Biyolojik Mücadele Kitabı

Doğada mevcut ve etkili olan canlı varlıkların (böcekler, mantarlar, bakteriler, virüsler ve diğer etmenler) insan yardımıyla bitkilerde zararlı böcekler ve bitki hastalıkları üzerindeki etkilerinin arttırılması için yapılan her türlü girişim Biyolojik Mücadele olarak adlandırılmaktadır.

Dünyada biyolojik mücadelede, kültür bitkilerinde zarar yapmayan ancak tarım zararlısı böcekler üzerinde zararlı olan birçok böcek, mantar, nematod, bakteri ve virüs bulunmaktadır. Bunların tarım arazilerinde kullanımları etkin sonuçlar vermektedir.  Başta tarım ilacı kullanımı yüzünden doğal denge bozulmadığı sürece doğada var olan bu mücadele türünün en tipik örneği uğur böcekleri tarafından yaprak bitlerinin yenilmesi şeklinde gözlenmektedir.

Ülkemizde ve dünyada böceklerle yapılan biyolojik mücadele çalışmaları çok başarılı bir şekilde yürütülmekte ve ticari amaçla satışa sunulan preparatlar günden güne artmaktadır. Ülkemizdeki konuyla ilgili ilk çalışmalar torbalı koşnil denilen bir tarım zararlısına karşı Rodolia cardinalis isimli başka bir böcek, elma pamuklu bitine karşı Aphelinus mali isimli bir asalak, turunçgil unlu bitine karşı Cryptolaemus montrouzieri isimli başka bir böcek, meyve iç kurtlarına karşı Trichogramma sp.’ leri kullanarak başlamıştır. Bu gün çok sayıda böceğin mücadelesinde kullanılabilen biyolojik mücadelede, tarım zararlısı böceklere karşı kullanılan faydalı böcekler genel olarak ya dıştan böcek üzerinde beslenerek ki bunlara avcı böceklerde (predatör) denilir ya da asalak (parazitoid) olarak yaşarlar. 

Tarım zararlısı böceklerin hastalanmasına neden olan faydalı mantar, bakteri ve virüslerde bulunmaktadır. Bunlar içinde en önemli bakteri Bacillus thrungiensis’ dir. Bu bakteri böceklerin vücudunda toksin salgılayarak böceğin ölümüne sebep olmaktadır. Yine bazı virüsler kırmızı örümceklerin, bazı mantarlarda birçok larva ve tırtılın ölümüne neden olmaktadırlar. 

Bitkilerde hastalık yapan mantar ve bakterilerin yapılarını bozan, zehirli maddeler salgılayan bizim için faydalı mantar, bakteri ve virüslerde bulunmaktadır. Bunların bitki hastalıklarının mücadelesinde kullanımı ile başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Bunlar çevre ve insan sağlığı açısından hiçbir olumsuz etki yaratmamaktadırlar. Günümüzde bu amaçla hazırlanmış birçok preparat bulunmaktadır. Bitki hastalıklarına karşı kullanılabilen faydalı mantar, bakteri ve virüslere örnek olarak;

 

Elma ve armutta ateş yanıklığı ve patateslerde bakteriyel solgunluk hastalıklarına karşı bakteriyofajlar (virüs), Meyve ağaçlarında kök uru (Agrobacterium tumefaciens)’ na karşı başka bir bakteri (Agrobacterium rhizogenes K 84 str.), Kök çürüklüğü ve solgunluk mantari etmenlerine (Fusarium sp., Rhizoctonia solani, Pythium sp.) karşı bakteriler (Bacillus sp.), Mildiyö ve Fusarium solgunluğu hastalığına karşı mantari başka bir etmen (Aspergillus sp.), Kök çürüklüğü mantari hastalıklarına karşı kullanılan mantari etmenler (Trichoderma sp.) verilebilir.

 

Yine biyolojik mücadele kavramı içersinde yer alan bir diğer konuda dayanıklı anaçların üzerine hassas ve ticari önemi olan bitkilerin aşılanmasıdır. Bu durumun böcekler açısından en tipik örneği filoksera isimli zararlı böcekle mücadelede dayanıklı Amerikan asma anaçları üzerine kültür asma çeşitlerinin aşılanmasıdır. Böylece böceğe karşı dayanıklı anaç sayesinde asmalar zarar görmemektedir. Bu zararlı ile en önemli mücadele yöntemi de budur. 

 

Hastalıklar açısından da aynı amaçla birçok uygulama yapılmakta başarılı sonuçlar alınmaktadır. Kavun, hıyar, karanfil, domates, patlıcan, elma, armut gibi bitkilerde dayanıklı anaçlar üzerine aşılanan verimli çeşitler özellikle solgunluk ve mildiyö hastalıklarına karşı dayanıklılık kazanmaktadırlar.