Ateş Yanıklığı (Erwinia Amylovora) Hastalığı
Ateş Yanıklığı (Erwinia amylovora) hastalığı, meyve yetiştiriciliğinde en yıkıcı ve tehlikeli bakteriyel hastalıklardan biridir. Ancak, Antepfıstığı (Pistacia vera) bu bakterinin ana konukçusu değildir.
İşte bu hastalığın genel özellikleri ve Antepfıstığı ile ilişkisi hakkında bilmeniz gerekenler:
🔥 Ateş Yanıklığı Hastalığı (Erwinia amylovora)
| Özellik | Açıklama |
| Etmeni (Patojen) | Erwinia amylovora (Gram-negatif, çubuk şekilli, hareketli bir bakteridir.) |
| Ana Konukçuları | Gülgiller (Rosaceae) familyasının elma (Malus), armut (Pyrus), ayva (Cydonia), muşmula, alıç (Crataegus) gibi özellikle yumuşak çekirdekli meyve (Pomoideae alt familyası) türleri. |
| Antepfıstığı Konumu | Antepfıstığı, farklı bir familyaya (Anacardiaceae) aittir ve E. amylovora'nın doğal ve ana konukçusu değildir. Antepfıstığı'nda görülen benzer yanıklık belirtileri, genellikle Karazenk (Septoria spp.), Salkım ve Sürgün Yanıklığı (Botryosphaeria dothidea) gibi fungal hastalıklar veya olumsuz iklim koşulları (rüzgar yanığı, don) ile ilişkilidir. |
🔎 Hastalığın Tipik Belirtileri (Ana Konukçularda)
Hastalık adını, enfekte olmuş bitki kısımlarının adeta ateşle kavrulmuş gibi görünmesinden alır.
-
Çiçek Yanıklığı: Enfekte olan çiçekler hızla solar, kahverengi veya siyaha döner ve dökülmeden ağaçta asılı kalır.
-
Sürgün Yanıklığı: Genç sürgünlerin uç kısımları hızla kararır ve aşağı doğru çoban değneği (shepherd's crook) şeklini alarak bükülür. Yapraklar ve sürgünler ateşte yanmış gibi siyahlaşır.
-
Bakteriyel Akıntı (Akıntı/Sızıntı): Nemli havalarda enfekte olmuş dokulardan (çiçek sapları, sürgünler, genç meyveler) krem rengi, sütümsü veya kehribar renginde, yapışkan bir sıvı (bakteri sızıntısı) çıkar. Bu sızıntı kuruyunca koyu renkte leke bırakır.
-
Kanser (Kankr) Oluşumu: Enfeksiyon ilerledikçe kalın dallarda ve gövdede, iç odun dokusunun karardığı, kabukta çöküntülerin olduğu kışlak kanser yaraları oluşur.
🛡️ Mücadele Yöntemleri (Genel)
Ateş Yanıklığı çok bulaşıcı olduğu için mücadele, hijen, budama ve kimyasal önlemleri içerir:
-
Hastalık Kontrolü ve Budama:
-
Hastalık belirtisi gösteren tüm sürgünler, belirtinin görüldüğü noktanın en az 20-30 cm altından kesilip bahçeden uzaklaştırılmalı ve imha edilmelidir.
-
Budama aletleri, her kesimden sonra mutlaka %10'luk çamaşır suyu (sodyum hipoklorit) veya alkol ile dezenfekte edilmelidir.
-
-
Kimyasal Mücadele:
-
Bordo Bulamacı: Gözler uyanmadan önce, koruyucu amaçlı %2'lik Bordo Bulamacı veya ruhsatlı bakır preparatları uygulanabilir.
-
Çiçeklenme Dönemi: Hastalığın ana giriş kapısı çiçekler olduğu için, enfeksiyon riski yüksek olduğunda, tahmin-uyarı modellerine göre ruhsatlı antibiyotik (Streptomisin sülfat) veya biyolojik preparatlar (yararlı bakteriler) kullanılabilir.
-
❓ Antepfıstığı'nda Yanıklık Benzeri Belirtiler
Antepfıstığı ağaçlarında sürgün veya salkımlarda ani kararmalar, kuruma ve yanıklık benzeri belirtiler görülüyorsa, bu genellikle şunlardan biridir:
-
Karazenk Hastalığı: Genç sürgünler ve meyve salkımlarında siyah lekeler ve kuruma.
-
Sürgün Yanıklığı: Botryosphaeria dothidea gibi mantarların neden olduğu sürgünlerde kararma ve geriye doğru ölüm.
-
Rüzgar Yanığı: Özellikle ilkbahar ve yaz aylarında yaşanan şiddetli ve kuru rüzgarların, yapraklardaki suyu hızlıca buharlaştırması sonucu yaprak kenarlarının veya uçlarının kahverengi/siyah renge dönmesi.
Antepfıstığı bahçenizde bu tür bir yanıklık belirtisi görüyorsanız, doğru teşhis ve mücadele için yerel Tarım ve Orman İl/İlçe Müdürlüğü uzmanlarına danışmanız en doğrusudur. Ateş yanıklığı (Erwinia amylovora) olasılığı çok düşük olmakla birlikte, bölgenizdeki diğer fıstık hastalıkları için uygun mücadele planını belirleyebilirler.
