Antepfıstığı (Pistacia Vera l.) Hastalıkları
Antepfıstığı (Pistacia vera), genellikle kurak ve yarı kurak iklimlerde yetiştirilmesine rağmen, özellikle sulama ve nemli koşulların arttığı yerlerde çeşitli mantar ve oomycete hastalıklarına karşı hassastır. Bu hastalıklar, ağacın sağlığını, meyve kalitesini ve verimini ciddi şekilde etkileyebilir.
İşte Antepfıstığı yetiştiriciliğinde en önemli hastalıklar ve mücadele yöntemleri:
🌳 1. Verticillium Solgunluğu (Verticillium dahliae)
Bu, Antepfıstığı için en yıkıcı hastalıklardan biridir. Toprak kökenli bir mantar olup, bitkinin damar sistemini tıkayarak ölüme yol açar.
| Kategori | Belirtiler | Nedenler ve Yayılma |
| Erken Belirtiler | Ağacın yalnızca bir dalında veya bir tarafındaki yapraklarda ani sararma ve solgunluk. Yapraklar kurur, ancak genellikle dal üzerinde kalır. | Mantar, köklerden girer ve ksilem damarlarını tıkar (vasküler solgunluk). Yayılması toprak ve kirli aletler yoluyladır. |
| İç Belirtiler | Enfekte olmuş dallar kesildiğinde, odun dokusunda (ksilem) kahverengi-siyah lekeler veya çizgilenmeler görülür. | Patojenin uzun yıllar toprakta dayanıklı (mikrosklerot) kalabilmesi. |
| Mücadele | Dirençli anaç kullanımı (şarttır). Hastalıklı dalların derin budanması. Toprak fümigasyonu (yüksek maliyetli ve çevre riskli). Kimyasal mücadelesi zor olduğu için önleme esastır. |
💧 2. Zamklanma ve Kök Boğazı Çürüklüğü (Phytophthora spp.)
Phytophthora, sulamalı ve kötü drenajlı arazilerde kök ve gövde tabanında çürüklüğe yol açan bir Oomycete'dir.
| Kategori | Belirtiler | Nedenler ve Yayılma |
| Gövde/Kök Boğazı | Gövdenin toprak seviyesine yakın kısmında kabuk dokusunda koyu, ıslak çürükler (kanserler). Bu bölgelerden zamk (reçine) sızıntısı (zamklanma) görülür. | Aşırı sulama, su birikintisi ve kötü drenaj. Patojen, hareketli sporlarla (zoospor) su içinde yayılır. |
| Ağaç Etkisi | Ağacın genel olarak zayıflaması, yaprakların küçülmesi, sararması ve verimin düşmesi. | |
| Mücadele | Drenajın iyileştirilmesi ve ağacın gövdesine su temasından kaçınılması. Gövde temizliği ve yara yerine bakır bazlı ilaç uygulaması. Toprağa Fosetyl-Al gibi Oomycete ilaçlarının uygulanması. |
⚫ 3. Karazenk Hastalığı (Alternaria Yaprak ve Meyve Lekesi) (Alternaria spp.)
Bu hastalık, özellikle meyveyi etkileyerek ekonomik kayba neden olur.
| Kategori | Belirtiler | Nedenler ve Yayılma |
| Meyve | Meyve dış kabuğu (hull) üzerinde küçük, kahverengi-siyah, yuvarlak veya düzensiz lekeler. Lekeler büyüyüp birleşebilir. | Nemli koşullar ve yağışlar. Rüzgar ve yağmurla taşınan sporlarla yayılır. |
| Yaprak | Yapraklar üzerinde kahverengi-siyah lekeler ve kloroz (sararma). | |
| Sonuç | Hastalık, meyve gelişimini durdurur, kabuğun erken çatlamasını (açılmasını) engeller ve meyvenin kalitesini düşürür. | |
| Mücadele | İlkbaharda, özellikle meyve oluşumu döneminde ve yağışlardan önce koruyucu fungisit uygulamaları. Hastalıklı dökülen yaprakların ve meyvelerin toplanıp imha edilmesi (sanitasyon). |
⭕ 4. Halkalı Leke Hastalığı (Septoria pistaciarum)
| Kategori | Belirtiler | Nedenler ve Yayılma |
| Yaprak | Yapraklar üzerinde gri-beyaz merkezli, etrafı kırmızımsı-mor veya kahverengi bir halkayla çevrili küçük lekeler. (Halkalı leke görünümü). | Mantar, hastalıklı yaprak kalıntılarında kışlar. Nemli ilkbahar ve yaz aylarında sporlarla yayılır. |
| Sonuç | Yoğun enfeksiyon yaprakların erken dökülmesine, dolayısıyla ağacın gücünün azalmasına ve bir sonraki yılın veriminin düşmesine neden olur. | |
| Mücadele | Hastalıklı dökülen yaprakların uzaklaştırılması. Koruyucu amaçlı bakırlı bileşikler veya uygun fungisitlerle ilaçlama. |
🛡️ Genel Mücadele Prensipleri
Antepfıstığı hastalıklarıyla etkin mücadele için aşağıdaki prensipler uygulanmalıdır:
-
Dirençli Anaç: Özellikle Verticillium solgunluğuna karşı dayanıklı anaçların kullanılması hayati önem taşır.
-
Drenaj: Tarlada kesinlikle su birikintisi oluşmamalıdır (Phytophthora riskini azaltmak için).
-
Budama Hijyeni: Budama aletleri bir ağaçtan diğerine geçerken daima alkol veya çamaşır suyu çözeltisi ile dezenfekte edilmelidir. Verticillium solgunluğunun yayılmasını önlemek için bu çok önemlidir.
-
Sanitasyon: Hastalıklı dallar, meyveler ve dökülen yapraklar toplanarak imha edilmelidir.
-
Kimyasal Mücadele: Koruyucu fungisit uygulamaları, özellikle ilkbahar yağışlarından önce, Alternaria ve Septoria gibi yaprak ve meyve hastalıklarına karşı zamanında yapılmalıdır.