Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.
Sıra Üzeri Toprak Işleme Nasıl Yapılır?
7. ORGANİK TARIMDA TOPRAK VERİMLİLİĞİ
- 7.2. Ekolojik Tarımda Toprak İşleme
- 7.2.1. Gelenekse Toprak İşleme:
- 7.2.2. Koruyucu Toprak İşleme:
- 7.2.3. Toprak İşlemeden Ekim (Doğrudan Ekim)
- 7.2.4. Ekolojik Tarıma Uygun Toprak İşleme
- 7.2.4.1. Minimum Toprak İşleme
- 7.4.2.2. Malçlı Toprak İşleme
- 7.4.2.3. Şeritvari Toprak İşleme
- 7.4.2.4. Düşey Maiçlama - Derin Toprak İşleme
- 7.2.5. Bağlarda Toprak İşleme
- 7.2.5.1. Sıra Arası Toprak İşleme
- 7.2.5.2.Kış aylarında toprak işleme
- 7.2.5.3.İlkbaharda toprak işleme
- 7.2.5.4.Yaz aylarında toprak işleme
- 7.2.5.5. Sıra Üzeri Toprak İşleme
7.2. Ekolojik Tarımda Toprak İşleme
Toprak ıçerisinde geniş bir canlılar alemi barındırarak, bitkilere tutunma yeri ve besin kaynağı vazifesi gören, mineral ve organik maddelerle, çeşitli büyüklükte su ve hava boşluklarından meydana gelen bir maddedir. Bu canlı tabakaya yapılan her etki, toprak verimliliğine olumlu veya olumsuz bir tepki göstermektedir. toprak, doğadaki madde döngiisü açısından büyük bir önem taşır. Bu biyolojik döngü, son yıllarda artan yoğun tarımsal faaliyetler ve çevre kirliliği faktörleri nedeniyle önemli oranda bozulmaktadır. Modern üretim yöntemleri ve yoğun toprak işlemenin, toprağın doğal verimliğini azalttığı, hatta onu tahrip ettiği sık sık tartışma konusu olmaktadır. Soz konusu olan bu tahrıbat sonucu toprağın fiziksel, kimyasal ve daha da önemlisi biyolojik özellikleri olumsuz yönde etkilemektedir. Bu sürece örnek olarak humusun giderek yok olması ve erozyon olayının hızla artnıası gösterilebilir. Doğal toprak verimliliğini etkileyen çeşitli faktörler arasında toprak işleme önemli bir yer tutar. Toprağın işlenmesi toprağın mevcut durumunun değiştirilmesi demektir. Toprak işlemenin amacı toprağı mümkün olduğu kadar toz haline getirmeden ufalamak, toprağın su tutma kapasitesini arttırmak, toprağı verimli kılan mikroorganizmaları koruyarak, kültür bitkisinin gelişmesini sağlayan fiziksel, kimyasal ve biyolojik olaylar için uygun şartları hazırlamaktır. Genel olarak toprak işleme uygulamaları üç kısma ayrılabilir;
Temel toprak işleme (Sonbahar toprak işlemesi)
Tohum yatağı hazırlama (Ekimden önce toprak işleme)
Vejetasyon esnasında toprak işleme (Bakım işleri ve yabancı ol mücadelesi)
Bu işlemler, farklı yapı ve özellikteki toprak işleme alet ve makinaları yardımıyla gerçekleştirilmektedir.
Bitkisel üretimde kullanılan toprak işleme ana hatlarıyla; Geleneksel toprak işleme Koruyucu toprak işleme şeklinde ikiye ayrılabilir.
Ayrıca toprak işlemesiz ekim (doğrudan ekim) yöntemi de kullanılmaktadır. Bitkisel üretimde, koruyucu toprak işleme Ekolojik tarıma uygun toprak işleme tekniklerini içermektedir. Ancak konuyu özetlemek açısından teknikler hakkında kısa bilgiler vermek yararlı olacaktır.
7.2.1. Gelenekse Toprak İşleme:
Bu sistemde pullukla toprak işleme esastır. Temel toprak işleme, tohum yatağı hazırlarna ve ekim işleri ayrı ayrı yapılabildiği gibi, tohum yatağı hazırlama ve ekim veya tüm işlemler birleştirilerek de uygulanabilir. Tohum yatağı hazırlama sırasında "yaylı kültivatör + döner tırmık kombinasyonu (kombikürümler) veya diskli tırmık (diskaro) kullanıldığı gibi, toprak fazla kabartılmışsa merdane veya sürgü ile toprak bastırılarak tohum yatağı ekime hazır hale getirilmektedir.
7.2.2. Koruyucu Toprak İşleme:
Bu sistemde toprağı devirerek işleyen pulluk kullanılmamaktadır. Derin toprak işleme aleti olarak pulluğun yerini çizel almaktadır. Çizel de sadece toprak sıkışması sorunu olan yerlerde kullanılır. Çizel toprağı devirmeden işler ve toprağı kabartır. Toprak rutubetinin toprak işlemeden sonra azalması pulluğa göre çizelde daha az olmaktadır. Tohum yatağı hazırlamada ise daha çok traktör kuyruk milinden hareket alarak çalışan toprak işleme makinaları (Rototiller, dik rotovatör veya titreşinıli tırmık vb.) kullanılmaktadır.
Koruyucu toprak işlemede işlemler tek tek yani temel toprak işleme, tohum yatağı hazırlama ve ekim işleri ayrı ayrı yapılabildiği gibi, alet kombinasyonları kullanarak işlem sayısını azaltmak da mümkündür.
Koruyucu toprak işlernede iki temel düşüncenin gerçekleşmesi amaçlanır:
1. Ön bitki veya ikinci ürün artıklarının tarla yüzeyine veya yüzeye yakın katmanlara yerleştirilmesi. Böylece, tarla yüzeyi tüm yıl boyunca erozyon ve toprak kaymak tabakasına karşı korunur.
2. Toprak işlemede işlem sayısının azaltılması. Böylece toprak sıkışıklılığından korunmuş uygun bir toprak yapısı elde edilir.
7.2.3. Toprak İşlemeden Ekim (Doğrudan Ekim)
Bu yöntemde toprak işleme yapılmaz. Bir önceki ürünün anızına ekim gerçekleştirilir. Bunun için anızda tıkanmadan çalışabilen özel ekim makinelerine ihtiyaç vardır. Doğrudan ekim sisteminin başarısı iklim ve toprak koşullarına, ekim makinesinin performansına ve yabancı ot mücadelesine bağlıdır.
7.2.4. Ekolojik Tarıma Uygun Toprak İşleme
Ekolojik tarım, ekolojik sistemde hatalı uygulamalar sonucu kaybolan doğal dengeyi yeniden kurmaya yönelik, insana ve çevreye dost üretim sistemlerini içermekte olup, esas itibariyle sentetik, kimyasal ilaçlar ve gübrelerin kullanımının yasaklanması yanında organik ve yeşil gübreleme, münavebe, toprağın muhafazası, bitkinin direncini arttırmayı tavsiye eden, bütün bu olanakların kapalı bir sistemde oluşturulmasını talep eden, üretimde miktar artışını değil ürünün kalitesinin yükselmesini amaçlayan bir üretim şekli olarak tanımlanmaktadır.
Ekolojik tarımın toprak işlemeden beklentileri maddeler halinde şu şekilde özetlenebilir
- Toprak işleme, toprakta su ve rüzgar erozyonuna yol açmamalı,
- Toprak içindeki organizmaların yaşaıııalarına uygun en iyi ortamı hazırlamalı,
- Topraktaki makro ve mikro besin eleırıentlerinin kaybolmasını önlemeli,
- Toprağın su ve hava bilançosunu uygun biçimde düzenlemeli,
- Toprakta sıkışmayı önlemeli, bitkinin kök gelişmesine uygun ortamı hazırla malı Toprağa verilecek materyalin toprak altına ve özellikle kök bölgesine verilmesini sağlamalı,
- Pulluk gibi toprağı devirerek işleyen aletleri mümkün olduğunca az kullanmalı, bunun yerine çizel, kültivatör gibi toprağı devirmeden işleyen aletler tercih edilmelidir.
Ekolojik tarımda öncelikle mevcut toprağın kaybedilmemesine ve korunmasına özen gösterilmelidir. Toprak işlemenin erozyona yol açmaması için eğimli arazilerde işlemlerin eğime dik yapılması gerekmektedir. Eğime paralel yapılan işlemler özellikle su erozyonunu artırmaktadır. Bununla birlikte toprak yüzeyinin, rüzgarın taşıma gücüne karşı koyacak büyüklük ve ağırlıkta agregatlardan oluşması sağlanmalıdır.
Toprağın organik madde miktarı ve mikrobiyolojik aktivite üzerine farklı toprak işleme yöntemlerinin etkilerinin incelendiği bir çalışmada topraktaki genel bakteri sayısının değişik toprak işleme aletleri ile (rotovatör, goble diskaro, rototiller, kültivatör ve pulluk) toprak işlendikten sonraki durumu karşılaştırılmıştır. Pamuk tarımında, toprak işleme öncesi ve ekim sonrası (1, 2 ve 3 ay sonlarındaki durum) genel bakteri sayıları incelendiğinde goble diskaro, ve rototiller gibi makinalarının kullanıldığı parsellerde benzer ilişki içinde genel bakteri sayısında artış saptanırken, pullukla işlenen parselde genel bakteri sayısında bir azalma olmuştur. Bu da göstermektedir ki pulluk kullanıldığında mikroorganizma faaliyetlerinde bir yavaşlama söz konusudur. Tarımsal üretimde kullanılan toprak işleme tekniklerinden bazıları ekolojik tarımın isteklerine cevap verebilecek durumdadır. Ancak bu tekniklerin hangisinin kullanılması gerektiği konusunda verilecek kararda üretimi yapılacak bitkinin cinsi ve agroteknik istekleri, arazinin konumu ve erozyon etkisinde olup olmadığı, toprak yapısı ve nem durumu vb. gibi kriterlerin dikkate alması gerekmektedir. Koruyucu toprak işleme tekniklerinden bazıları şu şekilde açıklanabilir:
7.2.4.1. Minimum Toprak İşleme
Minimum veya azaltılmış toprak işlemede geleneksel yönteme göre daha az sayıda işlem yapılır. Bu toprak işleme sisteminde bazı uygulamalarda pulluk kullanılmaktaysa da, özellikle traktör kuyruk milinden hareket alarak çalışan toprak işleme makinaları tercih edilmelidir. Önde derin işleme yapan kültivatör ayakları, arkada traktör kuyruk milinden hareket alarak çalışan rototiller ve en sonunda toprağı bastıran dişli merdane bulunan kombine bir toprak işleme makinasıdır. Anızda çalışabilmesi ve toprak işleme makinasının üzerine ekim makinası da ilave edilerek toprak işleme ve ekimi tek işlemde gerçekleştirilebilmesi bu sistem in avantajlarıdır.
İşlem sayısının azalması sonucunda tarla trafiği azaldığı için toprak sıkışması en aza indirilmiştir. Ayrıca bu yöntem enerji ve insan işgücü açısından tasarruf sağlamaktadır.
Minimum toprak işlemenin ekolojik tarıma uygun tekniği olduğu söylenebilir.
7.4.2.2. Malçlı Toprak İşleme
Malçlı toprak işlemede agır kültıvatörler bırıncıl toprak işleme aletleri olarak kullanılır. İkincil toprak işleme az veya yoktur. İkincil toprak işleme aletleri olarak yaylı ktiltivatör+telli döner tırmık kombinasyonu, diskaro veya traktör kuyruk milinden hareket alarak çalışan toprak işleme makinaları kullanılabilir. Malç tarımının amacı, toprak neminin muhafazası, rüzgar ve su erozyonunun azaltılmasıdır. Bu yöntemde ekolojik tarımın isteklerine cevap verebilmektedir ve özellikle erozyon tehlikesi olan topraklarda uygulanabilir. Toprak vüzeyinin saman, kıyılmış mısır sapları gibi bitki artıkları ile kaplanması bölgenin yağmur karakteristiğine, toprak tipine, meyil ve diğer etmenlere bağlı olarak toprak erozyonunu büyük oranda azaltmaktadır. Yapılan bir araştırmada; mısır üretimi yapılan %6 meyilli bir arazide geleneksel toprak işleme ile malçlı toprak işleme karşılaştırıldığında toprak kaybının geleneksel toprak işlemede yaklaşık 3 kat daha fazla olduğu görülmüştür.
Erozyon kontrolü için üç yolla bitki artıkları (malç) kullanılabilir:
1. Bitki artıkları tarlada hasattan sonra bırakılır. Erozyon kontrol değeri bitkinin cinsine ve hasat yöntemine göre değişir.
2. Bitki artıkları toprağa karışabilir. Böylece toprağın fiziksel durumu düzeltilir, infılitrasyon çoğalır, erozyon kontrolü mümkün olur.
3. Bitki artıkları kıyılarak yüzeye serpilerek toprak yüzeyi kaplanır. Ayçiçeği ve pamuk saplarının kıyılması bu bakımdan önemlidir.
Malçlı toprak işleme toprak ve su muhafazasını sağlamasına rağmen, yapılan araştırmalar bu tip toprak işlemenin tarladaki otlanmayı artırabileceğini ve haşerelere yataklık edebileceğini göstermektedir. Bu nedenle bu tekniğin uygulanmasında bu konulara çözüm bulunması gerekmektedir.
7.4.2.3. Şeritvari Toprak İşleme
Sonbaharda toprak işleme yapılmış olan tarlada özellikle çapa bitkilerinin yetiştirilmesinde erken ilkbaharda ikincil toprak işlemeden sonra hava koşulları ve toprak sıcaklığı uygun bulunduğunda frezeli ekim gerçekleştirilir. Ekim makinasının gömücü ayakları önünde giden freze organı toprağı 30 cm genişlikte ve 4-5 cm derinlikte işlemekte, arkasından bu işlenmiş sıralara ekim yapılmaktadır. Böylece şeritler halinde toprak işlenmiş (30 cm genişlik) ve işlenmemiş alanlar (sıra arası) oluşturulmaktadır.
Bu yöntemin su muhafaza yönünden olumlu özellikleri vardır. Rüzgar erozvonu ve toprak tavının kaçması sorunu büyük ölçüde azalır.
7.4.2.4. Düşey Maiçlama - Derin Toprak İşleme
Diğer satıhsal toprak işleme yöntemleriyle etkili bir kök gelişmesi için gerekli ortam her zaman sağlanamamaktadır. Toprak sıkışması sorunu olan topraklarda su infihitrasyonu ve bitki kök gelişmesi bozulmaktadır. Düşey malçlama tekniğinde ekimden önce bitki sıraları altına dipkazanla işlenmektedir. Özel olarak hazırlanan bir sistemle dipkazanın açtığı çiziye malç malzemesi düşey olarak yerleştirilir. Bu işlem için İsrail'de pamuk tarımında kullanılmak üzere bitkiyi söken, parçalayan, düşey malçlarna yapan ve düşey malçlanıa yapılan çizilerin üzerinde sırt oluşturan bir makina geliştirilmiştir. Bu işlem için 100-120 HP gücünde birtraktör kullanılmıştır.
Malç malzemesinin düşey olarak bir duvar şeklinde toprağa yerleştirilmesi dört önemli soruna çözüm getirir.
- Bitki artıklarının toprağa gömülmesi, haşere zararını ortadan kaldırır.
- Organik maddenin toprağa iadesi ile toprağın durumu iyileşir.
- Yerleştirilmiş elastik organik materyal, toprak sıkışması sorununu ortadan olmaz.
- Toprağın su geçirgenliği artar, yüzey akışı azalır. Böylece su erozyonuönlenmiş olur:
7.2.5. Bağlarda Toprak İşleme
Şu anda ülkemizde ekolojik tarımın uygulandığı ürünler arasında üzüm önemli bir yer tutmaktadır. Bu nedenle üzüm yetiştiriciliğinde toprak işleme konusunda kısaca bazı bilgilerin verilmesi yararlı olacaktır.
Bağlarda toprak işleme;
1. Sıra arası toprak işleme
2. Sıra üzeri toprak işleme (omca altı) olarak iki kısımda incelenebilir.
7.2.5.1. Sıra Arası Toprak İşleme
Mevsimlere göre sıra arası toprak işleme 4 kısımdan oluşmaktadır;
Hasat sonrası sonbahar toprak işlemesi: Genellikle boğaz doldurulacak şekilde bağ pulluğu ile 15 cm derinlikte sürüm yapılmaktadır. Bu sürüm ile bitki kök bölgesi toprakla kapatılmaktadır. Eğer toprak sıkışması sorunu varsa 2-3 yılda bir defa traktör kuyruk milinden hareket alarak çalışan bir "Belleme makinası" ile 30 cm'ye kadar toprak bellenebilir (ülkemizde yaygın değil). Belleme işleminin yapılmadığı hallerde 2-3 yılda bir defa toprak dipkazan aleti ile derin işleme yapılır. Bu işlem omca sıraları arasında birer sıra atlanarak uygulanmalıdır. Bunun nedeni sıraların her iki tarafından işleme yapıldığında kök bölgesinde istenmeyen hasarların oluştuğu ve bitkinin gelişmesinde duraklamaların oluşabileceğidir.
7.2.5.2.Kış aylarında toprak işleme
Bölge koşullarına bağlı olarak yabani otların büyüdüğü kış aylarında toprak neminin yüksek olmadığı dönemde ikinci kez toprak işlenerek yabancı otlarla mücadele edilebilir. Toprak neminin yüksek olduğu durumlarda işlem yapılmaması toprağın sıkıştırılmaması yönünden önemlidir.
7.2.5.3.İlkbaharda toprak işleme
Kış aylarında yağışla sıkılaşan toprak yüzeyinin gevşetilip havalandırılması ve rutubet dengesinin sağlanması için toprak, pulluk veya kültivatörle işlenir. Böylece yeşil otlar toprağa karıştırılarak humus kazandırılmış olur. Bu mevsimde yapılacak sürüm işlemi boğazları açacak şekilde yapılır ve kök bölgesi havalandırılmış olur. Otlanmanın durumuna göre toprak işlemesi kazayağı kültivatörle de yapılabilir.
7.2.5.4.Yaz aylarında toprak işleme
Bu dönemde toprağın havalanması ve yabancı ot mücadelesi ön planda gelir. Bunun için toprak, otlanmaya bağlı olarak kaz ayaklı kültivatörle veya traktör kuyruk milinden hareket alınarak çalışan toprak frezesi (rotovatör) ile işlenir.
Bu işlemlerin uygulanması ile hem yabancı ot kontrolü hem de toprağın organik madde kazanması sağlanmaktadır.
7.2.5.5. Sıra Üzeri Toprak İşleme
Sıra üzeri toprak işlemede omca altları ve araları işlenmektedir. İşçi ücretlerinin yüksek oluşu ve iş kapasitesinin düşük olması nedeniyle bu işlemin insan işgücü yerine otomatik makinelerle mekanik olarak yapılması daha uygundur.
Bu işlemde omcayı zedelen1eden işleyen otomatik duyargalı makineler kullanılmalıdır. Bu aletlerin çalışabilmesi için omcaların yerden en az 60 cm yukarıdan tele alınmış olması ve aynı zamanda asmanın dik ve düzgün bir çubuk halinde bulunması gereklidir. Alet kombinasyonları kullanılarak işlem sayısının azaltılması (sıra üzeri ve sıra arası işlemelerin birlikte yapılması) toprak sıkışması sorununu da en aza indirecektir. Ayrıca iş başarısı artacak ve yakıt tüketimi azalacaktır. Bunun sonucu maliyet düşecektir.
Sorhocam.com 2014 yılında Ziraat Mühendisi Arafa KARAÇELEBİ tarafından kurulmuş olup herkesin faydalanabilmesi için ücretsiz olarak hizmet vermektedir.
Bitki hastalıkları, bitki zararlıları, yabancı otlar, şifalı bitkiler, arıcılık, bayilik sınavı notları, bayilik sınavı soruları, online testler, kimyasal analiz yöntemleri, bitki besleme ve gübreleme, tarımsal destekler, peysaj ve süs bitkileri, kimyasal analiz yöntemleri, hijyen eğitimi, pest kontrol yöntemleri