedenle fosforlu gübreler ekimden veya dikimden hemen önce veya ekim esnasında verilmeli ve toprağa mutlaka gömülmelidir.
Fosforlu gübreler ekimden çok önce veya bitki gelişmelerinin ileri döneminde tatbik edilecek olursa bu gübrelerden beklenen fayda tam olarak sağlanamaz.
Fosforlu gübreler, toprakta çok az hareket ederler. Fosfor kök gelişmesi için çok gereklidir. Verilen gübrenin büyük kısmı ilk 10 gün içinde l mm.lik alandaki bitki kökleri tarafından alınabilir. Gelişmenin ileri devrelerinde ise bitki kökleri 5 mm.lik alandaki fosfordan da yararlanabilir. Bu nedenle;
Tahıllarda fosforlu gübrelerin ekimden önce ya da ekim ile birlikte toprağa verilmesi gerekir.
Meyvelerde (özellikle yumuşak çekirdekli) yaprak döküm zamanı veya hasattan sonra bir defa da verilir.
Sebzelerde fosforlu gübrenin tamamı dikim sırasında kök derinliğine yani fide dikim karığının tabanına atılmalıdır.
Bağlarda susuz şartlarda fosfor azot ile birlikte en geç Ocak, Şubat aylarında kış hafriyatı ile pulluk altına verilmelidir. Sulu şartlarda azotun yarısı ile fosfor ve potasın tamamı kış hafriyatında pulluk altına verilmelidir.
POTASYUMLU GÜBRELERİN VERİLME ZAMANLARI
Potasyumlu gübrelerin kullanılma zamanlarının belirlenmesinde toprağın kil kapsamı ile kullanılacak gübrenin miktarı dikkate alınır. Eğer toprak kil kapsamınca zengin bir toprak ise potasyumlu gübreler ekimden önce verilir. Kil kapsamı düşük ise yıkanma tehlikesi olacağı için ekimden sonra verilmelidir. Potasyum ihtiyacı fazla ise; gübrenin bir kısmı ekim zamanında geriye kalan kısmı ise gelişmenin belirli bir döneminde uygulanır.
Yumuşak çekirdekli meyvelerde potasyum ihtiyacı çok fazladır. Bunun için yaprak dökümü döneminde veya hasattan sonra uygulanır. Sebzelerde, yetişme süresi içinde birkaç defada verilir. Bu dönemler, dikimden önce çiçeklenme ve meyveler olgunlaşmaya başladığı zamanlardır. Bazı sebze çeşitlerinde dikim veya ekimden 2-3 hafta kadar önce fosforlu gübreler toprağa verilir. Bağlarda ise kış devresinde verilir. Klora karşı hassas bitkilerde potasyum sülfat gübresi kullanılmalıdır.
Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.
Bitki hastalıkları, bitki zararlıları, yabancı otlar, şifalı bitkiler, arıcılık, bayilik sınavı notları, bayilik sınavı soruları, online testler, kimyasal analiz yöntemleri, bitki besleme ve gübreleme, tarımsal destekler, peysaj ve süs bitkileri, kimyasal analiz yöntemleri, hijyen eğitimi, pest kontrol yöntemleri