Şelat Nedir?
Şelat, özellikle toprakta veya sulama suyunda kolayca çözünebilen metal iyonlarını (çoğunlukla mikro elementleri) bitki tarafından alınabilir formda tutmak için kullanılan kimyasal bileşiklerdir.
🔍 Şelat Nedir?
-
Şelat kelimesi, Yunanca "pençe" anlamına gelen "chele" kelimesinden gelir. Çünkü şelat molekülleri, metal iyonunu adeta pençeleriyle tutar.
-
Bitkiler için gerekli olan demir (Fe), çinko (Zn), bakır (Cu), mangan (Mn), molibden (Mo) gibi mikro elementler toprakta serbest halde çok hızlı bağlanabilir veya çökelerek alınamaz hale geçebilir.
-
Şelat, bu metal iyonlarını stabilize ederek, bitki kökünden kolayca alınabilir formda tutar.
⚙️ Şelatların İşleyiş Mekanizması
-
Şelat molekülleri, metal iyonlarına bağlanarak onları toprakta çözünür ve kullanılabilir hale getirir.
-
Toprakta pH yüksek olduğunda (alkali topraklar), özellikle demir gibi mikro elementler kolayca bağlanıp bitki tarafından alınamaz hale gelir. Şelat bu sorunu çözer.
-
Şelatlı mikro elementler, hem toprak uygulamalarında hem de yaprak gübrelemesinde kullanılır.
🌱 Tarımda Yaygın Kullanılan Şelat Türleri
| Şelat Türü | Açıklama | Kullanım Alanı |
|---|---|---|
| EDTA (Etilendiamintetraasetik asit) | En yaygın kullanılan şelat ajanı. pH 4-6 aralığında etkilidir. | Demir, çinko, bakır şelatı olarak sulama ve yaprak gübresinde |
| DTPA (Dietilentriaminpentaasetik asit) | EDTA'dan daha geniş pH aralığında (6-7) stabil. | Alkali topraklarda demir şelatı olarak yaygın |
| EDDHA (Etilendiamindihidroksifenilasetik asit) | En dayanıklı şelat, yüksek pH'larda (7-9) da etkili | Alkali ve kireçli topraklarda demir eksikliği için tercih edilir |
| HEEDTA, HEDTA | DTPA'ya alternatif şelatlar | Bazı mikro element şelatlarında kullanılır |
🧩 Şelatların Faydaları
-
Mikro elementlerin toprakta kullanılabilirliğini artırır.
-
Bitki besin elementlerinin eksikliğini hızlıca giderir.
-
Yüksek pH veya kireçli topraklarda etkili olur.
-
Yaprak gübrelemesinde doğrudan bitkiye hızlı etki sağlar.
Özetle:
Şelat, mikro elementlerin bitki tarafından kolayca alınabilmesini sağlayan özel bağlayıcı moleküllerdir. Tarımda özellikle demir noksanlığına karşı en yaygın kullanılan çözümdür.
- Durmuş
- ***@sorhocam.com