Emülgatör Ne Demek ?

ZİRAİ MÜCADELE İLAÇLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Zirai Mücadele ilaçları, yabancı otlara, hastalık ve zararlılara karşı kullanılarak daha fazla ve kaliteli ürün elde etmeye yararlar. Ancak beklenen bu faydaların sağlanması için bu ilaçların uygun dozda ve uygun metotlarla kullanılmasından önce bunların genel özelliklerini bilmekte fayda vardır. İşte bu dersimizde formülasyon, formülasyonda yer alan maddeler, aktif madde, dolgu maddesi gibi konular işlenecektir.

FORMÜLASYON NEDİR?

Zararlıları daha etkili, daha ekonomik, insan ve çevre sağlığına daha az zararlı olacak şekilde kontrol etmek için, biyolojik etkinliği olan bir veya birkaç maddenin yardımcı maddelerle yapılan fiziksel karışımına “formülasyon” denir. Bitki koruma ilaçları, bitki ve tarımsal ürünleri her türlü hastalık, zararlı ve yabancı otlardan koruyan kimyasal maddeler veya onların formülasyonlarıdır. Sentezlenen herhangi bir aktif madde bir kaç istisna dışında, doğrudan bitki koruma alanında kullanılmaz. Aktif maddenin mutlaka bir takım yardımcı maddeler ve dolgu maddeleriyle formüle edilip preparat haline getirilmesi gerekir.

 

FORMÜLASYONDA YER ALAN MADDELER

Aktif Madde

Tarımsal ilaç ve benzeri maddelerin içinde bulunan, hastalık, zararlı ve diğer etmenler üzerine biyolojik etki yapan maddedir. Aktif madde bir formülasyonda bir veya daha fazla olabilir.

 

Yardımcı Maddeler

Tarımsal ilaç içerisinde etkili madde dışında kalan bütün maddeler, yardımcı madde olarak tanımlanırlar. Etkili maddenin kullanıma hazır preparat haline gelebilmesi için, formülasyona konulan maddelerdir. Bu maddeler hem ilaç imalatını, hem de ilacın taşınmasından uygulanmasına kadar bir çok işlemi kolaylaştırır. Yardımcı maddeleri şu şekilde sıralayabiliriz:

 

Islatıcı Maddeler

Etkili maddeler ile dolgu maddeleri genellikle su ile karıştırılıp bitki yüzeyine püskürtülür ise damlalar bitki yüzeyinde küre şeklinde durur. Bu yüzden, ilacın içinde bulunduğu suyun yüzey gerilimini azaltan ve bitki yüzeyinin kolayca ıslanmasını sağlayan maddelere ihtiyaç duyulur, işte bu maddeler ıslatıcı maddelerdir.

 

Yayıcı Maddeler

İlacın bitki yüzeyine yayılmasını sağlar.

 

Stabilizatörler

Aktif maddenin bozulmasını önleyen, çok yavaşlatan veya formülasyonun uzun süre dayanıklı kalmasını sağlayan maddelerdir.

 

Çözücüler (Solventler)

Aktif maddenin çözünmesini ve sıvı formülasyon içerisinde homojen (mütecanis) bir şekilde dağılmasını sağlayan kimyasal maddelerdir.

 

Yapıştırıcı Maddeler

İlaç zerrelerinin bitki yüzeyine yapışmasını sağlayarak rüzgar ve yağmur gibi dış faktörlere karşı dayanıklılığını arttıran, bitki yüzeyinin uzun süre ilaçlı kalmasını sağlayan maddelerdir.

 

Emülgatörler

Birbiri ile karışmayan iki sıvının karışmasını sağlayan maddelerdir. “Emülsiyon konsantre” (EC) ilaçlarda kullanılır ve ilacın su ile homojen olarak karışmasını sağlar.

 

Dolgu Maddesi

Aktif maddenin ilaç içindeki oranının düşürülmesini ve aktif maddenin bitkiye homojen olarak dağılmasını sağlayan maddelerdir.

 

Renk Maddesi

Özellikle tohum ilaçlarında ve zehirli yemlerde kullanılır. Tohumluğun ilaçlandığını gösterir.

 

Köpüklenmeyi Önleyen Maddeler

İlacın su ile karıştırılması esnasında, köpüklenmesini önleyen veya azaltan maddelerdir.

 

Tozumayı Önleyen Maddeler

Bu maddeler WP, granül, toz tohum ilaçları gibi tozuması istenmeyen formülasyonlar içerisine konur. Bu formülasyonların hem sürüklenip gitmemesi, hem de uygulayıcıya zarar vermemesi yönünden tozuması istenir.

 

BİTKİ KORUMA İLAÇLARININ SINIFLANDIRILMASI

Fiziksel görünüşe göre ilaçlar katı ve sıvı formülasyonlar olmak üzere iki gruba ayrılır.

 

KATI FORMÜLASYONLAR

1. Toz ilaçlar (DP)
2. Kuru tohum ilaçları (DS)
3. Islanabilir toz ilaçlar (WP)
4. Suda çözünebilir toz ilaçlar (SP)
5. Granül ilaçlar (GR)
6. Pellet ilaçlar
7. Zehirli yem ilaçları
8. Kapsül şeklindeki ilaçlar (CS)

 

SIVI FORMÜLASYONLAR

1.  Emülsiyon olabilen ilaçlar (EC)
2.  Solüsyonlar veya sulu çözeltiler (SL)
3.  Yazlık ve kışlık yağlar
4. Akıcı konsantre (FC) veya süspansiyon konsantre (SC) ilaçlar
5. Aerosoller (AE)
6. Yağ konsantreleri ve yağ solüsyonları
7. Çok düşük hacimli ilaçlamaya uygun (ULV) veya sulandırılmadan kullanılan sıvı ilaçlar
8. Sıvı tohum ilaçları (FS)

 

Şimdi yaygın şekilde kullanılan formülasyon tipleri üzerinde biraz duralım.

 

KATI FORMÜLASYONLAR

Toz İlaçlar

Çok ince öğütülmüş, doğrudan kullanıma hazır ilaçlardır. Bu ilaçlar genellikle %1-10 oranında aktif madde ihtiva ederler. Bu tür ilaçlarda şu özellikler aranır:

1. Toz zerreleri küçük oldukça aktivitesi artar.
2. İlaç bir tozlayıcı ile atıldığında mütecanis bir toz bulutu meydana getirilmelidir.
3. Toz ilaçlar aletin deposundan kesintisiz bir şekilde çıkmalıdır.
4. İlacın yapışma kabiliyetinin yüksek olması istenir.
5. Depolama esnasında basınca ve ısıya mukavim olmalıdır.
6. Litre ağırlığı belirli sınırlar içinde olmalıdır.
7. Bu sınırın dışında ise iyi bir toz bulutu meydana gelmez.
8. Rutubeti çeken ilaçlar kolayca topaklaşırlar. Bu yüzden toz ilaçlarda çok az rutubet bulunmasına müsaade edilir.

 

 

Islanabilir Toz İlaçlar

Yeterli çözünürlüğü olmayan ve dolayısıyla emülsiyon veya solüsyon konsantre şeklinde formüle edilemeyen katı aktif maddeler için geliştirilen; katı taşıyıcılar, dağılmayı ve ıslanmayı kolaylaştıran maddeler içeren bir formülasyon şeklidir. Bu ilaçlar % 25-85 arasında aktif madde kapsarlar. Bu ilaçlarda partiküller toza göre daha küçüktür ve suyla karıştırılarak kullanılırlar. Bu tür ilaçlarda şu özellikler aranır:

1. Zerreler küçüldükçe, ilacın aletle atımı kolaylaşır, memeler tıkanmaz.
2.  Süspansiyon kabiliyeti, yani ilaç zerrelerinin sıvı içinde asılı kalma özelliği iyi olmalıdır. Aksi halde çabuk dibe çökerler.
3. Islanma kabiliyeti iyi olmalı, yani su içinde kolayca dağılmalıdırlar.
4. Islatma ve yayılma kabiliyeti iyi olmalı, yani ilacın aktivitesinin artması için püskürtüldüğünde bitki yüzeyine iyice yayılmalıdır.
5. Yapışma kabiliyeti yüksek olmalıdır. Bu özellik genellikle yağmura karşı mukavemet olarak düşünülür.
6. Depolandığında basınç ve ısıya mukavim olmalı, aksi halde ambalajlar üst üste konulduğunda ilaçlarda kekleşme olabilir.

 

Suda Çözünen Tozlar

Bu tip formülasyonlarda ilaç suda çözünmektedir. Bu formülasyonlar genellikle % 50 ‘den fazla etkili madde ihtiva ederler

 

SIVI FORMÜLASYONLAR

Solüsyonlar

Suda çözünebilen aktif madde ihtiva ederler. Aktif maddenin doğal yapısı nedeniyle veya bazı kimyasal reaksiyonlarla su ile karışabilmektedirler. Bu formülasyonlar sıvıdır. Genellikle yabancı ot ilaçlarının bir kısmı bu şekilde imal edilir. Bu formülasyondaki aktif maddenin suda çözünebilir olması gerekir. Bunlar su ile her oranda karışabilir.

 

Emülsiyon Olabilen İlaçlar

Emülsiyon tabiri ile bir sıvının onunla karışmayan ikinci bir sıvı içinde dağılması anlaşılır. Mesela, su ile yağ hiçbir zaman karışmaz, fakat bunların içine emülsifiye edici bir madde karıştırılırsa, su zerreleri yağ ve emülsiyon maddeleri tarafından sarılır. Bu ilaçlar kullanıldığı zaman su ilave edilir. Bu tür ilaçlarda şu özellikler aranır:

1. Görünüşü berrak ve tortusuz olmalıdır.
2. Özgül ağırlığın 1 civarında olması istenir.
3. İlaçlar depo ve bayilerde kalırken kışın soğuklarına mukavemet göstermelidirler.
4. Emülsiyon stabilitesi iyi olmalı, yani sıcaklık ve bekleme ile sudan ayrılıp toplanmamalıdır.
5.  Gerek tatbikat esnasında, gerekse depolarda ilaç sıcaklığın etkisiyle alev almamalıdır.

 

KIŞLIK VE YAZLIK YAĞLAR

Nötr yağ (mineral yağ) olarak bilinen ve petrolün damıtılmasından elde edilen ürünler yazlık yağların etkili maddesidir. Kışlık yağlar buna ilaveten DNOC (Dinitro orto krezol) veya fenol adı verilen maddeler içerirler. Mayonez veya normal emülsiyon konsantre kıvamında olabilirler.

 

İLAÇLARIN UYGULAMAYA HAZIRLANMASI

Toz İlaçlar

Toz ilaçlar, doğrudan doğruya, hiçbir ön muameleye tabi tutulmadan tozlayıcı aletin deposuna konarak uygulanırlar. Ancak katı formülasyonlardan suda ıslanabilir toz ve suda çözülebilir toz ilaçlarla, sulu formülasyonlardan emülsiyon olabilen ilaçlar, akıcı konsantre kışlık ve yazlık yağlar, su ile belirli oranda karıştırılarak kullanılırlar.

 

Katı Formülasyonlar

Katı formülasyonların uygulamaya hazırlanmasında sırasıyla şu işlemler yapılır:

1. 1. İlaçlama aletinin deposuna 1/3 oranında su konur.
2. 2. Temiz bir teneke veya kovaya gerekli miktarda toz ilaç konur.
3. 3.  İlacın üzerine biraz su dökülür ve temiz bir çubukla karıştırılarak bulamaç haline getirilir.
4. 4.Bulamaç üzerine bir taraftan su ilave edilirken, diğer taraftan karıştırılır. Su seviyesi kabın yarısına gelene kadar karıştırılır.
5. 5.Hazırlanan bu ön karışım, bekletilmeden aletin deposunda bulunan 1/3 oranındaki suyla karıştırılarak ilave edilir.
6. 6. Son olarak deponun üst seviyesine kadar karıştırmak suretiyle su ilavesi yapılır.

 

Sıvı Formülasyonlar

Sıvı formülasyonların uygulamaya hazırlanmasında şu sıra takip edilir:

1. İlaçlama aletinin deposuna 1/3 oranında su konur.

2.Temiz bir teneke veya kovaya yarısına kadar su konur.

3.Bu su üzerine gerekli miktarda sıvı ilaç karıştırılarak dökülür.

4.Bundan sonraki işlemlere katı formülasyonlarda olduğu gibi devam edilir.

 

İLAÇLARIN BİRBİRİYLE KARIŞTIRILMASI

Bitki üzerinde zararlı olan iki ayrı canlının bulunması halinde, bunlara karşı ayrı ayrı ilaçlama yapmak yerine, bu zararlılara karşı etkili olan ilaçları birbirine karıştırarak kullanmak, maliyeti düşürür ve zamandan da tasarruf sağlar. Ancak bütün ilaçlar birbirleriyle karışmaz

 

Hangi İlaçlar Karışabilir?

Karıştırılacak ilaçların seçiminde ilk iş, ilaç etiketlerinin okunmasıdır. Etikette ilacın diğer ilaçlarla karışabilme durumları konusunda açıklamalar bulunmaktadır. Genel olarak, birbirine karıştırılacak ilaçların formülasyon tiplerinin aynı olmasına dikkat edilmelidir.

 

İLAÇLARIN DEPOLANMASI

Zirai mücadele ilaçları, genellikle mücadele mevsiminden önce imal edilirler. Bu ve benzeri nedenlerle ilaçlar fabrika veya firma depolarında veya bayi depolarında muhafaza edilirler. Depoların havalandırma ve gerek duyulması halinde ısıtma, aydınlatma tertibatları bulunmalıdır. İlaçlar, normal depolama şartlarında en az iki yıl özelliklerini koruyacak şekilde imal edilirler. Ancak uygun olmayan depo şartlarında ilaçlar birkaç ayda, hatta birkaç günde bozulabilirler.

 

Yeni bir depo yeri seçerken bu yerin meskenlere, okullara, hastanelere, alışveriş merkezlerine, gıda üretim ve depolama yerlerine veya diğer meskun alanlara yakın olmamasına dikkat edilmelidir. Depolama yeri, nakliye araçlarının yükleme ve boşaltma işlemleri için uygun girişe sahip bulunmalıdır. Şimdi hangi ilaçların nasıl muhafaza edileceklerini görelim:

 

Toz İlaçların Depolanması

Toz ilaçlar genellikle 25-30 kg’ lık ambalajlar halindedir. Bu ilaçlar soğuğa karşı mukavim olmakla beraber, sıcaktan etkilenirler. Basınç ve rutubet şartları alında, topaklaşma ve taşlaşma görülebilir. Toz ilaç torbaları tabandan 20 cm yükseklikte madeni ızgaralar üzerine konulmalıdır. Torbalar depo duvarından 20 cm içeride bulunmalı ve üst üste en fazla 15 torba konmalıdır. Toz kükürt torbaları ayrı bir yerde depolanmalı ve yangın ihtimaline karşı da tedbir alınmalıdır. Kükürt torbalarını dizerken 7-8 torbadan fazla üst üste konmamalıdır.

 

Islanabilir Toz İlaçlar

Depolama istekleri genel olarak toz ilaçlar gibidir.

 

Emülsiyon, Solüsyon, ULV ve Diğer Sıvı İlaçlar

Bu gruba giren ilaçlar toz ve ıslanabilir toz ilaçlara göre daha çok dikkat isterler. Sıcak ve soğuktan kolayca etkilenebilirler. Sıvı ilaçların depolandığı yerlerde sıcaklık 5oC ila 35oC arasında olmalıdır. Ayrıca depo zaman zaman havalandırılmalıdır.

 

Yabancı ilaçlar mutlaka ayrı bir yerde saklanmalıdır. Bütün ilaçlar güneş ışınlarından fazlaca etkilenirler.