Mantar

Kültür Mantarları yetiştiriciliği ;  Doğada yaygın olarak ve her zaman bulmak mümkün değildir. Ayrıca doğada bulunabilen mantarlar, çevrelerindeki besin ortamında bulunan ağır metal ve organik kirliliklerin yanı sıra  havadaki kirlilikten etkilenerek bu kirletici maddeleri içerebilirler; özel koşullarda üretilen mantarlarda ise böyle kirlilikler söz konusu olmadığı için , günümüzde  tüm dünyada özel koşullarda yetiştirilen (kültür) mantarlar tercih edilmektedir.

Üretilen mantarların doğadakilere eşit özelliklerde olması ve  kalitesi , kullanılan ana kültürün özelliklerine, kendisine sağlanan besin elementlerine, ortamın ısı/nem/karbondioksit miktarı/oksijen miktarı gibi özelliklerine bağlıdır. Üretilen mantarlar besin olarak ve / veya sağlık açısından önemli olan  etken  maddeler bakımından en uygun olan zamanda, tamamen olgunlaşmış halde iken hasat ederek, maksimum kalitede ürün elde edilmesi garanti edilmektedir.

 

Mantarlar,  büyümeleri için ihtiyaç duydukları besinleri bulundukları ortamdan hazır olarak sağlayan  organizmalar olduğu için , mantar çeşidine göre bazı uygulama farklılıkları olmasına  karşın kültür mantarı üretiminde ana prensip şu aşamaları içerir:

 

Mantarın gelişebilmesi için  uygun besi ortamının hazırlanması Besi  ortamının diğer organizmaların gelişimini engelleyecek şekilde pastörize veya sterilize edilmesi. Besi ortamına steril koşullarda mantar miselinin aşılanması Aşılanan besi ortamlarının uygun iklimlendirme koşullarında tutularak mantar gelişiminin tamamlanması ve hasat edilmesi Türkiye’deki mevcut kültür mantarı üretim tesislerinde büyük çoğunlukla beyaz şapkalı (Agaricus bisporus) mantar çeşitlerinin üretimi gerçekleştirilmektedir. Oysa üretimi mümkün olan veya üretilebilmesi için araştırmalar devam ettirilen değişik mantar türlerinin üretimi ile önemli ekonomik girdiler sağlanabilir.

 

Besin olarak çok önemli özellikleri olan farklı egzotik türlere (Agaricus bisporus dışında üretimi yapılabilen tüm mantarlara verilen genel bir addır) hem yurtiçindeki turistik tesislerden hem de yurtdışından büyük talepler olmasına karşın , son yıllarda Türkiye’de başlatılan bazı egzotik çeşitlerin küçük çaplı üretimi , hem çeşit hem de miktar olarak ihtiyacı karşılamaktan uzaktır.

 

Uzakdoğu tıbbında yüzyıllardır bilinen ve kullanılan  mantarların  etkileri ile ilgili olarak özellikle son 40-50 yılda Batı dünyasında yapılan çok sayıda bilimsel çalışma sonunda  bu mantarların sağlık bakımından çok önemli etkileri olduğu kanıtlanmıştır. Farmakolojik etkileri nedeni ile destek tedavilerde öne çıkan bu mantarlar  ‘tıbbi mantarlar ‘ olarak sınıflandırılmakta ve günümüz global besin takviyeleri pazarında  büyük bir pay almaktadır. Ne yazık ki Türkiye’de bu mantarların üretimi ,  ihtiyaçlara kıyasla çok yetersiz kalmaktadır. Tıbbi mantarlar mantar olarak kullanılabildiği gibi yaygın olarak işlenerek kurutulmuş halde, ekstrakt formda veya kapsül formunda kullanılabilmektedir.

 

Türkiye doğa mantarları bakımından oldukça zengin olmasına karşın toplanabilen mantar miktarı, yurtdışından gelen talepleri karşılamaktan uzaktır. Doğa mantarlarında ihracat, toplanabilen mantar miktarı ve doğada bulunabildiği süre ile kısıtlıdır. Bu nedenle kıymetli doğa mantarlarının kültüre alınması ve üretilmesi çalışmaları devam etmektedir. Kuzu göbeği  mantarı çok kıymetli ve pazar payı yüksek  bir mantar olmasına karşın doğada bulunabilirliği azdır. Kuzu göbeği mantarının kültür mantarı olarak üretilmesi ile yıl boyunca üretimi ve satışı  mümkün hale gelecektir. Aynı durum, kültüre alma çalışmaları devam eden diğer doğa mantarları için de geçerli olacaktır.

 

Türkiye’de hiç üretilmeyen  Kuzu göbeği mantarı ile üretimi çok kısıtlı olan egzotik ve tıbbi mantarların üretimini gerçekleştirmek ve yaygınlaşmasına yardımcı olmaktır. Bu  mantarların üretiminde besi ortamı hazırlanmasında , başka kullanım alanı olmayan  tarımsal ve orman sanayi artıklarının (ör. ağaç talaşı, buğday/arpa sap ve samanı, buğday/pirinç kepeği, pirinç kavuzu, mısır gluteni gibi) kullanılması ile hem bu artıkların ekonomiye kazandırılması mümkün olmakta , hem de çevre kirliliğinin önlenmesine katkıda bulunulmaktadır. Üretim sonucunda geriye kalan  materyalin de tarımda toprak iyileştirici ( organik gübre ) olarak kullanılabilmesi artı bir özelliktir.

 

Mantar üretiminde birim alandan maksimum  verimin alınması ve kaliteli mantar hasat edilmesi: kullanılan misel çeşitlerinin kalitesi; besi ortamında kullanılan materyalin uygun cins ve oranlarda kullanılarak her mantarın isteğine uygun besin ortamının (kompost veya  kütük) hazırlanması ve bu besi ortamının besin  içeriğinin düzenli takip edilmesi; hazırlanan besi ortamına uygun pastörizasyon veya sterilizasyon yönteminin ve süresinin uygulanması; üretim aşamasında sıcaklık/nem/ oksijen ve karbondioksit miktarı / güneş ışığı miktarı gibi parametrelerin sıkı denetlenen  iklimlendirme  (ısıtma / soğutma / havalandırma / sulama) ve ışıklandırma koşulları ile kontrol altında tutulması; hijyen kurallarına gösterilecek azami dikkat ile hastalık ve zararlılara karşı etkin mücadele edilmesi; üretimde otomasyonun yüksek oranda sağlanması ile mümkündür.

 

Kullanılan materyalin tamamen organik atıklardan seçilmesi; pastörizasyon işlemlerinin ilaç yerine buhar ile yapılması; hastalık ve zararlılar ile mücadelede ilaç kullanmak  yerine hijyen kurallarına sıkı şekilde uyulması ve modern filtreleme/steril havalandırma/ hava perdeleri kullanma yoluna gidilmesi ile mantarların organik olarak üretimi gerçekleştirilebilir. Elde edilen mantarların doğal özelliklerini koruyacak şekilde,  hiçbir kimyasal girdi veya katkı maddesi kullanmadan tesis içinde işlenmesi (taze paketleme/ kurutma/ dondurma/konserve/ sıvı ekstre  elde etme/ bitkisel kapsül formunda işleme) sonucunda  ve bu koşulların Organik Üretim Sertifikasyon kuruluşlarının  denetimine açılması ile,  iç ve dış pazarda yoğun talep alan  ‘Organik Ürün’ Sertifikasına sahip ürünler üretilmesi mümkün olur. Bu üretim şekli ise  çevreye zarar vermeyeceği  gibi, atık materyallerin ekonomiye kazandırılmasını sağladığı için ‘çevreci’ bir üretimdir. Yurtiçi ve yurtdışı pazarlarda yoğun talep alan  mantar türlerinin seçimi ve bunların belirtilen  koşullarda üretiminin ve işlenmesinin sağlanması ile ekonomik olarak büyük bir katma değer elde edilebileceği açıktır.

 

Tüm bu şartların sağlanması ise ancak modern ve entegre tesislerde, konusunda uzman kadronun denetiminde mümkün olabilir. Erkel Gıda olarak , bu konuda sahip olduğumuz tecrübe ve bilgi birikimini kullanarak, ekonomik verimliliği yüksek böyle tesislerin  hayata geçirilebilmesi için çalışma  ile araştırma faaliyetlerimizi devam ettirmek ve sonuçlarını mantar üreticileri ile paylaşmak hedefindeyiz. Mantar yetiştiriciliği, tesis projelendirilmesi, fizibilite çalışmaları, üretim planlaması konularında teknik danışmanlık verilir.

 

MANTAR HASTALIKLARI VE DANIŞMANLIK

1. Kuru Kabarcık Hastalığı
2. Yaş Kabarcık Hastalığı
3. Örümcek Ağı Küfü
4. Bakteriyel Leke Hastalığı
5. Sinekle Mücadele