Ateş Yanıklığı (Erwinia Amylovora) Hastalığı

Ates Yanıklığı

Erwinia amylovora 

Hastalık etmeninin genel özellikleri

Erwinia amylovora (Burrill) Winslow bakteriyel hastalik etmeni olup, özellikle armut ve elmalarin en tahripkar hastalik etmenidir. Ates yanikligi bitkilerin çiçek, sürgün, dal ve bazen de tüm agaçlari etkilemektedir. Hastalik etmeni önceki yildan kalan kanserli dokularin kabuklarinda kis gibi olusuz geçirir. Bakteriyel etmen baharda önceki yillardan kalan kanserli dokulardan exudat (sivi) salgilar ve bu sivi ari ve diger polen tasiyan böcekler ve yagmurlar ile ayni ya da farkli bitkinin tüm organlarina tasinmaktadir.

Yaz aylarinda da hava kosullari uygun oldugu zaman sekonder infeksiyonlar yeni gelisen sürgünlerde, yaparaklarda ve dallarda gerçeklesebilir. Infekteli sürgün, meyve ve yagmur sulari ile dagilan bakteriyel sivi bakterinin en önemli inokulum kaynaklaridir. Bakteriyel etmen ayni zamanda budama diger çalisma aletleri ile de yayilabilir.

Konukçularindan bazilari; armut, elma, ahlat, bögürtlen, quince, cotoneaster, hawthorn, pyracantha, ve mountain ash' dir. Elma ve armut ekonomik olarak en önemli konukçularindandir. Hastaligin ortaya çikisida bir yildan diger yila göre oldukça büyük bir degiskenlik göstermektedir. Bu durumu etkileyen faktörlerden bazilari; Yesil gelisen doku miktari, beslenme ve kültürel islemler, sicaklik, yagmur, yüksek nem orani ve düsen dolu miktaridir. Asiri nitrojen gübrelemesi, güzislemleri ve agir kis budamalari baharda bitkilerin asiri sekilde yeni (yesil) gelismelerini artirmaktadir. Oysa uygun sekilde budanan ya da islenen agaçlar daha yavas gelisecek ve yaz ortalarina dogru yeni gelismeler duracaktir. N-P-K ve kalsiyum arasinda dengeyi koruyacak gübreleme islemleride asiri gelismeyi engelleyecektir. Kullanilan anaçlarin biraz zayif olmasida vejatatif gelismeyi azaltacagi için tercih edilmelidir.

Kontrollü gelisme özellikle Jonathan, Granny Smith, ve Gala gibi çesitlerde herzaman dikkat edilmelidir. Sicaklik ve hava kosullarida hastaligin ortaya çikmasini etkiler demistik, fakat infeksiyonun ortaya çikmasi için bazi kriterlere baglidir, bunlardan bazilari;

1. - Çiçekler açilmis olmali, 
2. - Çig ya da yagmur 0,3 mm dem daha fazla olmali, çiçeklenme süresince ortaya çikan düsük nem ve kuru havalarda daha az enfeksiyon meydana gelmektedir. 
3. - Ortalama günlük sicaklik 15 °C ve üzerinde olmalidir. Hastaligin ortaya çikmasini tesvikleyen diger bir olayda dolu gibi dogal afetlerdir yani dolu tarafindan açilan yaralarda bakteriyel etmen için giris yerleridir. Dolu zararindan sonra hava kosularida iyi uygun olursa, hastaligin ortaya çikma riski de böylece artar. 

Hastalık Etmeninin Belirtileri (Simptomları)

Hastaliktan etkilenen bitki dokulari ates ile kavrulmus gibi bir görünüm alir. Sulumsu bir bakteriyel sivi (ooze) infektelenen dokulardan salgilanir ve hastalik tüm agaçlari öldürebilir. Çiçek yanıklığı çoğunlukla baharda görülen ilk hastalik belirtisidir. Tek bir çiçek ya da tüm çiçek kümesi hastalanabilir. Çiçekler ilk önce suyla islanmis gibi bir görünüm verir, daha sonra solar, burusur ve kahverengi ya da siyaha döner. Bakteriyel etmen daha sonra tüm çiçek aksamini öldürerek sap kisimlarindan asagi dogru ileler. Infektelen genç meyvelerde siyaha döner, kurur, burusur ve dökülmeden agaca bagli olarak kalirlar. Sicak, nemli havalarda da bakteriyel bir akinti infekteli dokularda görülür.

Henüz daha yesil olan dal ve sürgünlerde de görülen hastalik belirtileri çiçeklerde ortaya çikan hastalik belirtilerine benzerdir, fakat patojen hizla asagi dogru ilerler ve bir kaç gün içerisinde infeksiyon noktasindan itibaren 15-30 cm kadar olan kisimini öldürebilir. Infekteli olan sürgünlein ya da ince dallarin uç kisimlari ise genelllikle çoban sopasi gibi bir sekilde egilmektedir. Enfeksiyon daha büyük dallarda meydana gelir ise tüm bir dali kusatir ve infeksiyonun yukarisindaki yesil aksam dallara ve sürgünlere bagli kalmaktadir. Patojen yanik olan çiçek, dal ve sürgünlerden ana gövdeye dogru ilerleme gösterebilir. Hastalik gelisimine uygun olmayan kosullarda ise hastalikli dokularin kaidesinde kanserler meydana gelir ve bu kanserlerin büyüklükleri farkli olup, hafifçe çökük ve bazen kabukta olusan çatlamalar ile kusatilmaktadir. Hava kosullari tekrar elverisli olmaya baslayinca hastalik etmeni asagidogru ilerlemesine devam eder ve tüm bitki hastaliktan ölebilir. 

Mücadelesi 

Kültürel mücadele

• 1. Dayanikli kültivarlarin kullanimi. 
• 2. Kis budama zamnalarinda Hastalikli kanserler, infekteli olan dal ve sürgünler hastalik etmeninin bulunmayacagi tahmin edilen yere (30-50 cm) kadar budanmali ve artiklar imha edilmelidir. 
• 3. Meyve bahçelerinde böcek kontorü yapilmali ve kontrol altina alinmali. 
• 4. Meyve bahçeleri iyi drenajli topraklarda kurulmali.
• 5. Meyve agaçlarinda asiri yesil aksam olusturacak asiri gubreleme ve derin budama gibi uygulamalatdan sakinilmali. 
• 6. Budama alet ve ekipmanlari dezenfekte edilmeli (Hidroklorur=çamasir suyu).
• 7. Dengeli beslemeye önem göstermeli.
• 8. Yabanci ot olan Crataegus ile mücadele edilmeli.

Kimyasal mücadele

Hastalik etmenine karsin etkili bir kimyasal mücadele hastaligin ortaya çikmasini etkileyen risk faktörlerine ve hava kosularina baglidir. Meyve bahçelerinde infeksiyonlar çiçekler açtiktan sonra 15 °C' nin üzerindeki sicakliklarda baslamaktadir. Bundan dolayi ilk ilaçlama çiçeklenmeden önce baslanmali ve hava kosullarina ve diger faktörlere bagli olarak ilaçlamaya devam edilebilir. Bakir içeren ilaçlamalardan özellikle gözlerin uçlari gümüs renginde görülmeye baslayinca kaçinilmalidir. Hastalik etmenine karsi bakir terkipli ilaçlar ve antibiyotikler tavsiye edilmektedir. 

Zirai Mücadele Teknik Talimatlarina göre tavsiye edilen kimyasal ilaçlar(100 Litre su için): 

• Bakir oksiklorid+Maneb WP 37,5+20% (400 g)
• Bordo Bulamaci SIVI (1000+2000 g)
• Fosetyl Al WP 80% (40 g)